Της Μαρίας Πολίτου,
Σε έναν από τους βαβυλωνιακούς μύθους παρουσιάζεται ο Etana, ο οποίος ήταν κατά πάσα πιθανότατα ένας φανταστικός δέκατος τρίτος Βασιλιάς της πρώτης δυναστείας της Kish. Ήταν Σουμέριος βασιλιάς, γιος του Mashda και διάδοχος του Arwium. Χαρακτηριστικό του συγκεκριμένου μύθου είναι η ύπαρξη μιας σφραγίδας, η οποία αναπαριστά μία μορφή που ανεβαίνει από τη γη στον ουρανό, πάνω στις πλάτες ενός αετού και τα πρόβατα τριγύρω να βόσκουν.
Ο μύθος επιχειρεί να περιγράψει την κατάσταση του ανθρώπινου γένους μετά τον Κατακλυσμό, που υπήρχε, επίσης, στη βαβυλωνιακή μυθολογία, για να δείξει ότι είναι απαραίτητο να υπάρχει ένας βασιλιάς στον κόσμο των ανθρώπων. Έτσι, ο μεγάλος Anunnaki, που αποφασίζει για τη μοίρα όλων των ανθρώπων, στέλνει έναν βασιλιά από τον ουρανό στη γη και αυτός ήταν ο Etana. Προτού στεφθεί ως βασιλιάς, ο Etana ήταν ένας βοσκός και ξαφνικά η μοίρα του άλλαξε όλα του τα ζητήματα ήταν λυμένα. Ωστόσο, προέκυπτε ένα πρόβλημα πολύ σοβαρό, καθώς η δυναστεία έπρεπε να συνεχίζεται σύμφωνα με την παράδοση και ο Etana δεν είχε κανέναν γιο, ώστε να γίνει διάδοχός του. Έτσι, ο βασιλιάς έκανε καθημερινά θυσίες στον Θεό και τον παρακαλούσε να του χαρίσει έναν απόγονο. Ο Θεός στον οποίο προσευχόταν ήταν ο Θεός Sama. Μετά από λίγο καιρό εισακούστηκαν οι προσευχές του Etana, αλλά προκειμένου να υλοποιήσει ο Θεός το αίτημά του, του έθεσε μία δοκιμασία. Ο βασιλιάς θα έπρεπε να διασχίσει ένα βουνό, όπου εκεί θα έβρισκε έναν λάκκο μέσα στον οποίο θα ήταν φυλακισμένος ένας αετός. Ο Etana θα έπρεπε να τον απεγκλωβίσει και ο αετός ύστερα θα τον οδηγούσε στο φυτό της γέννησης, το οποίο θα τον βοηθούσε να αποκτήσει απόγονο. Ο βασιλιάς, μέσα στην προσευχή του προς τον Θεό, ζητούσε κάθε φορά να του δείξει το φυτό της γέννησης και να τον μεταφέρει σε αυτό.
Στο συγκεκριμένο σημείο του μύθου εμπεριέχεται και μία άλλη λαϊκή ιστορία του αετού (στην οποία περιλαμβάνεται και ένα φίδι), η οποία υφάνθηκε με την πάροδο του χρόνου, ώστε ο μύθος να γίνει πιο παραστατικός και πιο ζωντανός. Στην κυλινδρική σφραγίδα υπάρχει ένα δέντρο, το οποίο αποτυπώνει την εξέλιξη του μύθου. Συγκεκριμένα, το δέντρο έχει πάνω μία φωλιά ενός αετού στην κορυφή και μέσα τα μικρά αετόπουλα και στη βάση βρίσκεται ένα φίδι, με αντίστοιχα τα δικά του παιδιά. Για ένα διάστημα, η συμβίωση αυτή κυλούσε ομαλότατα, καθώς υπήρχε ένας όρκος τον οποίο είχαν συμφωνήσει και οι δύο. Ο όρκος είχε δοθεί στον Utu, τον θεό του ήλιου, υποσχόμενοι ότι θα συμβιώνουν φιλικά και ότι θα μοιράζονται την τροφή τους με τα παιδιά τους. Ωστόσο, μία μέρα το φίδι είχε πάει να φέρει τροφή και γυρίζοντας είδε ότι ο αετός είχε παραβιάσει το σπίτι του και είχε καταβροχθίσει τα παιδιά του. Μόλις το φίδι αντίκρισε αυτήν την εικόνα, επικαλέστηκε τον Θεό Sama και του ζήτησε να εκδικηθεί τον αετό. Τότε ο Sama του έδωσε μία λύση προκειμένου να βρει τρόπο, με τον οποίο θα μπορούσε να εκδικηθεί τον αετό και του είπε να του τσακίσει τα φτερά και να τον παγιδέψει σε μία λακκούβα. Το φίδι αμέσως υλοποίησε το σχέδιο και εκεί εγκλώβισε τον αετό. Πασιφανές είναι ότι ο Sama δεν θα μπορούσε να βοηθήσει εύκολα τον αετό, γι’ αυτό και έστειλε τον Etana, ώστε να τον απελευθερώσει.
Ύστερα, ο αετός, ως ένδειξη ευγνωμοσύνης, υπόσχεται στον βασιλιά Etana να τον οδηγήσει στον θρόνο της Ishtar (ή αλλιώς Inanna), από την οποία θα μπορούσε να πάρει το φυτό της γένεσης. Μόλις πήρε αυτό το φυτό, μπόρεσε να αποκτήσει έναν γιο, τον οποίο ονόμασε Balih. Μάλιστα, λέγεται ότι ο γιος του κατάφερε να κυβερνήσει 400 χρόνια. Σε αυτό ακριβώς το σημείο είναι που περιγράφεται η κυλινδρική σφραγίδα, στην οποία αποτυπώνεται η ανάβαση του Etana. Στο συγκεκριμένο σημείο του μύθου γίνεται μία παραστατική και ενδιαφέρουσα αναπαράσταση. Παρουσιάζονται πολλές κυλινδρικές σφραγίδες της Μεσοποταμίας. Αυτές οι σφραγίδες έδειχναν εκείνα τα χρόνια ποια μυθικά επεισόδια διαδραματίζονταν.
Από την παραπάνω περιγραφή του μύθου, οφείλουμε να παρατηρήσουμε ότι σε αυτόν ενυπάρχουν πολλά λογοτεχνικά στοιχεία. Επιπλέον, γίνονται αρκετές αναφορές σε ανθρώπινα χαρακτηριστικά στις θεότητες και στα όντα που συμμετέχουν, ενώ προβάλλεται και η αξία της ζωής έναντι του θανάτου. Υπονοείται, μάλιστα, ότι υπάρχει μία ολόκληρη τελετουργία σχετικά με την γέννηση. Συγκεκριμένα, ο λόγος για τον οποίο δημιουργήθηκε αυτός ο μύθος ήταν για να φανεί εκείνη την εποχή ότι ο άνθρωπος πρέπει να διακατέχεται από το θεϊκό στοιχείο, διότι χωρίς αυτό δεν μπορεί να καθοδηγηθεί ορθά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Hooke, S., H., (2006), Μυθολογία της Μέσης Ανατολής, Εκδόσεις Γόρδιος.
- Annus, A., (2009), The Folk-Tales of Iraq and the literary traditions of Ancient Mesopotamia, Ειδική έκδοση από το περιοδικό: journal of Ancient near eastern religions.
