Του Νίκου Αστυρακάκη,
Ένα από τα πιο γνωστά anime όλων των εποχών είναι το Neon Genesis Evangelion. Το anime αυτό έκανε πρεμιέρα το 1995, διήρκησε 26 επεισόδια και ακολουθεί τον δεκατετράχρονο ShinjiIkari, o οποίος καλείται να υπερασπιστεί τη μεταποκαλυπτική πόλη του Neo Tokyo-3 από γιγάντια τέρατα, οδηγώντας ένα τεράστιο ρομπότ. Απλά πράγματα, σωστά; Τίποτα που δεν έχει ξαναγίνει σε άπειρα παρόμοια anime κατά καιρούς. Κι όμως, το συγκεκριμένο anime έχει γίνει γνωστό για το πόσο ασυμβίβαστο και ριζοσπαστικό ήταν όταν άρχισε και συνεχίζει να είναι ακόμη, 28 χρόνια μετά την κυκλοφορία του. Αν και έχει μια αρκετά συμβατική περίληψη, η μαγεία της σειράς αυτής βρίσκεται στον τρόπο με τον οποίο την παρουσιάζει στο πρώτο μισό και σταδιακά την αποδομεί στο δεύτερο μισό. Με αυτόν τον τρόπο μεταμορφώνεται από μια απλή σειρά δράσης και επιστημονικής φαντασίας, με στιγμές ανθρώπινου δράματος και κωμωδίας, σε ένα ψυχολογικό thriller υπαρξιακού τρόμου, που απογυμνώνει τους χαρακτήρες του με έναν άκρως εσωτερικό και φαινομενικά μηδενιστικό τρόπο.
Θα χρειαστεί να δώσω μερικές λεπτομέρειες για τη σειρά πριν συνεχίσω. Η σειρά αυτή δημιουργήθηκε σε μια περίοδο που η Ιαπωνία ήταν ναι μεν σε μια περίοδο οικονομικής ευπορίας, ωστόσο σημειώνονταν φυσικές καταστροφές και απάνθρωπα, ανεξήγητα, πολλές φορές, εγκλήματα σε ανησυχητικά συχνό βαθμό. Ο δημιουργός της σειράς, Hideaki Anno, παράλληλα έπασχε από κατάθλιψη και δημιουργικό αδιέξοδο μετά το τέλος της προηγούμενης σειράς του, Nadia: Secret Of The Blue Water.
Έχοντας σχεδόν πλήρη ελευθερία από την επιτυχία της προηγούμενης σειράς, δημιουργεί, σχεδόν άθελά του, ένα πολιτισμικό φαινόμενο, το οποίο στρέφει τη σκοπιά των anime από απλή, παιδική απόδραση σε μέσο που μπορούν να εκφραστούν ώριμες ιδέες και να δοκιμάσει νέα όρια, οδηγώντας σε άλλα αριστουργήματα της εποχής τους, όπως το Serial Experiments Lain, το Revolutionary Girl Utena και το Cowboy Bebop.
Η σειρά εκτυλίσσεται σε ένα παράλληλο 2015, μετά από μια μυστηριώδη καταστροφή, γνωστή μόνο ως «Δεύτερη Πρόσκρουση». Αν και πληροφορούμαστε πως σχεδόν το 70% του παγκόσμιου πληθυσμού αφανίστηκε και η Γη βγήκε εκτός άξονα, η μεταποκαλυπτική Γη που βλέπουμε δεν θυμίζει έναν κλασικό κατεστραμμένο κόσμο. Παρόλο που υπάρχουν ερείπια και βυθισμένες πόλεις διάσπαρτες, το Neo Tokyo-3 παρουσιάζεται ως μια ρετροφιουτουριστική κωμόπολη, όπου high-tech και (τότε) σύγχρονο συναντιούνται, και όλα συνεχίζουν κανονικά. Κάτι που κάνει μεγάλη εντύπωση, όμως, είναι το πόσο άδειο είναι, παρόλη τη ζωή και τα εξωπραγματικά πράγματα που συμβαίνουν σε αυτή. Αυτό δένει με την ψυχολογική κατάσταση πολλών χαρακτήρων, κυρίως των πρωταγωνιστών, που είναι ένα από τα κύρια θέματα που πραγματεύεται η σειρά: η ανθρώπινη μοναξιά.
Όπως προαναφέρθηκε, κύριος πρωταγωνιστής είναι ο δεκατετράχρονος, ορφανός από μητέρα Shinji, ο οποίος διστακτικά πολεμάει τεράστια λοβκραφτιανά κτήνη ονόματι Άγγελοι –που όταν πεθαίνουν ανατινάζονται σε σχήμα σταυρού–, πιλοτάροντας το τεράστιο ρομπότ Evangelion-01, το οποίο, μόλις στο δεύτερο επεισόδιο, αποκαλύπτεται πως είναι περισσότερο Άγγελος παρά ρομπότ. Αν και τον πληγώνει σωματικά και ψυχολογικά, ο Shinji συνεχίζει, καθώς μόνο έτσι τραβάει την προσοχή των γύρω του, ενηλίκων και συνομήλικων πιλότων Evangelion. Όλοι με τα δικά τους ζητήματα προς επίλυση και μόνο έτσι ο πατέρας του, επικεφαλής όλου του project, του δίνει την προσοχή που τόσο επιθυμεί, αφού τον παράτησε σε μικρή ηλικία μετά από τον θάνατο της μητέρας του.
Βάζοντας αυτές τις παραπάνω λεπτομέρειες, φαίνεται το πόσο διαφορετική προσέγγιση έχει σε αυτά τα ζητήματα. Τόσο η ελεύθερη χρήση θρησκευτικών και πνευματικών συμβόλων –ο ίδιος ο Annoτο χαρακτήρισε ως sci-fi Βιβλίο της Γένεσης–, όσο και βαθιάς ψυχολογίας και ψυχολογικής αποδόμησης των χαρακτήρων δίνουν στο anime μια, ταυτόχρονα, μυστικιστική, αλλά ανθρώπινη ποιότητα, που βάζουν τον θεατή σε πολλές σκέψεις κατά και μετά τη θέαση. Ο Shinji είναι ο καθρέφτης πολλών ατόμων, τόσο μέσα στη σειρά όσο και στην πραγματικότητα. Παρά τις συνθήκες του κόσμου του, αυτό που χαρακτηρίζει τον ίδιο και τις αποφάσεις του είναι η πανανθρώπινη ανάγκη για ανθρώπινη επαφή, μαζί με τον φόβο του να δεθεί ουσιαστικά με τους άλλους για να μην πληγωθεί.
Αυτό το λεγόμενο «Δίλημμα του Σκαντζόχοιρου» –πραγματικός όρος της ψυχολογίας που αναφέρεται πολλές φορές και με το όνομά του στη σειρά– καθορίζει τόσο αυτόν όσο και τους γύρω του, την τριαντάχρονη αξιωματικό και νόμιμη κηδεμόνα του Misato, η οποία έχει τραύμα από τον θάνατο του πατέρα της στην Αποκάλυψη και αφήνει τον εαυτό της πολύ χαλαρό απέναντι στους άντρες της ζωής της, ψάχνοντας τη δεκατετράχρονη Asuka, πιλότο του Evangelion-02, περήφανη και υπερόπτης, ώστε να δείχνει σε όλους το πόσο αναγκαία είναι, τη Rei, πιλότο του Evangelion-00, ένα δεκατετράχρονο κορίτσι, χωρίς κάποια άλλη ταυτότητα εκτός από πιλότο, και τον πατέρα του Shinji, Gendo, του οποίου ο αποστασιοποιημένος και σκληρός τρόπος που φέρεται σε όλους, ιδιαίτερα τον ίδιο του τον γιο, δικαιολογείται στο φινάλε της σειράς, χωρίς, όμως, να τον απαλλάσσει από τα λάθη του.
Το μικρό αυτό κύριο cast, το οποίο πλαισιώνεται από πολλούς ακόμα, δευτερεύοντες χαρακτήρες, αντιμετωπίζει αυτήν την ανάγκη του για ουσιαστική επαφή όσο προχωράει η σειρά και η σειρά δεν διστάζει να το απεικονίσει με τελείως ακραίους και συνάμα σουρεάλ τρόπους. Από βίαιες, αποκρουστικές μάχες σε αφηρημένο, πειραματικό animation και σε βαθμό που τα δύο τελευταία επεισόδια να είναι μια μεγάλη συνεδρία ψυχανάλυσης για τους πρωταγωνιστές, χωρίς να δίνει κάποιο κλείσιμο στην όντως ιστορία, που σε αυτό το σημείο έγινε πιο απόκρυφη και σοκαριστική. Η σειρά δεν φοβάται να παίξει με τους τρόπους έκφρασής της, προκαλώντας πάντα τον θεατή. Μάλιστα, τα δύο τελευταία επεισόδια προκάλεσαν τόσο που εξαγριωμένοι θεατές έστειλαν θυμωμένα γράμματα και θανατικές απειλές στον Anno, o οποίος κυκλοφόρησε δύο ταινίες ως απάντηση: το Death and Rebirth, ουσιαστικά επανακυκλοφορία των πρώτων 24 επεισοδίων, και το End of Evangelion, το οποίο, χωρίς να αναιρεί το φινάλε της σειράς, την έκλεισε με έναν ακόμα πιο βίαιο, εσωτερικό, αντισυμβατικό και πειραματικό τρόπο, όντας, παράλληλα, και απάντηση στα γράμματα που έλαβε.
Το Evangelion είναι μια σειρά που παίζει με τους δικούς της κανόνες, άκρως αφηρημένη και καλλιτεχνική, αλλά, συγχρόνως, γειωμένη και ανθρώπινη. Αν και δύσκολη για οποιονδήποτε, είναι μια σειρά που αξίζει προσοχή και έχει πολλά περισσότερα να πει από όσα θα μπορούσα να γράψω σε ένα απλό, μικρό άρθρο. Θα ενθάρρυνα οποιονδήποτε έχει χρόνο στη διάθεσή του και ψάχνει μια σειρά που θα τον κάνει όντως να ενθουσιαστεί, να την έχει σίγουρα στο νου του. Δίκαια άντεξε το test του χρόνου και θα το αντέξει για πολύ ακόμη.
Η σειρά και οι συμπληρωματικές ταινίες της είναι διαθέσιμες στο Netflix.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Shin Seiki Evangerion, imdb.com, διαθέσιμο εδώ
- Neon Genesis Evaggelion: the legendary anime now striming on Netflix, vox.com, διαθέσιμο εδώ
- How “Neon Genesis Evangelion” Reimagined Our Relationship to Machines, newyorker.com, διαθέσιμο εδώ
- Neon Genesis Evangelion Is About The Cost And Trauma Of Existence, kotaku.com, διαθέσιμο εδώ
- You Are (Not) Alone: The Horrors of ‘Evangelion’ [Anime Horrors], bloody-disgusting.com, διαθέσιμο εδώ
