Της Γεωργίας Ρούστα,
Δεν θα μπορούσαμε να μετρήσουμε τις φορές όταν, έπειτα από μια συναναστροφή με ένα νέο άτομο, ή κάποιον με τον οποίον έχουμε καιρό να έρθουμε σε επικοινωνία, χανόμαστε στις σκέψεις για κάθε πρόταση που είπαμε και δυσανασχετούμε για το αν κάναμε τη σωστή επιλογή λέξεων, οδηγώντας μας έτσι στη λανθασμένη —τις περισσότερες φορές— πεποίθηση πως δημιουργήσαμε μια αρνητική, ή έστω λιγότερο συμπαθητική, εικόνα για τον εαυτό μας. “The liking gap”, όπως αναφέρεται στην ψυχολογία, είναι ακριβώς αυτό. Η «απόσταση» ανάμεσα στο πόσο θεωρούμε ότι μας συμπαθεί κάποιος και πόσο μας συμπαθεί στην πραγματικότητα.
Το 2018, πραγματοποιήθηκε μια έρευνα σε συνεργασία διαφόρων πανεπιστημίων (Yale, Harvard, Cornell, University of Essex), με σκοπό να μελετήσουν κατά πόσο η προσέγγισή μας του πώς μας αντιλαμβάνονται οι γύρω μας σε κλίμακα συμπάθειας είναι ακριβής. Σε πρώτο στάδιο, ζήτησαν από διάφορα ζευγάρια ατόμων να κάνουν μια σύντομη συζήτηση και στη συνέχεια τους ρώτησαν πόσο πιστεύουν ότι τους συμπάθησε το άλλο άτομο. Έπειτα από κάποιες ερωτήσεις για τη συζήτηση που είχε προηγηθεί, έφτασαν στο συμπέρασμα πως, πράγματι, τα άτομα τα οποία είχαν συμμετάσχει στη συζήτηση είχαν την εντύπωση πως ο συνομιλητής τους τούς συμπαθούσε λιγότερο απ’ ό, τι στην πραγματικότητα.
Όμως, ένα τέτοιο συμπέρασμα, με μια τόσο «σύντομη» διαδικασία, χωρίς ιδιαίτερη ανάλυση στον χαρακτήρα των προσώπων και στη διάρκεια της συζήτησης, ενδεχομένως να είναι ανακριβής. Σε επόμενο στάδιο, ξεκίνησαν να ερευνούν την εσωστρέφεια των ατόμων, παρατηρώντας ότι όσο πιο εσωστρεφής και ντροπαλός ήταν κάποιος, τόσο μεγαλύτερη ήταν η απόκλιση της συμπάθειας.
Και τι συμβαίνει όταν εκτείνεται η διάρκεια της συζήτησης;
Ένα τελευταίο ενδιαφέρον σημείο της έρευνας ήταν η μελέτη του “liking gap” σε συζητήσεις μεγαλύτερης διάρκειας, έως και 45 λεπτά. Το συμπέρασμα ήταν ότι τα πρόσωπα συμπάθησαν περισσότερο το άτομο με το οποίο συνομιλούσαν. Ωστόσο, αυτή η διαφορά στην εντύπωση του ποσοστού της συμπάθειας και στην πραγματικότητα παρέμεινε, με τα άτομα να έχουν την ιδέα ότι δεν έγιναν τόσο αρεστά από τους άλλους.
Αν η διάρκεια της συναναστροφής δεν πρόκειται για κάποια λεπτά ή ώρες, αλλά για μήνες, ακόμη και χρόνια, η απόσταση αυτή συνεχίζει να υφίσταται;
Στην προκειμένη περίπτωση, οι ερευνητές συγκέντρωσαν φοιτητές και τους συγκάτοικούς τους και ερευνούσαν τη σχέση τους για αρκετούς μήνες. Το “liking gap” παρέμενε για αρκετούς μήνες, αλλά εν τέλει υποχωρούσε. Αυτό μας οδηγεί στη σκέψη πως όταν συναναστρεφόμαστε με ένα άτομο, συχνά και η τριβή και η επικοινωνία μας με αυτό μας βοηθάει στην καθησύχαση της ανασφάλειας του καθενός από εμάς όσον αφορά το πόσο αρεστοί είμαστε. Βέβαια, να σημειωθεί πως η απόκλιση ενδεχομένως να μειώθηκε στο συγκεκριμένο πείραμα, λόγω της επιλογής των συγκάτοικων να συνεχίζουν την συγκατοίκηση και για τον επόμενο χρόνο, προσδίδοντας έτσι ένα αίσθημα ασφάλειας στο άλλο άτομο.
Όπως γίνεται αντιληπτό, το “liking gap” υπάρχει και μας επηρεάζει όλους. Άλλωστε, είναι στη φύση μας και στην τάση προς την κοινωνικότητα να επιθυμούμε να είμαστε αρεστοί στους άλλους. Ενώ στην πραγματικότητα μπορούμε να αντιληφθούμε αν κάποιος μας συμπαθεί ή όχι, μέσα από τις αντιδράσεις και τη γλώσσα του σώματός του, γενικότερα κατά τη συναναστροφή μας με τους άλλους, γινόμαστε αιχμάλωτοι των σκέψεων και των ανασφαλειών μας, ώστε διαμορφώνουμε αυθαίρετα μια δική μας οπτική της κατάστασης, υπεραναλύοντάς την στο μυαλό μας, και αδυνατούμε να παρατηρήσουμε όλες αυτές τις ενδείξεις.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο, θα οδηγούνταν κανείς στο συμπέρασμα πως πρόκειται για ένα εσωτερικό κώλυμα, το οποίο επηρεάζει μόνο τον ψυχικό κόσμο του ατόμου, χωρίς να θίγεται η καθημερινότητά του. Ένα τέτοιο πόρισμα δεν θα μπορούσε παρά να είναι λανθασμένο. Με την πεποίθηση ότι ο περίγυρός μας μάς συμπαθεί λιγότερο απ’ ό,τι στην πραγματικότητα, δίνουμε τροφή στις ανασφάλειές μας και επιτείνουμε το κοινωνικό μας άγχος, συντελώντας στον περιορισμό μας από διάφορες πτυχές της κοινωνικής ζωής.
Οι κοινωνικοί δεσμοί που δημιουργούμε δεν είναι τόσο στενοί, περιορίζουμε την κοινωνικότητά μας και τις συζητήσεις μας, ενδεχομένως να κατεβάζουμε και την εικόνα του εαυτού μας, μόνο και μόνο επειδή έχουμε αυτήν την λανθασμένη αντίληψη. Ακόμη και στον εργασιακό χώρο ενδέχεται να μην διεκδικούμε αυτά που μας αξίζουν ή να μην είμαστε τόσο αποδοτικοί, ακόμη και να σχηματίζουμε μια διαφορετική από την πραγματικότητα εικόνα του εαυτού μας στους συναδέλφους και συνεργάτες μας. Και όλα αυτά μόνο σε πρώτο επίπεδο, μη συμπεριλαμβανομένων τα αποτελέσματα των προαναφερθέντων στην κοινωνική, ψυχολογική και επαγγελματική εξέλιξη του ατόμου.
Σε τι βαθμό θα καταφέρει ο καθένας μας να αντιμετωπίσει αυτές τις αρνητικές σκέψεις είναι άγνωστο και εξαρτάται από διάφορους παράγοντες. Άλλωστε, αυτό που προκαλεί τις σκέψεις αυτές είναι ακριβώς το γεγονός ότι δεν μπορούμε να γνωρίζουμε με βεβαιότητα τι σκέφτονται οι άλλοι για εμάς. Από εδώ και πέρα, λοιπόν, έχε στον νου σου ότι όλοι γύρω σου σε συμπαθούν όσο πιστεύεις, συν κάτι παραπάνω (ίσως και πολύ παραπάνω).
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The Liking Gap in Conversations: Do People Like Us More Than We Think?, clarkrelationshiplab.yale.edu, διαθέσιμο εδώ
- The ‘Liking Gap’ Might Be Why You Wonder if People Secretly Hate You, vice.com, διαθέσιμο εδώ
- Why you make better first impressions than you think, bbc.com, διαθέσιμο εδώ
