Της Χριστίνας Αθανασέλλη,
Δεκατέσσερις και πλέον μήνες από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, έπειτα από την εισβολή των Ρωσικών στρατευμάτων στη χώρα, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει προβεί ήδη σε 10 γύρους επιβολής κυρώσεων διαφόρων τύπων.
Η Πρόεδρος της Επιτροπής, Ursula von der Leyen, στις 9 Μαΐου βρέθηκε στο Κίεβο, ενόψει της Ημέρας της Ευρώπης, δίνοντας στην ομιλία της ιδιαίτερη έμφαση στην υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς την Ουκρανία, την οποία, μάλιστα, χαρακτήρισε ως την καρδιά της Ευρώπης, σήμερα, αφενός εξαιτίας των συγκυριών, αφετέρου, λόγω των αξιών –κοινών με της Ένωσης–, που έχουν καταστρατηγηθεί εξαιτίας της ρωσικής εισβολής, προσδίδοντας, έτσι, έναν συμβολικό χαρακτήρα, αυτόν της αλληλεγγύης, στην επιλογή του τόπου διεξαγωγής της ομιλίας. Κατά τη διάρκεια της ομιλίας, η Πρόεδρος της Επιτροπής επισήμανε πως η Ένωση θα συνεχίσει να παρέχει υποστήριξη στην Ουκρανία σε τρία επίπεδα: σε επίπεδο πολεμικού εφοδιασμού, προμηθεύοντας την Ουκρανία με πυρομαχικά, σε επίπεδο οικονομικής στήριξης και σε επίπεδο κυρώσεων.
Όσον αφορά τις κυρώσεις, αναφέρθηκε ρητά πως η Επιτροπή συμφώνησε σε έναν νέο γύρο κυρώσεων, οι οποίες –αυτή τη φορά– δε θα έχουν ως αποδέκτη τη Ρωσία αυτή καθαυτή, αλλά θα στοχεύουν σε τρίτα κράτη που υποστηρίζουν τη Ρωσία, κυρίως προμηθεύοντάς την με προϊόντα, που πλέον η Ένωση δεν προμηθεύει την τελευταία. Με λίγα λόγια, το ενδέκατο πακέτο κυρώσεων αποσκοπεί στο να περιορίσει όσους «αποφεύγουν» να συμμορφωθούν και να σεβαστούν τις σχετικές με τις συναλλαγές προϊόντων απαγορεύσεις μεταξύ Ε.Ε. και Ρωσίας.
Πιο συγκεκριμένα, τρία σημεία είναι αυτά στα οποία δίνεται έμφαση στο παρόν πακέτο κυρώσεων: Καταρχάς, τελειοποίηση των ήδη επιβληθέντων περιορισμών και η προσθήκη επιπλέον αγαθών που απαγορεύεται να εισαχθούν στη Ρωσία, όπως είναι τα αγαθά τελευταίας τεχνολογίας ή τα εξαρτήματα για τα αεροσκάφη, που από τρίτες χώρες περνούν στη Ρωσία. Κατά δεύτερον, αυτή τη φορά, δίνεται έμφαση στην πρόληψη και τη διασφάλιση πως οι κυρώσεις θα τηρούνται, καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή φάνηκε πρόθυμη να επιβάλλει μέσω τρίτων κρατών κυρώσεις στα εξαγόμενα αγαθά που απαγορεύεται να πάνε στη Ρωσία. Τρίτον, η Κομισιόν πρότεινε την απαγόρευση όσων οργανώσεων και χωρών προβαίνουν σε εσκεμμένη παραβίαση των κυρώσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι, μέσω των οικονομικών κυρώσεων και του ελέγχου των αγαθών που εισάγονται στη Ρωσία, να προκληθούν σημαντικές συνέπειες στην οικονομία της Ρωσίας και να επιβραδυνθεί ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης της χώρας. Απώτερος σκοπός της να υπάρξει μείωση της ρωσικής δυνατότητας για τη διεξαγωγή πολέμου και, άρα, να δημιουργηθούν οι συνθήκες για μια πιο αποτελεσματική αποτροπή της ρωσικής επιθετικότητας.
Όπως προκύπτει από τα οικονομικά δεδομένα και σύμφωνα με την Ursula von der Leyen, οι εισαγωγές των κρατών-μελών της Ένωσης από τη Ρωσία μειώθηκαν σχεδόν κατά τα 2/3, ενώ, μέχρι τώρα, στις κυρώσεις που έχουν ήδη επιβληθεί στη Ρωσία, η απαγόρευση του ρωσικού θαλάσσιου αργού πετρελαίου και η επιβολή ενός ανώτατου ορίου τιμής για τα προϊόντα πετρελαίου και το αργό πετρέλαιο είναι αυτές που είχαν τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στη ρωσική οικονομία. Το 2022, υπήρξε μείωση του ΑΕΠ της Ρωσίας κατά 2.1%, ενώ αναμένεται να αυξηθεί ο πληθωρισμός.
Εντούτοις, ναι μεν η ρωσική οικονομία έχει υποστεί πλήγμα, παρόλα αυτά δεν έχει συρρικνωθεί όσο προβλεπόταν το 2022. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, η οικονομία της Ρωσίας συρρικνώθηκε το 2022 κατά 4.5% λιγότερο από ό,τι προβλεπόταν, γεγονός που οφείλεται στη δημοσιονομική ανταπόκριση της χώρας, αλλά και στην άνοδο των τιμών της ενέργειας, που αύξησε κατά έναν βαθμό τα δημοσιονομικά έσοδα.
Σε κάθε περίπτωση, είναι εμφανές πως η Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω των πακέτων κυρώσεων, κάνει γενναίες προσπάθειες επιβράδυνσης της ρωσικής οικονομίας, έχοντας υποβαθμίσει ως έναν βαθμό τις στρατιωτικές και ενεργειακές δυνατότητες της χώρας. Παράλληλα, προάγεται ένα πνεύμα αλληλεγγύης και ενότητας μεταξύ των κρατών-μελών, καθώς μοιράζονται κοινές αξίες και δρουν βάσει αυτών, εφόσον ένα κράτος-μέλος έχει δεχτεί επίθεση. Παρόλα αυτά, τα αλλεπάλληλα πακέτα κυρώσεων και, ειδικά, το τελευταίο, που στόχο έχει την αντιμετώπιση και πρόληψη όσων τρίτων κρατών και οργανισμών αποφεύγουν να δράσουν σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές κυρώσεις, δείχνουν την αδυναμία της Ένωσης να επιβάλει και να διατηρήσει την ειρήνη στο έδαφός της.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Chronicle of the Russian War in Ukraine, Forum for Ukrainian Studies. Ukranian studies, διαθέσιμο εδώ
- Russia sanctions: EU to name and shame sanction evaders? Deutsche Welle, διαθέσιμο εδώ
- Ursula von der Leyen announces 11th package of sanctionsin Kyiv: Focus on circumvention (2023) EU NEIGHBOURS east, διαθέσιμο εδώ
