Του Άγγελου Μπαλαρά,
Στον αθλητισμό οι λεπτομέρειες είναι αυτές που κάνουν τη διαφορά. Ειδικά στο τένις, που είναι ένα ατομικό άθλημα, ο παίκτης έχει να αντιμετωπίσει ολομόναχος πολύπλευρες προκλήσεις. Όλοι οι επαγγελματίες αθλητές γυμνάζονται εντατικά προσπαθώντας να ανταποκριθούν στις υψηλές σωματικές απαιτήσεις μιας τενιστικής χρονιάς. Όμως, αυτό που ξεχωρίζει τους κορυφαίους από τους υπόλοιπους είναι η δουλειά που αφιερώνουν στο πνευματικό κομμάτι, αλλά και το επίπεδο της ψυχολογικής διαχείρισης της πραγματικότητας του αθλήματος. Ένας τενίστας, επαγγελματίας ή μη, είναι βέβαιο ότι θα βρεθεί να «τρέχει» στον αγώνα και να δυσκολεύεται να διαχειριστεί τις συναισθηματικές του εναλλαγές αν το «μυαλό» του δεν καταρτίζεται με το ανάλογο επίπεδο ετοιμότητας.
Ένα “roller-coaster” συναισθημάτων
Σε έναν αγώνα τένις τα δεδομένα μεταβάλλονται σε σύντομο χρονικό διάστημα και κάθε πόντος μετράει. Η διαφορά της νίκης από την ήττα μπορεί να κριθεί από ένα χτύπημα της μπάλας. Αυτό δημιουργεί μεγάλη πίεση στον αθλητή, ο οποίος βλέπει τη συνέχειά του σ’ ένα τουρνουά και τους κόπους της προετοιμασίας του να τίθενται εν αμφιβόλω μέσα σε λίγα λεπτά. Γίνεται αντιληπτό ότι προκειμένου να μπορέσει να αποδώσει στο επίπεδο των πραγματικών του δυνατοτήτων χρειάζεται καθαρό μυαλό και πνευματική σκληράδα. Χωρίς αυτά, πολλές φορές, την «πληρώνουν» οι… ρακέτες. Την ώρα του αγώνα οι παίκτες πρέπει να είναι ανεπηρέαστοι από εξωτερικούς παράγοντες (π.χ. το κοινό, τον καιρό κ.ά.), να παραμένουν προσηλωμένοι στο πλάνο παιχνιδιού τους και να διατηρούν την πίστη στις ικανότητές τους. Όλα αυτά, αν και ακούγονται εύκολα, στην πράξη δεν είναι και αποτελούν επίκτητα χαρακτηριστικά. Για αυτόν τον λόγο, οι περισσότεροι –αν όχι όλοι– παίχτες του Tour έχουν στις ομάδες τους αθλητικούς ψυχολόγους, ειδικευόμενους στο τένις, οι οποίοι τους «προπονούν» σ’ αυτόν τον τομέα.
Στο tour είναι… must
Η δουλειά του αθλητικού ψυχολόγου είναι καταλυτική σ’ ένα άθλημα όπως το τένις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Νο.1 τενίστρια του κόσμου, Iga Świątek, που από τα 17 της (2019) συμπορεύεται με την Daria Abramowicz ως αθλητική ψυχολόγο. Όπως δήλωσε και η Πολωνή παίκτρια μετά την κατάκτηση του Roland-Garros 2020: «η συνεργασία μου μαζί της έχει ανεβάσει τα επίπεδα αυτοπεποίθησής μου». Τονίζεται ότι το πεδίο ενασχόλησης του αθλητικού ψυχολόγου διευρύνεται πέρα από τη «στεγνή» ψυχολογική διαχείριση ενός αγώνα. Η δουλειά του “mental coach” ξεκινά από την κατανόηση της ψυχολογικής κατάστασης του αθλητή. Τι βιώνει στην προσωπική του ζωή, πώς αντιμετωπίζει την ατυχή στιγμή ενός τραυματισμού, τι πίεση «κουβαλάει» από τις προσδοκίες του κόσμου και του εαυτού του, όλα αυτά, χωρίς τη βοήθεια ειδικού, έχουν αρνητικό αγωνιστικό αντίκτυπο (ακόμα και ασυναίσθητα). Πέραν αυτών, οι αθλητικοί ψυχολόγοι συνεισφέρουν και στη διάνθηση των “juniors”, που αποζητούν να γίνουν επαγγελματίες, διδάσκοντάς τους τις βασικές αξίες του αθλητισμού, αλλά και θωρακίζοντας την ψυχολογική τους κατάσταση.
Το «τετράπτυχο» της πνευματικής αντοχής
Όπως σε κάθε άθλημα, έτσι και στο τένις ξεχωρίζουν τέσσερις πυλώνες, στους οποίους βασίζεται η ψυχολογική κατάσταση των αθλητών. Αρχικά, η εύρεση κινήτρου –είτε μιλάμε για έναν πόντο είτε για μια ολόκληρη χρονιά– οδηγεί τον αθλητή να αγωνιστεί με μεγαλύτερο πάθος, ενθουσιασμό και θέληση, στοιχεία που τον καθιστούν ευθέως ανταγωνιστικότερο. Η Serena Williams το έκανε για χρόνια. Επιπροσθέτως, είναι και τα συναισθήματα, ο έλεγχος των οποίων δίνει τεράστιο προβάδισμα σε όσους καταφέρνουν να τα «δαμάσουν» εντός του αγωνιστικού χώρου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο Roger Federer που μέσα στο παιχνίδι δείχνει ανεπηρέαστος και κλασικό αντιπαράδειγμα ο εκρηκτικός John McEnroe. Παράλληλα, η διαχείριση των σκέψεων κατά τη διάρκεια ενός αγώνα αποτελεί καθοριστικό κομμάτι της εξέλιξής του, καθότι το positive thinking είναι εξαιρετικό προσόν, ιδίως στα κρίσιμα σημεία (βλ. Stan Wawrinka). Τέλος, η συγκέντρωση, η ικανότητα λήψης αποφάσεων υπό συνθήκες πίεσης και η διορατικότητα είναι εκ των βασικότερων στοιχείων πνευματικής αντοχής. Novak Djokovic και Rafael Nadal διαπρέπουν σ’ αυτό. Η επίτευξη των ανωτέρω επιτρέπει στους παίκτες να δίνουν στο σώμα τους τις σωστές οδηγίες προς εκτέλεση. Αυτή είναι και η ειδοποιός διαφορά των κορυφαίων του αθλήματος από τους συναθλητές τους.
Πολλαπλά οφέλη για όλους!
Θέλω να τονίσω, κλείνοντας, πως ό,τι αναφέρεται πρωτύτερα για τους επαγγελματίες ισχύει κατ’ αναλογία και για όλους εμάς που ασχολούμαστε ερασιτεχνικά με το άθλημα. Μέσα από τον αθλητισμό αναπτύσσονται δεξιότητες, γυμνάζεται το σώμα, αλλά καλλιεργείται και το πνεύμα. Εν προκειμένω, μέσα από το τένις, κάποιος μπορεί να αποκομίσει στοιχεία που συγκροτούν μια ισχυρή προσωπικότητα, ικανά να τον βοηθήσουν ποικιλοτρόπως και εκτός court.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Tennis Psychology, condorperformance.com, διαθέσιμο εδώ
- Tennis Psychology – The foundation of Winning Tennis, tennismindgame.com, διαθέσιμο εδώ
- How Professional Tennis Players Use Sport Psychology To Win, medium.com, διαθέσιμο εδώ
