Της Ακριβής Ρακιντζή,
Τη μελέτη για το σώμα και τον ρόλο του στη συνάντηση του ανθρώπου με τον κόσμο αναλύει η Κυριακή Τσουκαλά στο βιβλίο της, που φέρει τον τίτλο Σχέσεις σωμάτων και αρχιτεκτονική και κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Επίκεντρο. Πρόκειται για ένα βιβλίο που επιχειρεί να αναλύσει τους τρόπους με τους οποίους το σώμα αλληλοεπιδρά με το κτισμένο περιβάλλον, με τη συμμετοχή του ίδιου στη δομή, την οργάνωση και την αισθητική του. Αφορά, επίσης, και τον αντίκτυπο του κτισμένου χώρου στο σώμα και ευρύτερα στην κοινωνία και τον πολιτισμό, ρυθμίζοντας στάσεις, συμπεριφορές και τη δραστηριότητα του σώματος.
Όπως αναφέρει η ίδια η συγγραφέας στον πρόλογο του βιβλίου, για τη συγγραφή του, χρησιμοποίησε υλικό που είχε συγκεντρώσει σε διαλέξεις που πραγματοποίησε για το μάθημα του διατμηματικού μεταπτυχιακού προγράμματος Φιλοσοφικής, Παιδαγωγικής και Διεπιστημονικής Ανθρωπολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, για το ακαδημαϊκό έτος 2020 – 2021. Στη διαμόρφωση αυτού του πολύ ενδιαφέροντος θέματος συνέβαλαν οι συζητήσεις της Κυριακής Τσουκαλά με τις/τους μεταπτυχιακές/ούς φοιτήτριες/τές της, καθώς και η πληθώρα πληροφοριών που αποκόμισε από τους ίδιους και από τους συναδέλφους της.
Στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου, η συγγραφέας επιχειρεί να αναλύσει την έννοια του σώματος. Πρόκειται για μια έννοια που συνεχώς μεταβάλλεται. Ο συλλογισμός της συγγραφέως ακολουθεί θεωρίες διάφορων φιλοσόφων όπως του Καρτέσιου, του Σπινόζα, του Μαρξ, του Emile Durkheim, του Foucault και άλλων, για την έννοια του σώματος και τη σχέση του με την κοινωνία, την ιστορία, τον πολιτισμό και τον περιβάλλοντα χώρο εν γένει. Στη συνέχεια, αυτό που απασχολεί τη συγγραφέα είναι και η έννοια της διατομικότητας. Μελετάται, στο σημείο αυτό, η σχέση αλληλεπίδρασης μεταξύ ατόμου και «άλλου», μεταξύ του υποκειμένου και τις κοινωνίας, μέσα από μελέτες που έχουν διεξαχθεί στους κλάδους της φιλοσοφία και της ψυχολογίας.
Το κομμάτι της αρχιτεκτονικής εισάγεται στο δεύτερο κεφάλαιο του βιβλίου, όπου προσεγγίζεται ο αρχιτεκτονημένος χώρος. Έννοιες που αφορούν τον ανθρωπογενή χώρο και την έννοια του κατοικείν, εξετάζονται και διερευνώνται σε σχέση με τα πολλαπλά πεδία της ανθρώπινης ύπαρξης. Η συγγραφέας εστιάζει το ενδιαφέρον προς τη σχέση ανάμεσα στο σώμα και τον κτισμένο χώρο. Αυτό που επιθυμεί να δείξει στον αναγνώστη είναι το πώς οι διάφορες αντιλήψεις για το σώμα, είτε αυτές προέρχονται από τον παρελθόν είτε από το παρόν, έχουν ασκήσει την επιρροή τους στον τομέα της αρχιτεκτονικής. Τόσο στη θεωρία όσο και στην πρακτική.
Τέλος, δίπολα όπως σώμα – κάλλος, σώμα – μηχανή, σώμα – τόπος πειθάρχησης, σώμα – βίωμα και σώμα – επικοινωνιακό δίκτυο είναι συστήματα κοινωνικών αντιλήψεων που αφορούν το σώμα και η συγγραφέας τα συσχετίζει άμεσα με τον αρχιτεκτονημένο χώρο. Γίνεται μελέτη που αφορά την επίδραση αυτών των αντιλήψεων στον ανθρωπογενή κτισμένο χώρο, αλλά και πώς διαμορφώνονται οι κοινωνικές και πολιτισμικές αντιλήψεις και οι προσωπικές αναφορές του καθενός.
Το βιβλίο είναι εμπλουτισμένο με μια πληθώρα από εικόνες, κυρίως διάφορων σχεδίων και αρχιτεκτονικών κτιρίων. Αποτελεί ένα βιβλίο που συνδυάζει τη φιλοσοφία, την ψυχολογία και γενικά τις κοινωνικές επιστήμες με την αρχιτεκτονική. Όλα αυτά που θίγονται μέσα στο βιβλίο έχουν ως στόχο να ενισχύσουν έναν γόνιμο και εποικοδομητικό διάλογο για τις εκάστοτε αντιλήψεις που έχουν διαμορφωθεί ως προς τη σχέση σώματος και αρχιτεκτονημένου χώρου. Οι έννοιες, όμως, αυτές που θίγονται στο βιβλίο επιδέχονται και διαφορετική προσέγγιση, λόγω της έντονα μεταβαλλόμενης σημερινής κοινωνίας. Αυτός, άλλωστε, είναι και ο στόχος της συγγραφέως, η ενδεχομενική, δηλαδή, ανάδυση νέων αντιλήψεων ως προς το συγκεκριμένο θέμα.
