Του Μενέλαου Γιώτη,
Το Ιστορικό των ναυπηγείων
Τα ναυπηγεία δημιουργήθηκαν το 1939. Δεκαεννιά χρόνια αργότερα, το 1958, η ιδιοκτησία τους πέρασε στον εφοπλιστή Σταύρο Νιάρχο, με στόχο την κατασκευή και συντήρηση των πλοίων, αλλά και τις μετασκευές των μεταχειρισμένων σκαφών, που είχε αγοράσει μέσω της ναυτιλιακής του εταιρείας. Σημαντικό είναι να αναφερθεί πως ο χώρος είχε καταστραφεί και αχρηστευθεί, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και της ναζιστικής κατοχής. Το 1965, τα Ναυπηγεία ξεκίνησαν να έχουν στενή συνεργασία με το Πολεμικό Ναυτικό και, σε πρώτη φάση, άρχιζαν να κατασκευάζουν πλεούμενα της κλάσης παράκτιων περιπολικών με την επωνυμία «Παναγόπουλος». Από εκείνη τη στιγμή κι έπειτα, τα ναυπηγεία θα γνωρίσουν μια ιδιαίτερη, μεγάλη και σημαντική ανάπτυξη, καθώς εκτός από παράκτια περιπολικά θα διευρύνουν τη συνεργασία με το Πολεμικό Ναυτικό με την κατασκευή και τη ναυπήγηση των πρώτων στρατιωτικών σκαφών.
Έτσι, σιγά σιγά τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά άρχισαν να περνάνε από την παραγωγή πολιτικών πλοίων στην παραγωγή πολεμικών πλοίων, συμβάλλοντας σημαντικά, τα επόμενα χρόνια, στην ελληνική πολεμική βιομηχανία. Το έτος 1985, μέσω μίας διαδικασίας εθνικοποίησης, τα ναυπηγεία περνούν σε μια νέα εποχή. Εν μέσω μιας κρίσης στην ελληνική βιομηχανία, τα ναυπηγεία συνεργάζονται με τη γερμανική εταιρεία Blohm+Voss, με στόχο την παραγωγή νέων φρεγατών τύπου ΜΕΚΟ 200ΗΝ, κλάση «Ύδρα». Αυτό, παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίστηκαν, σήμαινε πως με την παραγωγή των νέων φρεγατών τα ναυπηγεία αναβάθμισαν τη συμβολή τους στην ελληνική πολεμική βιομηχανία και συνέβαλαν τα μέγιστα στην άμυνα της χώρας και στην ενίσχυση του στόλου. Το έργο ολοκληρώθηκε την περίοδο 1992–1993. Αργότερα, η συμβολή των ναυπηγείων αναβαθμίστηκε εκ νέου, με επέκταση συνεργασίας με τη γερμανική εταιρεία, αφού δόθηκε η δυνατότητα να κατασκευαστούν υποβρύχια τύπου 214, καθώς και να αναβαθμιστούν τα παλαιότερα υποβρύχια τύπου 209, που ήδη διέθετε το Πολεμικό Ναυτικό από το πρόγραμμα Neptune.
Παρά τη διεύρυνση στην παραγωγή, η εταιρεία ιδιωτικοποιήθηκε, αρχικά, με μορφή συνεταιρισμού κατά 50%, με το άλλο 50%, εν τέλει, να καταλήγει με έμμεσο τρόπο στη γερμανική εταιρεία HDW. Τελικά, η HDW θα κατορθώσει να αγοράσει και τα ναυπηγεία. Τα ναυπηγεία από τότε ανήκαν κατά 100% σε ιδιωτική εταιρεία. Παρά το γεγονός ότι τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά αποτελούσαν ιδιωτική εταιρεία, εξακολουθούσαν να λαμβάνουν παράνομα κρατικές επιδοτήσεις, δημιουργώντας αθέμιτο ανταγωνισμό. Έγινε καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον Ιούνιο του 2008 επιβάλλεται πρόστιμο, που σήμερα ανέρχεται στα € 539 εκατ., το οποίο κρίνεται ανέφικτο να πληρωθεί. Η Ελληνική Κυβέρνηση, προκειμένου να αποφύγει το κλείσιμο, πρότεινε στην Ευρωπαϊκή Ένωση το Ναυπηγείο του Σκαραμαγκά να πουλήσει ή να αχρηστεύσει τον εξοπλισμό που χρησιμοποιεί για εργασίες σε εμπορικά πλοία Ελλήνων και διεθνών πελατών και για 15 χρόνια να χρησιμοποιείται αποκλειστικά για πολεμικά πλοία του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού.
Το έτος 2009, λόγω της μειωμένης κερδοφορίας, η γερμανική εταιρεία αποφασίζει να πουλήσει τα ναυπηγεία και, τελικά, μεταβιβάζονται στην αραβική εταιρεία, Abu Dhabi Mar. Το 2012, στα χειρότερα χρόνια της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, ο ιδιοκτήτης Iskandar Safa αποχώρησε με έναν εξαιρετικά αμφιλεγόμενο και αντιεπαγγελματικό τρόπο. Το αποτέλεσμα ήταν για 2 έτη τα Ελληνικά Ναυπηγεία να μείνουν επί της ουσίας ακέφαλα κι, έτσι, κάτω από αυτές τις συνθήκες, να κλείσουν, καθώς οι εργαζόμενοι αρνήθηκαν να εργάζονται κάτω από το καθεστώς της εκ περιτροπής εργασίας. Τελικά, η λύση ανάγκης δόθηκε το 2014, με το Πολεμικό Ναυτικό να αναλαμβάνει τη διοίκηση των ναυπηγείων, με τους εργαζόμενους να επιστρέφουν στις εργασίες τους και, φυσικά, σε συνθήκες πλήρους απασχόλησης. Η λύση αυτή ήταν προσωρινή. Ο τελικός στόχος ήταν η εκ νέου ιδιωτικοποίηση, αφού πρώτα διορθωθεί όλη η ζημία που είχε γίνει. Τα ναυπηγεία, εν τέλει, μετά από έναν εξαιρετικά αμφιλεγόμενο τρόπο, από άποψη διαφάνειας, πουλήθηκαν πάρα πολύ κάτω από την αντικειμενική τους αξία στον επιχειρηματία Γιώργο Προκοπίου.
Τα συμπεράσματα
Τα Ελληνικά Ναυπηγεία, όπως κάποιος μπορεί να διαπιστώσει, πέρασαν από 40 κύματα. Από τη δημιουργία τους, τη γερμανική καταστροφή του Β’ Π.Π., τη μεγάλη τους ακμή κατά τις δεκαετίες 1980–2000 έως την παρακμή των χρόνων της οικονομικής κρίσης και, τέλος, την τελική τους πώληση στον επιχειρηματία Προκοπίου. Όπως όλο το διάστημα της ελληνικής χρεοκοπίας, έτσι κι εδώ, η πώληση στον Προκοπίου μοιάζει να είναι εξαιρετικά αμφιλεγόμενη. Επί της αρχής, το γεγονός ότι τα ναυπηγεία θα έχουν τη δυνατότητα να αξιοποιηθούν με πιο παραγωγικό τρόπο είναι κάτι θετικό και δεν χωράει καμία αμφιβολία σε όλο αυτό. Από την άλλη, όμως, οι κύριες ερωτήσεις που πρέπει να γίνονται από το ελληνικό δημόσιο, προτού προχωρήσει μια ιδιωτικοποίηση, είναι οι εξής:
- Πόσα προσφέρεις για να το αγοράσεις;
- Τι σκοπό έχεις;
- Τι χρονοδιάγραμμα υπάρχει, εάν είναι μακράς πνοής;
- Τι κερδίζει το ελληνικό δημόσιο από αυτή την επένδυση;
Και στα 4 ερωτήματα η απάντηση, σε αυτή την περίπτωση, είναι εξαιρετικά αμφίβολη, καθώς το ποσό που προσφέρθηκε ήταν σχεδόν ούτε το 1/3 της αξίας των ναυπηγείων. Συγκεκριμένα, ο κ. Προκοπίου έδωσε περίπου 60–65 εκατομμύρια ευρώ. Προφανώς, ακόμα κι ένα ναυπηγείο στη χειρότερη του κατάσταση αξίζει πολλά παραπάνω. Οπότε και λόγω αυτού, το ελληνικό δημόσιο δεν έχει κανένα ιδιαίτερο όφελος. Άρα για τα i. και iv., η απάντηση έχει εντελώς αρνητικό πρόσημο. Όσον αφορά τα ii. και iii., το γεγονός και μόνο ότι δεν δημοσιοποιήθηκε εγκαίρως το τι σκοπούς είχε ο κ. Προκοπίου και άφησε τους εργαζόμενους (που πολλοί από αυτούς εργάζονταν πολλά χρόνια εκεί) εντελώς εκτεθειμένους, ήδη απαντάει αρνητικά και στα υπόλοιπα δύο ερωτήματα.
Επομένως, στο κύριο συμπέρασμα που οδηγούμαστε, δίχως αμφιβολία, είναι ότι η πώληση των ναυπηγείων αποτελεί στο μεγαλύτερο μέρος της αποτυχημένη. Το γεγονός ότι δεν εξασφαλίστηκαν καν οι θέσεις των εργαζομένων είναι ένας βασικός παράγοντας, για να πούμε πως δεν εμπνέει αξιοπιστία. Ιδίως, όταν στο πρόσφατο παρελθόν έχουμε γεγονότα που το επιβεβαιώνουν ξεκάθαρα. Άρα μια επένδυση σαν αυτή, ενώ θα έπρεπε και είχαμε κάθε δυνατότητα να είναι win–win, τελικά αποδεικνύεται win–lose, με χαμένο, φυσικά, για άλλη μια φορά, να είναι το ελληνικό δημόσιο και οι εργαζόμενοι.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ναυπηγεία Σκαραμαγκά: Ξεπούλημα!, imerodoromos.gr, διαθέσιμο εδώ
- Στον Γ. Προκοπίου τα ναυπηγεία Σκαραμαγκά, στα κάγκελα οι εργαζόμενοι «για το ξεπούλημα», efsyn.gr, διαθέσιμο εδώ
- Η ιστορία ντροπής των ναυπηγείων του λαού, in.gr, διαθέσιμο εδώ
