Της Δήμητρας Τσονοπούλου,
Είναι γνωστές οι ιστορίες πολλών Ιρανών ακτιβιστών που τράπηκαν σε φυγή για την ελευθερία από την απολυταρχική κρατική μηχανή του Ιράν, ενώ το καθεστώς και πάλι καταφέρνει να τους εντοπίζει. Η Ιρανή αντιφρονούσα Massi Kamari, έφυγε από το Ιράν για τη Γαλλία πριν από περίπου τέσσερα χρόνια, φοβούμενη για τη ζωή της λόγω του ακτιβισμού στην πατρίδα της. Έμαθε ότι οι ηλικιωμένοι γονείς της παρενοχλούνταν από τις αρχές. Άλλοι Ιρανοί εξόριστοι, με αγαπημένα πρόσωπα που βρίσκονται στο Ιράν, διηγούνται παρόμοιες ιστορίες για τις οικογένειές τους, που χρησιμοποιήθηκαν ως πιόνια από την Ισλαμική Δημοκρατία για να τους φιμώσει. Η οργανωτική δύναμη και η πολιτική επιρροή της διασποράς είναι ο λόγος που η Τεχεράνη επεκτείνει την καταστολή πέρα από τα σύνορά της, όπως είπε η Nazila Golestan, ακτιβίστρια επί τρεις δεκαετίες.
Πώς ξεκίνησε, όμως, η κινητοποίηση όλο και περισσότερων ακτιβιστών τόσο στο Ιράν όσο και στον Δυτικό κόσμο; Η αρχή για τις μεγαλύτερες διαδηλώσεις που έχουν σημειωθεί τα τελευταία χρόνια ήταν το συγκλονιστικό γεγονός του θανάτου της Mahsa Amini στις 16 Σεπτεμβρίου 2022. Η αστυνομία ηθικής της χώρας –της οποίας έργο είναι η επιβολή αυστηρών νόμων για το ντύσιμο και τη συμπεριφορά– είχε συλλάβει την 22χρονη, επειδή φέρεται ότι δεν φορούσε σωστά το χιτζάμπ της και φορούσε στενό τζιν. Η οικογένειά της υποστηρίζει ότι η Amini χτυπήθηκε πολλαπλές φορές, ενώ οι αξιωματούχοι αρνήθηκαν αυτές τις κατηγορίες. Ποια ήταν η συνέχεια αυτού του γεγονότος; Μια άνευ προηγουμένου λαϊκή εξέγερση, με τον κόσμο να ζητά τον τερματισμό του συστήματος της Ισλαμικής Δημοκρατίας.
Ως απάντηση οι δυνάμεις ασφαλείας του Ιράν εκτόξευσαν παράνομα πυρομαχικά για να συντρίψουν τις διαδηλώσεις, σκοτώνοντας εκατοντάδες κόσμου και τραυματίζοντας χιλιάδες. Πολλοί κρατήθηκαν αυθαίρετα ή και διώχθηκαν άδικα αποκλειστικά και μόνο για την ειρηνική άσκηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους. Οι γυναίκες, τα LGBT άτομα και οι εθνικές και θρησκευτικές μειονότητες υπέστησαν, επίσης, διακρίσεις και βία. Οι εξαφανίσεις, τα βασανιστήρια και κάθε άλλη κακομεταχείριση, συμπεριλαμβανομένης της εσκεμμένης άρνησης ιατρικής περίθαλψης, ήταν ευρέως διαδεδομένες και συστηματικές. Επιβλήθηκαν σκληρές και απάνθρωπες τιμωρίες, όπως μαστίγωμα, ακρωτηριασμός και τύφλωση. Η χρήση της θανατικής ποινής αυξήθηκε και οι δημόσιες εκτελέσεις ξανάρχισαν.
Η παγκοσμιοποίηση και το διαδίκτυο οδήγησαν στις διαμαρτυρίες της λεγόμενης Gen-Z, καταστρέφοντας τις «πολιτιστικές διαφορές μεταξύ των νέων στη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη». Συγκεκριμένα αναφέρθηκε ότι: «Όταν μια νεαρή κοπέλα στο Ιράν βλέπει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι την ίδια στιγμή πρέπει να πάει σε ένα υποχρεωτικό μάθημα θρησκευτικών, ενώ οι άνθρωποι αλλού κάνουν ένα πάρτι στην πισίνα… είναι μια σύγκριση που δεν μπορεί να δει κανείς». Στο Ιράν, οι μαθητές πρέπει να παρακολουθούν υποχρεωτικά μαθήματα για το Ισλάμ, με αυστηρούς ισλαμικούς ενδυματολογικούς κώδικες και διαχωρισμό φύλου που εφαρμόζονται στα σχολεία και τα πανεπιστήμια.
Μήνες μετά, οι διαδηλώσεις έχουν σβήσει εν μέσω του αυξανόμενου κύματος καταστολής. Οι αντιφρονούντες στο εξωτερικό όμως, έχουν παίξει βασικό ρόλο στο κίνημα διαμαρτυρίας του Ιράν, μεταφέροντας ιστορίες κακοποίησης και καταπίεσης από τους δρόμους του Ιράν στα διεθνή ειδησεογραφικά κανάλια και στις ξένες κυβερνήσεις. Αυτή η γέφυρα προς τον έξω κόσμο ήταν ζωτικής σημασίας για τους διαδηλωτές, εν μέσω ενός σχεδόν ολοκληρωτικού τερματισμού των υπηρεσιών διαδικτύου στη χώρα και του αυστηρού καθεστωτικού ελέγχου στα τοπικά μέσα ενημέρωσης. Σε μια άνευ προηγουμένου κίνηση, για παράδειγμα, τα κράτη μέλη των Ηνωμένων Εθνών απομάκρυναν το Ιράν από μια βασική ομάδα του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των γυναικών τον Δεκέμβριο – κάτι που καταδικάστηκε από το Ιράν.
Μία ανακοίνωση της ιρανικής Κυβέρνησης ως απάντηση όλων των παραπάνω ήταν η εξής: «Οι προσπάθειές μας να προωθήσουμε και να προστατεύσουμε τα δικαιώματα των γυναικών καθοδηγούνται από την πλούσια κουλτούρα μας και το καθιερωμένο Σύνταγμά μας» και ότι: «Οι γυναίκες και τα κορίτσια του Ιράν είναι πιο ενημερωμένες, δυναμικές, μορφωμένες και ικανές στην περιοχή μας και στον κόσμο, προσπαθούσαν πάντα για την πρόοδό τους και θα συνεχίσουν να αγωνίζονται προς την ίδια κατεύθυνση παρά τη συνεχιζόμενη και χρόνια υποκρισία των Η.Π.Α.».
Σύμφωνα με μία έκθεση μίας ομάδας στην Ουάσιγκτον, το Ιράν χρησιμοποιεί τακτικές, όπως δολοφονίες, κρατήσεις, ψηφιακό εκφοβισμό, spyware, εξαναγκασμό μέσω πληρεξουσίου και ελέγχους κινητικότητας, μεταξύ άλλων. Οι συντάκτες της έκθεσης σημείωσαν ότι αυτά τα εργαλεία έχουν χρησιμοποιηθεί εναντίον Ιρανών σε τουλάχιστον εννέα χώρες στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αμερική. «Δεν υπάρχει πουθενά να είσαι ασφαλής», είπε η Kamari από τον χώρο διαδήλωσης κατά του ιρανικού καθεστώτος με θέα τον Πύργο του Άιφελ στο Παρίσι «Δεν θα σταματήσω τον ακτιβισμό μου λόγω απειλών». Έτσι όπως έχει χαρακτηριστεί η ίδια η Ισλαμική Δημοκρατία είναι μια εγκληματική οργάνωση, η οποία σκοτώνει αθώους διαδηλωτές στο Ιράν και εκφοβίζει με κάθε τρόπο αυτούς που μάχονται για κάτι το οποίο στη Δύση είναι αυτονόητο: τα βασικά και θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Salma Abdelaziz, These Iranian activists fled for freedom. The regime still managed to find them, CNN. Διαθέσιμο εδώ
- Joshua Askew, Iran protests: What caused them? Are they different this time? Will the regime fall?, EuroNews, Διαθέσιμο εδώ
- Iran 2022, Amnesty International, Διαθέσιμο εδώ
