Της Χρυσάνθης-Ίριδας Ανεμογιάννη,
Πώς έχουμε μάθει να διαχειριζόμαστε και να αλληλεπιδρούμε με το περιβάλλον; Πώς αποκτάμε νέες ικανότητες; Πώς η σκέψη μας μπορεί να αλλάζει και να μετατρέπεται ποιοτικά; Πώς κάθε άτομο μπορεί και χτίζει τελικά μόνο του τη γνώση του;
Κάθε αλλαγή έρχεται με το πέρασμα του χρόνου. Η προσαρμογή θα έρθει όταν υπάρξει ισορροπία. Συνεχής δράση και αντίδραση μεταξύ ατόμου και περιβάλλοντος, οι οποίες δεν θα προκαλούν κάποια αναστάτωση. Όταν επέλθει αυτή η ισορροπία, το άτομο αναρωτιέται γιατί συνεχίζει να συμπεριφέρεται με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Αυτό που μας απασχολεί κυρίως είναι τα διάφορα μοτίβα που, είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα, επιμένουμε να χρησιμοποιούμε.
Ανάλογα με τα ερεθίσματα που δέχεται ο καθένας, διαμορφώνει ένα μοτίβο σκέψης, ένα νοητικό πλαίσιο στο οποίο επεξεργάζεται και συνθέτει πληροφορίες. Με αυτόν τον τρόπο, οι πληροφορίες ομαδοποιούνται με σκοπό να μην εξετάζονται κάθε φορά από την αρχή και έτσι δημιουργούνται οι διάφορες κατηγορίες.
Πολλές φορές, όμως, έχοντας στο μυαλό μας μια συγκεκριμένη ομαδοποίηση, μπορεί να ενεργοποιούμε συμπεριφορές δυσλειτουργικές, με βάση τις συνθήκες που προηγουμένως τις είχαμε τοποθετήσει· ακόμη και λανθασμένες πεποιθήσεις μπορεί να μας φέρουν σε μια αντίστοιχη κατάσταση.
Εύκολα, λοιπόν, καταλαβαίνουμε πώς μια συμπεριφορά που εύκολα μας έρχεται στο νου, μπορεί να επηρεάσει τις αποφάσεις μας, τις δράσεις και τελικά τις επιλογές μας. Προφανώς και μία βασική κατηγοριοποίηση αποτελεί προϋπόθεση για να μπορούμε να αντιληφθούμε τι συμβαίνει. Αυτό που δημιουργεί, όμως, προβλήματα είναι η χρήση μοτίβων, και «έτοιμων» αντανακλαστικών συμπεριφορών, χωρίς καμία ανάλυση, χωρίς καμία σκέψη, χωρίς καμία προσπάθεια.
Έτσι, ουσιαστικά υπάρχουν δύο επιλογές. Αρχικά, μπορεί κανείς να προσπαθήσει να κατανοήσει μια εμπειρία με βάση προηγούμενες, υπάρχουσες συμπεριφορές και με αυτό τον τρόπο να ενσωματώσει τις νέες εμπειρίες σε υπάρχοντα μοτίβα συμπεριφορών. Από την άλλη, μπορεί να τροποποιήσει τα υπάρχοντα μοτίβα για να ενσωματώσει τις νέες εμπειρίες. Η τροποποίηση αυτή, σίγουρα θα διαταράξει την ισορροπία που είχαμε δημιουργήσει κατακτώντας μια βασική-τυπική γνωστική ανάπτυξη. Η ιδανική προσαρμογή, όμως, θα μπορέσει να διαμορφώσει έναν νέο τρόπο σκέψης και σίγουρα ένα νέο επίπεδο ανάπτυξης.
Είναι πολύ σημαντικό, να κατανοήσουμε τη σημασία της προσαρμογής. Πρέπει ο καθένας να μπορεί να τροποποιεί υπάρχουσες συμπεριφορές, προκειμένου να «σπάσει» τα μοτίβα του με σκοπό να ενσωματώσει νέες εμπειρίες. Τα «σχήματά» μας θα είναι πάντα εκεί, τουλάχιστον όμως ας τα «ζωγραφίσουμε» κάπως διαφορετικά κάθε φορά.
