Του Παναγιώτη Στρίκου,
Ο Marlon Brando υποδύεται τον Stanley Kowalski στο Λεωφορείον ο Πόθος και τον Terry Malloy στο Λιμάνι της Αγωνίας. Στο Λεωφορείο ο Πόθος ο Brando υποκρίνεται έναν άξεστο και μέθυσο μικροαστό εργάτη, που ζει με τη γυναίκα του. Μέσα από τη συμπεριφορά του, εις βάρος της αδερφής της, φανερώνεται ο οξύθυμος χαρακτήρας του, που έγκειται, κυρίως, σε βασική έλλειψη καλλιέργειας, αλλά και ποιοτικού επιπέδου ζωής.
Ο Brando, μέσα από τις απότομες εναλλαγές στη συμπεριφορά του, φανερώνει πως οι συναισθηματισμοί του δεν έχουν καμία σταθερή νηφαλιότητα, ούτε παραμικρού χειρισμού της κατάστασης που τον περικυκλώνει. Όλη του η δράση πατά πάνω σε ζωώδη ένστικτα, που τον κυριαρχούν σε πολύ μεγάλο βαθμό. Από τη μια η αγάπη για τη γυναίκα του, από την άλλη η βιαιότητα και η έλλειψη αυτοσυγκράτησης που διακρίνονται στο βλέμμα του μπορούν ανά πάσα στιγμή να τον οδηγήσουν σε μια πράξη βίας εις βάρος εκείνης και της αδερφής της. Έντονα περήφανος από τις κινήσεις των χεριών του, προσπαθεί να φανερώσει τον σκληρό και επιτακτικό άνδρα, ο οποίος είναι βαθιά επηρεασμένος από τις πατριαρχικές νοοτροπίες της εποχής… Από την αρχή φανερώνεται η αδιακρισία του βλέμματός του, καθώς μόλις υποπτεύεται την Blanche, αρχίζει να πετά τα ρούχα της γεμάτος θυμό, νεύρα, μίσος και ένα αίσθημα πως απειλείται η «βασιλεία» του.
Ο Brando παρουσιάζεται πάρα πολύ συναισθηματικός, στα όρια του ευμετάβλητου, καθώς κάθε εξέλιξη αντιμετωπίζεται από τον ίδιο με παροξυσμό, κυκλοθυμία και δυσμένεια. Σε κάθε στιγμή ο θεατής νιώθει πως ο χαρακτήρας του θα εκραγεί, καθώς συνεχώς από εκεί που βρίσκεται σε μια κατάσταση ηρεμίας, ξάφνου κάνει απότομες κινήσεις, βαράει, σπρώχνει. Βρίσκεται, με λίγα λόγια, σε μια πλήρη σύγχυση, η οποία απορρέει από ένα βλέμμα που συνεχώς αισθάνεται κατωτερότητα. Όταν λέει πως εκείνος είναι ο βασιλιάς και πως απαιτεί σεβασμό, φανερώνει πως ο εσώτερος εαυτός του νιώθει πως είναι μείον, πως δεν υπολογίζεται και γι’ αυτόν τον λόγο φωνάζει για σεβασμό και αναγνώριση στους άλλους, ιδίως όταν στο δικό του πατριαρχικό μυαλό αυτή η αναγνώριση δεν έρχεται από δύο γυναίκες.
Στο Λιμάνι της Αγωνίας παρατηρούμε τον Brando να είναι ένας αποτυχημένος μποξέρ, ο οποίος, πλέον, βιοπορίζεται μέσω μιας διεφθαρμένης λέσχης, που παράνομα έχει αναλάβει τα ηνία σε ένα λιμάνι και κακομεταχειρίζεται τους εργάτες του. Στην αρχή, φανερώνεται ως ένας νταής νέος που δεν τον ενδιαφέρει τίποτα, αρκεί να πληρώνεται χωρίς να πράττει πολλά. Γενικώς, στην αρχή ο Brando έχει μια αδιάφορη στάση απέναντι στα πάντα, δεν φαίνεται να τον γεμίζει η ζωή του και αναρωτιέται για την ύπαρξή του, τη στάση του και τις ηθικές αξίες που θέλει να έχει. Πολύ γρήγορα, όμως, η στάση του αλλάζει, καθώς γνωρίζει την αδερφή ενός δολοφονημένου άντρα από τη μαφία. Την ερωτεύεται και ξάφνου ξυπνάει μέσα του μια ενσυναίσθηση των πράξεών του (γιατί είχε συμμετάσχει και αυτός στη δολοφονία, χωρίς να γνωρίζει ότι θα τον σκότωναν) και έτσι εναντιώνεται στις στάσεις της μαφίας.
Ο Brando φανερώνεται στην ταινία ως ένα αδέξιο, άμαθο παιδί. Δεν είχε φλερτάρει ποτέ με γυναίκα και σε όλη την προηγούμενη ζωή του συναναστρεφόταν με πόρνες. Όταν προσπαθεί να φλερτάρει πρώτη φορά με την Marie Saint, φαίνεται από τις κινήσεις του χεριού του και από το άβολο βλέμμα του πως είναι ένας άμαθος, ένα παιδί. Δεν είχε μάθει να μιλάει σε γυναίκες, δεν είχε ερωτευτεί, δεν είχε νιώσει, δεν είχε σκεφτεί… ήταν ένας μποξέρ που ήξερε μέχρι πρότινος να παίζει ξύλο. Μετά, όμως, αυτός ο «αλήτης» που θεωρούσαν όλοι μεταμορφώθηκε σε έναν συνεσταλμένο άντρα με γεμάτο το αίσθημα του δικαίου μέσα του.
Θα έλεγα πως η σύγκριση των δύο χαρακτήρων στην ταινία είναι σαφής και συγκεκριμένη: στο Λεωφορείο ο πόθος ο Brando ως χαρακτήρας παραμένει ίδιος και απαράλλακτος. Ακόμα και όταν η Stella είναι έγκυος, εκείνος δεν διστάζει να βαρέσει την Blanche. Παραμένει, δηλαδή, ένας μέθυσος, ένας άξεστος και ασυγκράτητος, χωρίς να υπάρχει εναλλαγή του συναισθηματικού του κόσμου κατά τη διάρκεια της ταινίας. Εν αντιθέσει, στο Λιμάνι της Αγωνίας ο Bando αλλάζει ριζικά. Στην αρχή, ενώ θα μπορούσαμε κάλλιστα να του αποδώσουμε μομφή, κατά την εξέλιξη της ταινίας αλλάζει ριζικά ο χαρακτήρας και η συμπεριφορά του. Η ίδια του η ηθική κρίση αναπτερώνεται και φτάνει στο σημείο να παλέψει για τους εργάτες, για τους νεκρούς και για τη Δικαιοσύνη. Η εξελιξιμότητα του χαρακτήρα του διαφοροποιείται ριζικά και όσο προχωράει ανεβαίνει επίπεδα ηθικού χαρακτήρα, ενώ στο Λεωφορείο ο πόθος ο χαρακτήρας μένει ίδιος ή θα λέγαμε προς πηγαίνει προς την αντίθετη κατεύθυνση, βαλτώνει, εκτραχηλίζεται.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- On the Waterfront (1954), imdb.com, διαθέσιμο εδώ
- A Streetcar Named Desire (1951), imdb.com, διαθέσιμο εδώ
- Marlon Brando, imdb.com, διαθέσιμο εδώ
