Του Νίκου Διονυσάτου,
Παρά το γεγονός ότι η Ιταλία έχει κυβερνηθεί για δεκαετίες ολόκληρες από τη χριστιανοδημοκρατική δεξιά – παραδόξως – ήταν ταυτόχρονα και μια από τις χώρες της Ευρώπης με τη μεγαλύτερη αριστερή πολιτική παράδοση. Φυσικά, το γεγονός ότι πρώτα ο Berlusconi και σήμερα η Meloni κατάφεραν να ανέβουν στην εξουσία με τις υπερσυντηρητικές τους ατζέντες, μάλλον, λέει πολλά για την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η ιταλική αριστερά από τη δεκαετία του ’90 κι έπειτα. Το Δημοκρατικό Κόμμα, ένας πολιτικός γίγαντας για τα δεδομένα της πολυδιασπασμένης ιταλικής πολιτικής και ο απευθείας σοσιαλδημοκρατικός διάδοχος του πάλαι ποτέ κραταιού Κομμουνιστικού Κόμματος της Ιταλίας, αποτελεί το ακριβέστερο παράδειγμα για αυτό το φαινόμενο.
Παλαιότερα, η Ιταλία, μαζί με τη γειτονική Γαλλία αποτελούσαν τις δύο σημαντικότερες χώρες, στις οποίες αναπτύχθηκε ο Ευρωκομμουνισμός, και άνθισαν τα κόμματα του δημοκρατικού σοσιαλισμού κατά τις δεκαετίες του ’70 και το ’80. Μάλιστα, στην περίπτωση της Ιταλίας, το Κομμουνιστικό Κόμμα, υπό τη χαρισματική ηγεσία του Enrico Berlinguer, υπήρξε το μεγαλύτερο κομμουνιστικό κόμμα σε καπιταλιστική χώρα, με ποσοστά σταθερά άνω του 30%, σημαντικές ιδεολογικές αποκλίσεις από τη Μόσχα και ουσιαστικές συνεργασίες τόσο με τους Ιταλούς Χριστιανοδημοκράτες, όσο και τους Σοσιαλδημοκράτες, κατά τη διάρκεια του «Ιστορικού Συμβιβασμού» της ιταλικής πολιτικής.
Μετά τον θάνατο του Berlinguer το 1984 και την καταβαράθρωση του παγκόσμιου υπαρκτού σοσιαλισμού μερικά χρόνια αργότερα ήταν που τα πράγματα για το ιστορικό κόμμα άρχισαν να δυσκολεύουν. Το 1989, η ηγεσία του κόμματος τάχθηκε ανοικτά υπέρ των επαναστάσεων στην Ανατολική Ευρώπη, ενώ το 1991 αποφασίστηκε η μετεξέλιξη της παράταξης, στο Δημοκρατικό Κόμμα της Αριστεράς. Αυτή η απόφαση, που αποτελούσε την απόλυτη επικράτηση της μετριοπαθούς φράξιας του Κομμουνιστικού Κόμματος, ενόχλησε ένα μεγάλο κομμάτι των μελών της ηγεσίας, που αποχώρησαν και ίδρυσαν το Ανανεωτικό Κομμουνιστικό Κόμμα, μια δύναμη που επίσης γνώρισε περιορισμένες εκλογικές επιτυχίες κατά τις δεκαετίες του ’90 και του ’00.
Στη συνέχεια, το Δημοκρατικό Κόμμα της Αριστεράς εξελίχθηκε στην Ελιά, το 1998, και τελικά στο σημερινό Δημοκρατικό Κόμμα, το 2007, ανακτώντας σιγά-σιγά την ευρεία υποστήριξη που οι Κομμουνιστές είχαν απολαύσει στο παρελθόν. Ως Ελιά ακόμα, οι σοσιαλδημοκρατικοί, πλέον, αριστεροί της Ιταλίας κυβέρνησαν μεταξύ 1998-2000 και 2006-2008 αντίστοιχα, ενώ το Δημοκρατικό Κόμμα κυβέρνησε με τρεις διαφορετικούς πρωθυπουργούς την περίοδο 2013-2018. Η πολιτική αστάθεια, ωστόσο, μαζί με την έλλειψη ιδεολογικής συνοχής, οδήγησαν στην απομάκρυνση πολλών ψηφοφόρων, με κατεύθυνση το λαϊκίστικο Κίνημα 5 Αστέρων, άλλα κόμματα της αριστεράς ή ακόμα και της λαϊκής δεξιάς. Ο συγκυριακός χαρακτήρας που έχει λάβει η ιταλική πολιτική μετά την πτώση του Berlusconi και την κρίση χρέους των αρχών της δεκαετίας του ’10, μόνο περισσότερη σύγχυση έχει φέρει στο σοσιαλδημοκρατικό στρατόπεδο.
Και κάπως έτσι φτάνουμε στις πρόσφατες Εθνικές Εκλογές του 2022, στις οποίες το Δημοκρατικό Κόμμα κατέβηκε υπό τον μετριοπαθή πρώην Πρωθυπουργό Enrico Letta. Δυστυχώς, η πολυπόθητη εκλογική επιτυχία της συσπειρωμένης κεντροαριστεράς αποδείχθηκε όνειρο θερινής νυκτός και το κόμμα τερμάτισε δεύτερο στον εκλογικό αγώνα, με σαφώς χαμηλότερα ποσοστά απ’ ό,τι αναμενόταν. Για τον λόγο αυτό, αποφασίστηκε μια μεγάλη στροφή στην ηγεσία. Στις εσωκομματικές εκλογές του Μαρτίου του 2023, νέα Γενική Γραμματέας του Κόμματος εκλέχθηκε η Elly Schlein, η οποία έχει πράγματι πολλές πρωτιές στο ενεργητικό της και σίγουρα δεν ήταν μια συμβατική επιλογή.
Σε ηλικία 37 ετών έγινε η νεότερη Γενική Γραμματέας στην ιστορία της ιταλικής κεντροαριστεράς, η πρώτη γυναίκα αρχηγός του Δημοκρατικού Κόμματος, η πρώτη επικεφαλής ιταλικού κόμματος που είναι ανοικτά μέλος της LGBTQIA+ κοινότητας, αλλά και μια από τις ελάχιστες πολιτικούς στον κόσμο που έχει τριπλή υπηκοότητα (ιταλική, αμερικανική και ελβετική). Σε ό,τι έχει να κάνει με το τελευταίο στοιχείο, η Elena Ethel Schlein, όπως είναι το πλήρες όνομά της, έχει μια εξαιρετικά ποικιλόμορφη καταγωγή, η οποία έχει ωθήσει από πολύ νωρίς διάφορους ακροδεξιούς υποστηρικτές θεωριών συνωμοσίας στην Ιταλία να τη θέσουν στο στόχαστρό τους.
Πιο συγκεκριμένα, αν και η ίδια γεννήθηκε στην Ελβετία, ο πατέρας της είναι Αμερικανο-εβραίος ακαδημαϊκός, με καταγωγή από την Ουκρανία και τη Λιθουανία, ενώ η Ιταλίδα μητέρα της, επίσης ακαδημαϊκός, κατάγεται από μεγάλη οικογένεια πολιτικών του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Έτσι, όπως ήταν αναμενόμενο, οι εβραϊκές ρίζες της Schlein, αλλά και οι σεξουαλικές της προτιμήσεις, έχουν αποτελέσει, δυστυχώς, πηγή για κάθε είδους συνωμοσιολογικά, ομοφοβικά και αντισημιτικά ιντερνετικά σχόλια, με κεντρικό μύθευμα ότι η πολιτικός χρηματοδοτείται από το George Soros και αποτελεί πράκτορα του «διεθνούς εβραϊκού λόμπι».
Προφανώς, η ίδια η Schlein, ελάχιστα φαίνεται να έχει αποθαρρυνθεί από τέτοιου είδους κακόβουλα trolls κατά τη διάρκεια της πολιτικής της σταδιοδρομίας. Η νεαρή Ιταλίδα συμμετείχε ενεργά ως ακτιβίστρια στις προεκλογικές καμπάνιες του Barack Obama στις ΗΠΑ – και το 2008, και το 2012 – ενώ επιστρέφοντας στην Ιταλία, το 2013 συμμετείχε στις έντονες διεργασίες εντός του Δημοκρατικού Κόμματος, προτού καταφέρει αναπάντεχα το 2014 να εκλεγεί ευρωβουλευτής. Και παρά αυτή της την επιτυχία, μόλις το 2015, η Schlein ανακοίνωσε επεισοδιακά ότι ανεξαρτητοποιούνταν από το Δημοκρατικό Κόμμα, λόγω διαφωνιών με τον τότε Ιταλό Πρωθυπουργό Matteo Renzi, ο οποίος προερχόταν από την κεντρώα τάση της παράταξης. Αυτό προφανώς πίκρανε πολλούς στα ανώτερα κλιμάκια του ιταλικού σοσιαλδημοκρατικού κατεστημένου, και ορισμένοι από τους κεντρώους Δημοκρατικούς, εξακολουθούν να θεωρούν τη τότε ανεξαρτητοποίηση της προδοτική.
Μετά την αποχώρηση Renzi από την πρωθυπουργία, την επακόλουθη δημιουργία δικού του κόμματος, αλλά και την εκλογική μάχη του 2018, που ανέδειξε την ακροδεξιά Lega και το Κίνημα 5 Αστέρων σε κυβέρνηση, η κατάσταση στο εσωτερικό του Δημοκρατικού Κόμματος είχε αλλάξει άρδην, ωστόσο, κι όταν το 2019, η Schlein επέστρεψε από το Ευρωκοινοβούλιο, βρήκε πεδίο δόξης λαμπρό. Τον Ιανουάριο του 2020 εξελέγη περιφερειακή σύμβουλος στην περιφέρεια της Emilia–Romagna, ένα από τα προπύργια της ιταλικής αριστεράς, με ρεκόρ ψήφων, και τοποθετήθηκε ως αντιπρόεδρος του τότε πολιτικού της συμμάχου και περιφερειάρχη Stefano Bonaccini, από το Δημοκρατικό Κόμμα.
Το 2022, τελικώς, η Schlein θα επέστρεφε επιτέλους στο παλιό πολιτικό της σπίτι και επίσημα, και στις εκλογές του Σεπτεμβρίου θα εκλεγόταν βουλευτής στη νέα ιταλική βουλή. Τότε, μετά την παραίτηση Letta από την ηγεσία του κόμματος ήταν που θα αποφάσιζε να κυνηγήσει την κορυφαία θέση των Δημοκρατικών. Και κάπως έτσι, ενάντια αυτή τη φορά στον Stefano Bonaccini, τον μέχρι πρότινος μέντορα της, με ποσοστό 53% υπέρ της, τον Μάρτιο του 2023, εξελέγη Γενική Γραμματέας του Δημοκρατικού Κόμματος, με την υπόσχεση να θέσει την παράταξη προς μια προοδευτικότερη πορεία. Παράλληλα, ο Bonaccini, σε ένα δείγμα ομόνοιας εντός του κόμματος, έγινε κι εκείνος πρόεδρος της παράταξης, μοιραζόμενος ουσιαστικά ένα τμήμα της εξουσίας με τη Schlein, η οποία όμως, βάσει καταστατικού, έχει την πρωτοκαθεδρία στις αποφάσεις.
Μετά από 2 μήνες στο τιμόνι του Δημοκρατικού Κόμματος, παραταύτα, η Schlein έχει υποπέσει, ήδη, στην πρώτη μεγάλη πολιτική της γκάφα. Στις 25 Απριλίου, ανήμερα της επετείου για την απελευθέρωση της Ιταλίας από τον φασιστικό ζυγό, η Γενική Γραμματέας, σε μια συνέντευξη στη Vogue Italia, αποκάλυψε μια λεπτομέρεια για τη φύση των στυλιστικών της επιλογών, η οποία σόκαρε πολλούς. Η Schlein αποκάλυψε, εμμέσως, ότι πληρώνει από 140 έως 300 ευρώ την ώρα, ειδική ενδυματολόγο, προκειμένου να της εξασφαλίσει χρωματική αρμονία στο ντύσιμό της. Εύλογα, λοιπόν, η συγκεκριμένη αφελής δήλωση προκάλεσε γενική αγανάκτηση τις τελευταίες μέρες, δεδομένου ότι η Elly Schlein έχει χαρακτηριστεί ως η Alexandria Ocasio–Cortez της Ιταλίας και ένας τέτοιος τρόπος ζωής δεν θα συμβάδιζε ποτέ με τις ριζοσπαστικές αριστερές της προτάσεις.
Βέβαια, από την άλλη, αν και το σκάνδαλο σαφώς έχει επηρεάσει αρνητικά σε κάποιον βαθμό τα ποσοστά του Δημοκρατικού Κόμματος, είναι γεγονός ότι αυτό είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Χρόνια ζητήματα ηγεσίας, ταυτότητας και διχασμού έχουν ταλαιπωρήσει τόσο το Δημοκρατικό Κόμμα, όσο και ολόκληρη την ποικιλόμορφη ιταλική αριστερά. Επομένως, μόνο τα πολιτικά χιλιόμετρα μπορούν να δείξουν αν αυτό το πρόσφατο στραβοπάτημα της «κόκκινης Elly», θα είναι μόνο μια ατυχής ανάμνηση ή ο κανόνας από εδώ και πέρα…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Who is Elly Schlein, the first woman and LGBTIQ+ leader of Italy’s left?, Open Democracy, διαθέσιμο εδώ
- Why Elly Schlein is freaking out Italy’s ‘soft’ socialists, POLITICO, διαθέσιμο εδώ
- Elly Schlein poses for Vogue and reveals: «I have an image consultant who is expert in color harmony, Enrica Chicchio», Italy24, διαθέσιμο εδώ
- Sign a ‘personal shopper’ at 300 euros an hour, and her first interview is in ‘Vogue’ – Digis Mak, διαθέσιμο εδώ
- Italy elections: How divisions on the left have benefited the right, El Pais, διαθέσιμο εδώ
