Της Γλυκερίας Πίγκα,
Συνεχώς γίνονται αναφορές για τις επιπτώσεις της πανδημίας του Covid-19 και για τον τρόπο με τον οποίο προκάλεσε –και διαρκώς προκαλεί– αλλαγές σε όλους τους τομείς της καθημερινότητας του ανθρώπου. Φλέγον ζήτημα αποτελεί, κυρίως, ο τομέας της εργασίας και το πόσο μεταβάλλεται η παραδοσιακή μορφή του. Ο εγκλεισμός οδήγησε στην υιοθέτηση της τηλεργασίας και στην ψηφιοποίηση πολλών καθηκόντων σε πολλά επαγγέλματα. Βέβαια, ακόμη και τώρα, παρατηρείται η διατήρηση αυτής της μορφής και η σταδιακή αύξηση χρήσης της, ακόμα και στη χώρα μας.
Πέραν της τηλεργασίας και της ψηφιοποίησης, που πλέον αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας, έχουν ξεκινήσει συζητήσεις για μια ακόμα αλλαγή στον τομέα της εργασίας αυτού καθαυτού. Θα αναφερθούμε, προφανώς, στην πρόταση καθιέρωσης της τετραήμερης εβδομαδιαίας εργασίας. Οι υποστηρικτές της θέσης αυτής αναπτύσσονται σημαντικά, τα τελευταία χρόνια, και κερδίζουν σταδιακά έδαφος. Ολοένα και περισσότερες επιχειρήσεις και οργανισμοί, ανά τον κόσμο, προχωρούν και δοκιμάζουν το νέο αυτό μοντέλο εργασίας: 32 ώρες, αντί για 40 και χωρίς καμία μείωση στον μισθό των υπαλλήλων. Είναι μια διευθέτηση, που ορισμένος χώρος εκπαίδευσης ή εργασίας απασχολεί τους εκπαιδευόμενους ή τους εργαζόμενους τέσσερις ημέρες αντί για τις καθιερωμένες πέντε.
Στις αρχές του 1900, αποφασίστηκε και καθιερώθηκε η πενθήμερη εβδομαδιαία εργασία από τη συνηγορία των συνδικάτων, η οποία αποτελεί πολιτισμικό κανόνα και μέσω αυτού αναγνωρίστηκε και το Σαββατοκύριακο. Η τεχνολογική ανάπτυξη, σε συνδυασμό με τη βελτίωση της παραγωγικότητας, παρατηρήθηκε και εκτιμήθηκε ιδιαιτέρως από τον οικονομολόγο John Maynard Keynes, το 1930, ο οποίος, με τη σειρά του, προέβλεψε τη σταδιακή μείωση των ωρών εργασίας μέσα στις επόμενες δύο γενιές.
Έχει διαπιστωθεί από τις περισσότερες επιχειρήσεις και οργανισμούς, πως η εφαρμογή της τετραήμερης εβδομάδας εργασίας θα ωφελήσει σε μεγάλο βαθμό τον εργαζόμενο. Σύμφωνα με τις δοκιμές που έχουν πραγματοποιηθεί, υπήρξαν ενδεικτικά στοιχεία καλύτερης ισορροπίας μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής. Επιπλέον, αυξημένη παραγωγικότητα, μείωση άγχους και καλύτερη διαχείριση των καθηκόντων είναι ορισμένα από τα αποτελέσματα αυτού του εργασιακού μοντέλου.
Θετικές και αρνητικές επιπτώσεις του εργασιακού μοντέλου
Αξιοσημείωτη ώθηση έλαβε, τα τελευταία χρόνια, η σταδιακή εφαρμογή του πιλοτικού προγράμματος της τετραήμερης εβδομαδιαίας εργασίας. Η έκθεση του 2020, από το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, με τίτλο «Το μέλλον της εργασίας», προέβλεψε την αύξηση της εξ αποστάσεως εργασίας και ότι πολλοί οργανισμοί θα υιοθετήσουν την ευέλικτη εργασία. Όπως κάθε μέτρο, πρόγραμμα, απόφαση, έτσι και αυτό το νέο εργασιακό μοντέλο έχει θετικό και αρνητικό αντίκτυπο.
Δεν είναι λίγα τα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η κατάργηση της συμβατικής εργασίας προσφέρει οφέλη, τόσο για τους εργοδότες όσο και για τους εργαζόμενους. Πρώτα απ’ όλα, ο εργαζόμενος αποκτά περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Αυτό, αμέσως συνεπάγεται καλύτερη ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και αύξηση της παραγωγικότητας του εργαζομένου. Συγκεκριμένα, η Microsoft, το 2019, ανέφερε αύξηση της παραγωγικότητας των εργαζομένων της κατά 40%. Αύξηση παρατηρήθηκε και στα ποσοστά ευτυχίας. Μάλιστα, εννέα στους δέκα εργαζόμενους δήλωσαν ότι αισθάνονται περισσότερο χαρούμενοι. Επίσης, άγχος, επαγγελματική εξουθένωση και κόπωση μειώθηκαν κατά πολύ. Θετικά αποτελέσματα σημειώθηκαν και στην ψυχική υγεία των ανθρώπων, καθώς ένιωθαν πιο παραγωγικοί και στις δραστηριότητες εκτός εργασίας. Επιπλέον, οι εταιρείες που συμμετείχαν στο πιλοτικό αυτό πρόγραμμα κατέγραψαν αύξηση των εσόδων τους κατά 8%, περίπου. Επιπρόσθετα, έρευνα της Randstad έδειξε πως αρκετοί εργαζόμενοι δήλωσαν πρόθυμοι να παραιτηθούν, αν πλέον δεν είναι ικανοποιημένοι με τις συνθήκες εργασίας, γεγονός, ενδεχομένως, που θα προκαλέσει πιέσεις για αλλαγή προς αυτή τη νέα κατεύθυνση. Από την άλλη πλευρά, εκτός των πλεονεκτημάτων των απασχολούμενων με τη μείωση του ωραρίου, οφέλη υπάρχουν για τον εργοδότη, αλλά και για το περιβάλλον, λόγω της κυκλοφοριακής αποσυμφόρησης που πρόκειται να σημειωθεί.
Φυσικά, όπως πάντα, υπάρχουν και ορισμένα μειονεκτήματα. Ο φόρτος εργασίας, πολλές φορές, μπορεί να παραμένει ο ίδιος, ορισμένες φορές, όμως, μπορεί να αυξηθεί και οι εργαζόμενοι να έχουν μια μέρα λιγότερη να εκπληρώσουν τα καθήκοντά τους. Ακόμα, οι εργαζόμενοι είναι πολύ πιθανόν να χάνουν τη μεταξύ τους επικοινωνία, λόγω μείωσης των ωρών που περνούν στο γραφείο. Έρευνα, όμως, στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, έδειξε ότι το 83% των υπαλλήλων κλείνει προς την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας.
Παραδείγματα εφαρμογής στην Ευρώπη
Η τετραήμερη εβδομάδα εργασίας κερδίζει συνεχώς έδαφος, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα. Από τις πρώτες εταιρείες που δοκίμασαν αυτό το εργασιακό μοντέλο στην Ιαπωνία ήταν εταιρεία της Microsoft, το 2019, υπό την αιγίδα ενός προγράμματος ‘’Work-Life Choice Challenge 2019 Summer’’, με τους εργαζόμενους να διαθέτουν ρεπό για πέντε Παρασκευές, χωρίς καμία περικοπή στον μισθό τους. Τον Αύγουστο του ίδιου έτους, η εταιρεία δήλωσε πως η παραγωγικότητα των υπαλλήλων της αυξήθηκε κατά 40%.
Όσον αφορά την Ευρώπη, τον Φεβρουάριο του περασμένου έτους, το Βέλγιο εισήγαγε δοκιμαστική εφαρμογή της τετραήμερης εβδομάδας εργασίας σε όσους εργαζόμενους το επιθυμούν, χωρίς μείωση των αποδοχών τους. Εν τέλει, την 21η Νοεμβρίου, ο νόμος τίθεται σε ισχύ με ελεύθερη βούληση στους εργαζόμενους να επιλέγουν μεταξύ τεσσάρων ή πέντε ημερών εργασίας. Επόμενη στη σειρά ακολούθησε η Μεγάλη Βρετανία. Μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων συμμετείχε, πέρυσι τον Ιούνιο, σε μια δοκιμαστική εξάμηνη περίοδο εφαρμογής του νέου εργασιακού μοντέλου. Το αποτέλεσμα ήταν το 92% των επιχειρήσεων να υιοθετήσει, τελικά, τον τρόπο αυτό.
Η Ισλανδία, βέβαια, αναδείχθηκε η μεγάλη πρωτοπόρος, καθώς ξεκίνησε δοκιμές για την εφαρμογή της τετραήμερης εργασίας, κατά το 2015-2029. Στη δοκιμαστική φάση συμμετείχαν περίπου 2.500 άτομα. Τώρα, περίπου το 90% του εργατικού δυναμικού κατέχει μειωμένες ώρες ή κάποιες προσαρμογές. Οπότε η δοκιμαστική περίοδος στέφθηκε με επιτυχία. Το 2015 και στη Σουηδία παρουσιάστηκαν δοκιμές με μεικτά αποτελέσματα και πλήρη μισθολογική αποζημίωση. Τέλος, η Ισπανία, τον Δεκέμβριο του 2021, ξεκίνησε και εκείνη τη δοκιμή αυτού του πιλοτικού προγράμματος, που αναμένεται να διαρκέσει τρία χρόνια. Ο Καναδάς, η Ιρλανδία, η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία επρόκειτο να ξεκινήσουν τις δοκιμές, προσεχώς.
Η καθιέρωση της τετραήμερης εβδομάδας εργασίας είναι ένα καινούργιο εργασιακό μοντέλο που κερδίζει δημοτικότητα στην Ευρώπη. Δεν είναι λίγες οι επιχειρήσεις, αλλά και οι Κυβερνήσεις, που έχουν ήδη εφαρμόσει αυτό το μοντέλο. Στη χώρα μας, βέβαια, ακόμα δεν υπάρχει το ίδιο πλαίσιο. Η νομοθεσία ορίζει πως πρέπει να συμπληρώνονται υποχρεωτικά 40 ώρες εργασίας, είτε είναι χωρισμένες σε πέντε είτε σε τέσσερις ημέρες. Μπορεί να μην είναι κατάλληλο για όλους τους κλάδους, αξίζει σίγουρα, όμως, έστω να δοκιμαστεί. Η εναλλακτική αυτή δομή εργασίας ξεκλειδώνει πολυάριθμα οφέλη για τους εργαζόμενους και, επομένως, για τη λειτουργικότητα της επιχείρησης ως σύνολο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- These are some of the surprising benefits of a four day working week, World Economic Forum, διαθέσιμο εδώ
- ’Τετραήμερη εργασία: Και όμως, υπάρχουν και μειονεκτήματα, moneyreview.gr, διαθέσιμο εδώ
- ’Countries Experiment with Four-Day Workweek, shrm.org, διαθέσιμο εδώ
- ’Τετραήμερη εργασία: Τι ισχύει στην Ελλάδα – Πώς αμείβονται οι εργαζόμενοι, newmoney.gr, διαθέσιμο εδώ
