Της Μαρίας Πέπονα,
Όψεις ελληνικής κοινωνικής σύνθεσης
Όταν αναφερόμαστε στην κοινωνία της Ελλάδας, θα πρέπει να λαμβάνουμε υπόψιν, μεταξύ άλλων, στοιχεία που τη χαρακτηρίζουν, όπως εκείνο του συντηρητισμού. Η ενίσχυση του συντηρητισμού στη χώρα μας επήλθε, κυρίως, ως συνέπεια μιας αλληλουχίας γεγονότων των ετών 2009 – 2019: τη δυσμενή οικονομική κρίση και το μεταναστευτικό ζήτημα. Θέματα για τα οποία το ελληνικό σύστημα είχε αποφανθεί, σταδιακά τέθηκαν στο επίκεντρο πολέμιων, ουκ ολίγες φορές, από εκπροσώπους της Εκκλησίας και από ακραίες φυγόκεντρες δυνάμεις. Αρκετές από αυτές τις φωνές, όμως, εισήχθησαν στον πολιτικό στίβο με κόμματα που ανταποκρίνονταν στην άκρα δεξιά ή τον λαϊκισμό, εκπροσωπώντας συντηρητικά μέρη της κοινωνικής δομής. Παρόλα αυτά, οι αναπτυσσόμενες δυναμικές εντός της ελληνικής πραγματικότητας και πολιτικής είναι δυο: μια προοδευτική και μια ανοδικά αυξανόμενη συντηρητική. Αντικατοπτρισμός αυτών είναι η πολιτική σύνθεση της χώρας.
Ο δρόμος προς τη νομιμοποίηση των δικαιωμάτων ΛΟΑΤΚΙ+
Κάνοντας μια μικρή αναδρομή στο παρελθόν και, ειδικότερα, στην Αθήνα της δεκαετίας του 1980, όταν διοργανώνονταν οι πρώτες διαμαρτυρίες για την ενεργότερη διεκδίκηση των δικαιωμάτων των Λ.Ο.Α.Τ.Κ.Ι.+ (ή L.G.B.T.Q.+), άλλα και ως αντίδραση προς το νομοσχέδιο σχετικά με τα αφροδίσια νοσήματα, κυριαρχούσε ένα σύνθημα: «Έξω το κράτος από τα κρεβάτια μας». Από το σύνθημα αυτό πήγαζε η θέληση των συμπολιτών μας –μελών ή όχι της κοινότητας– για ισότιμη μεταχείριση και κατάργηση των όποιων διακρίσεων αντιμετώπιζαν. Σήμερα, αρκετά πράγματα έχουν διαφοροποιηθεί από εκείνη την εποχή για τα άτομα της Λ.Ο.Α.Τ.Κ.Ι.+ στη χώρα μας. Η κοινότητα έχει εισαχθεί μερικώς στο προσκήνιο, με εκπροσώπους της να καταλαμβάνουν πολιτικές ή άλλες θέσεις στη δημόσια και πολιτική σφαίρα. Τα πολιτικά προγράμματα και οι λόγοι των κομματικών αντιπροσώπων έχουν μετασχηματιστεί πλέον, ώστε να αποτυπώνεται η στροφή προς τη συμπερίληψη κάποιων από τα αιτήματα της Λ.Ο.Α.Τ.Κ.Ι.+ κοινότητας, πάντα εφαπτόμενα στη γλώσσα της κάθε πολιτικής παράταξης.
Επιπλέον, όπως συνέβη σε άλλες χώρες της Ευρώπης και των Η.Π.Α., τα δικαιώματα των Λ.Ο.Α.Τ.Κ.Ι.+ κινδυνεύουν, πλέον, ανοιχτά από την κομματική εκμετάλλευση, εξαιτίας της θέλησης προβολής του δημοκρατικού χαρακτήρα, αλλά, ταυτόχρονα, και της προσπάθειας αντιμετώπισης αλλοτρίωσης της συντηρητικής βάσης του εκάστοτε πολιτικού κόμματος. Έτσι, παρατηρούμε την εξής συμπεριφορά: ψήφιση νομοσχεδίων για συμβόλαια συμβίωσης, αλλά όχι νόμων που θα επέτρεπαν την τεκνοθεσία, ψήφιση νόμου για την απαγόρευση της θεραπείας μεταστροφής για ανηλίκους, αλλά νομιμοποίηση για τους ενήλικες ταυτόχρονα, ψήφιση νομικής αναγνώρισης ταυτότητας φύλου, αλλά αγνοώντας την έλλειψη ταξικών προνομίων που αντιμετωπίζουν τα περισσότερα τρανς άτομα. Η πολιτική των δύο όψεων μπορεί να εντοπιστεί ακόμα και στα λεγόμενα του σημερινού Πρωθυπουργού, αφού σε ομιλία του είχε αναφερθεί στον «τερματισμό των διακρίσεων», ενώ, επίσης, έχει αναφέρει ότι «όλα πρέπει να έρθουν στην ώρα τους» σε ερώτημα σχετικό με την ισότητα γάμου.
Έτσι, η επικρατούσα ευρωπαϊκή και αμερικανική κατάσταση μπορεί να αναλυθεί ως εξής: Τώρα που επιτέλους συζητιούνται περισσότερο τα ζητήματα της L.G.B.T.Q.+ και του φύλου, θα υιοθετήσουμε τον νεοφιλελευθερισμό για την προσέγγιση των L.G.B.T.Q.+ δικαιωμάτων, κάτι που σημαίνει ότι αυτά θα αντιμετωπίζονται επιφανειακά, μεμονωμένα και συχνά με εντυπωσιασμό και pinkwashing (για να ξεπλυθεί η βαθύτερη ομοφοβία / τρανσφοβία που υπάρχει στο πλαίσιο της φυλοφοβίας των πολιτικών κομμάτων και της κοινωνίας) ή θα ενισχύσουμε την υπεράσπισή τους και θα εργαστούμε για διατομεακές, ριζοσπαστικές προσεγγίσεις. Εν ολίγοις, μπορούμε να καθησυχαστούμε με την ψήφιση μεμονωμένων σχετικών νομοσχεδίων, όταν συνεχίζεται η αναβολή του γάμου και της ισότητας στην τεκνοθεσία; Εάν ο γάμος εγκριθεί, μπορεί να θεωρηθεί ότι έχουν τελειώσει οι διακρίσεις σε βάρος των L.G.B.T.Q.+ ατόμων;
Δεν μπορεί να υπάρξει ουσιαστική πρόοδος για τα δικαιώματα του φύλου/L.G.B.T.Q.+, χωρίς να ριζοσπαστικοποιηθεί και να εξεταστεί η κατάσταση μέσα από έναν διεπιστημονικό, πολυεπίπεδο φακό: φύλο, τάξη, κοινωνία, φυλή. Ένα μίγμα αλληλεγγύης και κοινωνικής δικαιοσύνης. Αντίθετα, η επικρατούσα κατανόηση αυτών των δικαιωμάτων τώρα, όπως αυτή που προτείνει η Κυβέρνηση και με την οποία φαίνεται να συμφωνούν πολλά μέλη της Λ.Ο.Α.Τ.Κ.Ι.+ κοινότητας, ορίζεται λίγο πολύ ως εξής: «πολλά σχετικά νομοσχέδια μπορούν να ψηφιστούν και να φανούν χρήσιμα, εάν είσαι γηγενής, εύπορος (ή όχι εργασιακά αποκλεισμένος) και κοντά στο ετεροκανονικό μοντέλο σχέσης γκέι άνθρωπος».
Φυσικά, δεν πρόκειται απλώς για νομοθετικές διατάξεις. Εξάλλου, είναι δύσκολο να ανατραπούν κυρίαρχες πεποιθήσεις, οι οποίες είναι αποδεκτές στα αντίστοιχα κοινωνικά πλαίσια. Η νομοθετική εργασία σχετίζεται με εμάς και απαιτεί πολλή δουλειά και προετοιμασία για να μπορέσει πραγματικά να παίξει ρόλο και να επιτύχει αποτελέσματα. Αλλά σημαίνει, επίσης, ότι τα δικαιώματα των Λ.Ο.Α.Τ.Κ.I.+ δεν ενισχύονται αποσπασματικά, δεν μπορούμε να μη μιλήσουμε για ουσιαστική και οριζόντια, χωρίς αποκλεισμούς, σεξουαλική αγωγή, αντιμετώπιση του σεξισμού στην πολιτική, διαχωρισμό εκκλησίας και κράτους, πρωτοβουλίες κοινωνικής πρόνοιας και καταπολέμηση του ταξικού αποκλεισμού.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Σ. Καννέλης, Βασίλης. “Στροφή στον συντηρητισμό: Η Ελλάδα στα δίχτυα της συντήρησης-Αποκαλυπτική έρευνα.”, tanea.gr, διαθέσιμο εδώ
- Χρηστίδη, Έλενα- Όλγα. “ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα: Μια μάχη με το νεοφιλελευθερισμό.” News247.gr, διαθέσιμο εδώ
