Της Ιωάννας Μέγα,
Η Ιδιοπαθής Ενδοκρανιακή Υπέρταση (IIH) ή αλλιώς «ψευδοόγκος» εγκεφάλου εμφανίζεται όταν η πίεση στο εσωτερικό του κρανίου μας (ενδοκρανιακή πίεση) αυξάνεται χωρίς προφανή λόγο. Η αιτία του «ψευδοόγκου» του εγκεφάλου είναι άγνωστη. Εάν προσδιοριστεί η αιτία, η κατάσταση ονομάζεται δευτεροπαθής ενδοκρανιακή υπέρταση και όχι ιδιοπαθής ενδοκρανιακή υπέρταση. Ο «ψευδόγκος» του εγκεφάλου μπορεί να εμφανιστεί σε παιδιά και ενήλικες, αλλά είναι πιο συχνός σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, που είναι παχύσαρκες. Τα συμπτώματα μιμούνται αυτά ενός όγκου στον εγκέφαλο. Μία σοβαρή επιπλοκή της αυξημένης ενδοκρανιακής πίεσης είναι η προσβολή του οπτικού νεύρου προκαλώντας οίδημα, που, μετέπειτα, μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια όρασης. Τα φάρμακα συχνά μπορούν να μειώσουν αυτήn την πίεση και τον πονοκέφαλο, αλλά, σε ορισμένες περιπτώσεις, η χειρουργική επέμβαση είναι απαραίτητη.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΟΛΟΓΙΑ
Τα κυριότερα σημεία και συμπτώματα είναι τα ακόλουθα :
- Έντονοι πονοκέφαλοι
- Θόρυβος στο κεφάλι που «πάλλεται» με του χτύπους της καρδιάς
- Ναυτία
- Έμετος
- Ζάλη
- Απώλεια όρασης
- Σύντομα επεισόδια τύφλωσης
- Διπλωπία (διπλή όραση)
- Πόνος στο αυχένα, στον ώμο και στην πλάτη
Τι προκαλεί, όμως, την αυξημένη ενδοκρανιακή πίεση;
Όπως είναι γνωστό, ο εγκέφαλος και ο νωτιαίος μυελός περιβάλλονται από εγκεφαλονωτιαίο υγρό, το οποίο προστατεύει αυτούς τους ζωτικούς ιστούς από τραυματισμό. Αυτό το υγρό παράγεται στον εγκέφαλο και, τελικά, απορροφάται στην κυκλοφορία του αίματος μέσω των αραχνοειδών σωματίων, με ρυθμό που συνήθως επιτρέπει στην πίεση του εγκεφάλου μας να παραμένει σταθερή. Η αυξημένη ενδοκρανιακή πίεση του «ψευδοόγκου» του εγκεφάλου μπορεί να οφείλεται σε πρόβλημα σε αυτή τη διαδικασία απορρόφησης.
Ποιοι παράγοντες κρύβονται πίσω από τον «ψευδοόγκο» εγκεφάλου;
Η προφανής αιτία του «ψευδοόγκου» του εγκεφάλου είναι άγνωστη. Εάν προσδιοριστεί η αιτία, η κατάσταση ονομάζεται δευτεροπαθής ενδοκρανιακή υπέρταση και όχι ιδιοπαθής ενδοκράνια υπέρταση.
Παρόλα αυτά, οι κυριότεροι παράγοντες κινδύνου αναφέρονται ότι είναι :
- Παχυσαρκία
- Φάρμακα (π.χ. ορμόνη ανάπτυξης, τετρακυκλίνη, βιταμίνη Α σε μεγάλες ποσότητες)
Άλλα προβλήματα υγείας που σχετίζονται με τη δευτεροπαθή ενδοκρανιακή υπέρταση είναι:
- Νόσος του Addison (διαταραχή που χαρακτηρίζεται από την ανεπαρκή παραγωγή στεροειδών ορμονών)
- Αναιμία
- Διαταραχές πήξης του αίματος
- Νεφρική Νόσος
- Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος
- Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
- Άπνοια ύπνου
- Υπολειτουργικοί παραθυρεοειδείς αδένες
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Όσον αφορά την διάγνωση, απαιτείται από τον εκάστοτε θεράποντα ιατρό (νευρολόγο ή νεύρο-οφθαλμολόγο) εκτίμηση της κατάστασης του ασθενούς, με βάση τα συμπτώματα, λήψη ενδελεχούς ιστορικού, καθώς και πραγματοποίηση φυσικής εξέτασης.
Χρήσιμες είναι, επίσης, και μια σειρά από εξετάσεις όπως:
- Οφθαλμολογικές εξετάσεις
- Απεικόνιση εγκεφάλου (μαγνητική ή αξονική τομογραφία)
- Οσφυονωτιαία παρακέντηση (ο ειδικός εισάγει μια βελόνα μεταξύ δύο σπονδύλων στο κάτω μέρος της ράχης, οσφυϊκή μοίρα, και αφαιρεί μια μικρή ποσότητα εγκεφαλονωτιαίου υγρού για εργαστηριακή εξέταση).
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ
Στόχος της θεραπείας, όσον αφορά τον «ψευδοόγκο» του εγκεφάλου, είναι να βελτιώσει τα συμπτώματα του ασθενούς και να αποτρέψει την επιδείνωση της όρασης. Παρακάτω αναφέρονται κάποιοι ενδεικτικοί τρόποι θεραπευτικής αντιμετώπισης και παρέμβασης σχετικά με τον «ψευδοόγκο» εγκεφάλου.
Όσον αφορά την παχυσαρκία, ως ο αιτιακός παράγοντας για την επειδείνωση της κατάστασης:
- Δίαιτα απώλειας βάρους (με χαμηλή περιεκτικότητα σε νάτριο)
- Γαστρικές επεμβάσεις
Όσον αφορά τις Φαρμακευτικές παρεμβάσεις:
- Φάρμακα για το γλαύκωμα (ακεταζολαμίδη – μειώνει την παραγωγή εγκεφαλονωτιαίου υγρού ελαχιστοποιώντας τα συμπτώματα)
- Διουρητικά (μειώνουν την κατακράτηση υγρών αυξάνοντας την παραγωγή ούρων)
- Φάρμακα για την ημικρανία
Όσον αφορά τη χειρουργική παρέμβαση:
Η χειρουργική επέμβαση ενδείκνυται σε περιπτώσεις όπου η όραση επιδεινώνεται. Ορισμένες από τις χειρουργικές επεμβάσεις που πραγματοποιούνται, με σκοπό τη μείωση της πίεσης γύρω από το οπτικό νεύρο ή τη μείωση της ενδοκρανιακής πίεσης είναι:
- Επένδυση περιβλήματος οπτικού νεύρου (αφαιρείται ένα μέρος της μεμβράνης που περιβάλλει το οπτικό νεύρο για να επιτρέψει τη διαφυγή της περίσσειας του εγκεφαλονωτιαίου υγρού)
- Διαρροή εγκεφαλονωτιαίου υγρού (εισάγεται ένας μακρύς, λεπτός σωλήνας στον εγκέφαλό ή στο κάτω μέρος της σπονδυλικής στήλης για να βοηθήσει στην αποστράγγιση της περίσσειας του εγκεφαλονωτιαίου υγρού).
- Στέντινγκ φλεβικού κόλπου (τοποθέτηση ενός στεντ σε μία από τις μεγαλύτερες φλέβες στο κεφάλι, με σκοπό την αύξηση της ικανότητας του αίματος να ρέει)
Πώς συνδέεται, όμως, η παχυσαρκία με την Ιδιοπαθή Ενδοκρανιακή Υπέρταση;
Η παχυσαρκία είναι μια πολύπλοκη πολυπαραγοντική νόσος, όπου πολλά συστατικά συμβάλλουν στην παθογένειά της. Στις μέρες μας έχει λάβει διαστάσεις πανδημίας, αφού επηρεάζει περισσότερα από 650 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως. Η παχυσαρκία προκαλεί δυσμενείς επιπτώσεις σε κάθε σύστημα του σώματος, συμπεριλαμβανομένου του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος. Επιπλέον, έχει αποδειχθεί πως σχετίζεται τόσο με την ημικρανία όσο και με την Ιδιοπαθή Ενδοκρανιακή Υπέρταση. Οι μηχανισμοί στους οποίους βασίζεται η συσχέτιση μεταξύ της παχυσαρκίας και αυτών των νοσημάτων κεφαλαλγίας παραμένουν ασαφείς. Η απώλεια βάρους, ωστόσο, μπορεί να βελτιώσει τόσο την ημικρανία όσο και τον πονοκέφαλο. Παρόλα αυτά, οι αιτίες στις οποίες βασίζεται αυτή η συσχέτιση έχουν θεωρηθεί αμφιλεγόμενες και είναι υπό διερεύνηση.
Μέτρα προστασίας για την πρόληψη του «ψευδοόγκου» του εγκεφάλου
Γενικότερα, με τη διάγνωση του «ψευδοόγκου» εγκεφάλου επιτατική κρίνεται η ανάγκη για τακτικό έλεγχο της όρασης, προκειμένου να παρακολουθούνται οι αλλαγές και να προληφθούν τυχόν επιδεινώσεις.
Όσον αφορά την παχυσαρκία, αυξάνει δραματικά τον κίνδυνο των νέων γυναικών για εμφάνιση «ψευδοόγκου» εγκεφάλου. Ακόμη και σε γυναίκες που δεν είναι παχύσαρκες, μια μέτρια αύξηση βάρους μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο. Έτσι, λοιπόν, η απώλεια των περιττών κιλών και η διατήρηση μία ισορροπημένης διατροφικά και σωματικά ζωής μπορεί να μειώσει τις πιθανότητες για ανάπτυξη αυτής της διαταραχής.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Pseudotumor cerebri (idiopathic intracranial hypertension) – Symptoms and causes, Mayo Clinic. Διαθέσιμο εδώ
- Pseudotumor cerebri (idiopathic intracranial hypertension) – Diagnosis and treatment, Mayo Clinic. Διαθέσιμο εδώ
- Understanding the link between obesity and headache-with focus on migraine and idiopathic intracranial hypertension, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
