Του Κυριάκου Κουρτίδη,
Η περίοδος 2014-2020 σημαδεύτηκε από κομβικά γεγονότα, με συνέπειες, κατά το μάλλον ή ήττον απρόβλεπτες σε άμεσο χρόνο, που επαναδιαμόρφωσαν και συνεχίζουν να αναδιαμορφώνουν το παγκόσμιο σύστημα και, κατ’ επέκταση, την άμεση γειτονιά μας. Στο επίπεδο της εξωτερικής πολιτικής και της εθνικής άμυνας, η Kυβέρνηση κλήθηκε να αντιμετωπίσει πολλαπλές προκλήσεις, πλέον επικίνδυνων, εκ των οποίων την αστάθεια και την ανασφάλεια που έφερε στην Ευρώπη και στον κόσμο όλη η αναθεωρητική Ρωσία και κυρίως την απειλή των επεκτατικών βλέψεων της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι δύσκολοι καιροί δημιουργούν δυνατούς ανθρώπους, μπορούμε, όμως, να πούμε το ίδιο και για τα κράτη; Ποιές είναι οι «μεγάλες επιτυχίες» της χώρας μας, για την περίοδο 2019-2023, στους τομείς της διπλωματίας και της άμυνας, που καθιστούν τη χώρα ισχυρότερη και που θα αποτελέσουν πολύτιμη παρακαταθήκη για τη νέα Κυβέρνηση, η οποία θα προκύψει την επομένη των εκλογών;
Η Ελλάδα κέρδισε τη «μάχη του Έβρου» επί του πεδίου και ως εκ τούτου η Τουρκία έχασε στο επίπεδο του γοήτρου. Τα σχέδια του Recep Tayyip Erdoğan να διεμβολίσει τα χερσαία σύνορα της Ελλάδας με όπλο τους πρόσφυγες απέτυχαν, ενώ, παράλληλα, η Ε.Ε. αφυπνίστηκε, η ηγεσία της οποίας έσπευσε στο σημείο με πρωτοβουλία του Έλληνα πρωθυπουργού και έγινε μάρτυρας της τότε επιχειρούμενης «υβριδικής» εισβολής. Από τα γεγονότα των Αποκριών του 2020, ο Έβρος δεν είναι πια ο ίδιος. Η αμυντική του θωράκιση χαλυβδώθηκε, με αποτέλεσμα σήμερα να μοιάζει με αδιαπέραστο οχυρό.
Κατά τη θητεία του Yπουργού Eξωτερικών, Νίκου Δένδια, συγκροτήθηκε ένα πολυεπίπεδο δίκτυο σχέσεων, το οποίο θα πρέπει να διατηρηθεί, όποιος και αν είναι ο νέος κυβερνητικός σχηματισμός, που θα προκύψει από τι εκλογές του 2023. Μετρώντας μία τετραετία από το 2019, η δραστήρια εξωτερική πολιτική, με περισσότερα από 200 ταξίδια σε πολλά σημεία της γης, έφερε ως αποτέλεσμα την εμβάθυνση των συμμαχιών και των σχέσεων στρατηγικής συνεργασίας της χώρας μας σε ολόκληρο τον κόσμο, την επίτευξη σειράς νέων συμφωνιών και σχημάτων συνεργασίας, καθώς και την επέκταση του χώρου εθνικής κυριαρχίας μας.
Ειδική μνεία αξίζει να κάνουμε στην ανανέωση και, μάλιστα, αναβάθμιση της στρατηγικής συνεργασίας της Ελλάδας με τις Η.Π.Α., όπως προκύπτει, μεταξύ άλλων, από την επιλογή του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης από τις Η.Π.Α. προς στρατιωτική χρήση από το Ν.Α.Τ.Ο., ως εναλλακτική των στενών του Βοσπόρου. Συνάμα, βαρύνουσα σημασία απέκτησαν οι σχέσεις «στρατηγικού επιπέδου» και «κεφαλαιώδους σημασίας» της Ελλάδας με την Αίγυπτο. Ενδεικτικό του πολύ καλού κλίματος που διαμορφώθηκε αποτελεί το γεγονός ότι ο Νίκος Δένδιας, κατά τη διάρκεια της θητείας του, συνάντησε τον Αιγύπτιο ομόλογό του, Sameh Shoukry, τουλάχιστον 25 φορές. Η Ελλάδα έχει συνταύτιση με την Αίγυπτο πάνω σε μια σειρά από θέματα, όχι μόνο αυτά που αφορούν την Α.Ο.Ζ., αλλά και θέματα σχετιζόμενα με την ασφάλεια και τη σταθερότητα στη λεκάνη της Νότιο-ανατολικής Μεσογείου, καθώς και ζητημάτων που εμπίπτουν στη σφαίρα της ενέργειας.
Στρατηγική επιλογή της Κυβέρνησής ήταν και η επέκταση της συνεργασίας μας με τα Δυτικά Βαλκάνια, την περιοχή της Μέσης Ανατολής, του Κόλπου, της βόρειας και της υποσαχάριας Αφρικής, με χώρες της Ασίας, ακόμα και την Αυστραλία. Απόρροια της δραστήριας εξωτερικής πολιτικής, της τετραετίας 2014-2020, ήταν και η αναβάθμιση του γεωστρατηγικού αποτυπώματος της χώρας, με έναν αξιοσημείωτο αριθμό διμερών συμφωνιών, όπως η Συμφωνία Στρατηγικής Εταιρικής Σχέσης με τη Γαλλία, η Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας με τις Η.Π.Α., καθώς και η Κοινή Διακήρυξη Στρατηγικής Εταιρικής Σχέσης με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Παράλληλα με τις συμφωνίες αμυντικής συνεργασίας στρατηγικού χαρακτήρα, ξεκίνησε μία διαδικασία αναβάθμισης του συνόλου της στρατηγικής υποδομής της χώρας, με 172 εξοπλιστικά προγράμματα σε αέρα, ξηρά και θάλασσα. Ενδεικτικά, ξεκίνησε η υλοποίηση του προγράμματος αναβάθμισης των μαχητικών F-16 στην έκδοση Viper, επιδιορθώθηκαν τα καθηλωμένα μέχρι πρότινος μαχητικά αεροσκάφη Μιράζ 2000-5, αποκτήθηκαν μαχητικά 4ης++ γενιάς, 12 Rafal –και έπεται η δεύτερη εξάδα μέσα στο 2023–, αναβαθμίστηκε το Διεθνές Κέντρο Εκπαίδευσης Πιλότων της Καλαμάτας, δρομολογήθηκε η απόκτηση ανθυποβρυχιακών ελικοπτέρων τύπου ROMEΟ, αναμένεται η απόκτηση δυο μεταγωγικών αεροσκαφών C-130, αναμένεται η απόκτηση των υπερσύγχρονων μαχητικών πέμπτης γενιάς F-35, συμφωνήθηκε η ναυπήγηση τριών φρεγατών Belh@rra, προσκτήθηκαν σύγχρονες τορπίλες για τα υποβρύχια, συμφωνήθηκε με τη Γερμανία η παραχώρηση παρωχημένων τεθωρακισμένων οχημάτων ΒΜΡ σε αντάλλαγμα με πιο σύγχρονα γερμανικά, τύπου Marder κ.ά.
Από τον απολογισμό της εξωτερικής πολιτικής της χώρας, την τελευταία τετραετία, δεν θα μπορούσαν να απουσιάζουν οι συμφωνίες για οριοθέτηση της ανεξάρτητης οικονομικής ζώνης (Α.Ο.Ζ.). Επί τη θητεία του Νίκου Δένδια, η Ελλάδα κατέληξε σε συμφωνία οριοθέτησης Α.Ο.Ζ. με την Αίγυπτο, ως απάντηση στο παράνομο Τουρκολιβυκό σύμφωνο θαλάσσης, που παραβίαζε τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας μας. Η δεύτερη σημαντική συμφωνία για την ανακήρυξη ανεξάρτητης οικονομικής ζώνης έγινε με την Ιταλία, κατόπιν δύσκολων διαπραγματεύσεων. Σύμφωνα με τον Υπουργό Εξωτερικών, Νίκο Δένδια, «είναι η πρώτη φορά που η εθνική επικράτεια μεγάλωσε από το 1947, με την αύξηση των χωρικών μας υδάτων». Αναφορικά με την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της Α.Ο.Ζ. με την Αλβανία, ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας έκανε γνωστό πως συμφωνήθηκε να παραπέμψουμε το ζήτημα της οριοθέτησης Α.Ο.Ζ. στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Αναφορικά με το φλέγον ζήτημα των σχέσεων με την Τουρκία, η ηγεσία της χώρας μας κατέστησε σαφές ότι η εθνική μας κυριαρχία δεν επιδέχεται την παραμικρή αμφισβήτηση και δεν αποτελεί αντικείμενο συζήτησης. Η θέση της Ελλάδας παρέμεινε ξεκάθαρη. Με την Τουρκία έχουμε μία διαφορά, που αφορά στην οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και Α.Ο.Ζ. Η Κυβέρνηση υπήρξε επιτυχής στη διεθνοποίηση της τουρκικής προκλητικότητας, με αποκορύφωμα τις αιχμές που άφησε ο Έλληνας Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, κατά την ομιλία του στην κοινή σύνοδο της Γερουσίας και της Βουλής των Αντιπροσώπων στο Κογκρέσο των Η.Π.Α. Παράλληλα, όμως, ο Yπουργός Eξωτερικών επέδειξε έμπρακτα τη φιλική διάθεσή στη γείτονα χώρα και τον λαό της, όταν η Τουρκία δοκιμάστηκε σκληρά από τους καταστροφικούς σεισμούς, με την αυτοπρόσωπη παρουσία του στις πληγείσες περιοχές.
Ολοκληρώνοντας την ανασκόπηση της τετραετούς πολύ-επίπεδης προσέγγισής στην εξωτερική πολιτική, αξίζει να αναφέρουμε την επιτυχία που σημείωσε η ελληνική διπλωματία, όσον αφορά την εξασφάλιση της έγγραφης δέσμευσης 114-115 κρατών, για την υπερψήφιση της υποψηφιότητας εκλογής της Ελλάδας ως μη μόνιμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, για τη διετία 2025-26. Επί του παρόντος, παραπάνω από το 50% των κρατών μελών των Ηνωμένων Εθνών στηρίζουν τη χώρας μας στις εκλογές, που θα πραγματοποιηθούν τον Σεπτέμβριο του 2024. Ωστόσο, η ελληνική εκστρατεία δεν σταματά εκεί, αλλά για πρώτη φορά στην ιστορία της, η Ελλάδα επιδιώκει την Προεδρία της Γενικής Συνέλευσης, καθώς και μια θέση για το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Εν κατακλείδι, η εξωτερική πολιτική και η άμυνα μίας χώρας αποτελούν δυναμικές διαδικασίες, παρουσιάζουν συνέχεια μεταξύ των διαφορετικών κυβερνητικών σχηματισμών που αναλαμβάνουν τα ηνία της εξουσίας και προσαρμόζονται σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον. Η Κυβέρνηση των ετών 2019-2023 υπήρξε σε ικανοποιητικό βαθμό επιτυχής στην αναβάθμιση της θέσης της Ελλάδας στο διεθνές σύστημα. Ο νέος κυβερνητικός σχηματισμός, που θα προκύψει από τις εκλογές του 2023, θα λάβει ως παρακαταθήκη την πρόοδο που συντελέστηκε στους τομείς της διπλωματίας και της άμυνας και θα ήταν χρήσιμο την πρόοδο αυτή να τη συνεχίσει.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Σημεία Συνένετυξης Υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Δένδια, στην ε/φ «Μακεδονία της Κυριακής» και στον δ/φο Νίκο Οικονόμου (15.04.2023), mfa.gr, διαθέσιμο εδώ
- Σημεία συνέντευξης Υπουργού Εξωτερικών, Ν. Δένδια, στην εκπομπή «Επίλογος» του τ/σ ΕΡΤ 1 και στον δημοσιογράφο Απόστολο Μαγγηριάδη (12.04.2023), mfa.gr, διαθέσιμο εδώ
- Σημεία Συνέντευξης Υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Δένδια, στη διαδικτυακή εκπομπή «Meeting point» του «Newsbomb» και τη δημοσιογράφο Όλγα Τρέμη (27.04.2023), mfa.gr, διαθέσιμο εδώ
- Σημεία συνέντευξης Υπουργού Εξωτερικών, Ν. Δένδια στην εφημερίδα «Ελεύθερος Τύπος της Κυριακής» και στον δημ/φο Ν. Ελευθερόγλου (29.04.2023), mfa.gr, διαθέσιμο εδώ
- «Κρατήσαμε στον Εβρο δίνοντας μάχες σώμα με σώμα», kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- ΥΕΘΑ Παναγιωτόπουλος: Ανασκόπηση του εξοπλιστικού απολογισμού των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, Defencereview.gr, διαθέσιμο εδώ
