Της Μαρίνας-Μαρίας Αντωναράκη,
Το παχύ έντερο ή κόλον είναι το κατώτερο τμήμα του πεπτικού σωλήνα. Καθορίζει την απορρόφηση του νερού, αλλά και τη μετατροπή των άχρηστων υπολειμμάτων των άπεπτων τροφών σε κόπρανα. Η πορεία του παχέος εντέρου ξεκινά από το δεξιό λαγόνιο βόθρο, ενώ αφού διανύσει μια καμπύλη προς τα πάνω (εγκάρσιο κόλον), συνεχίζει αριστερά και κάτω (κατιόν κόλον) και καταλήγει στο ορθό (αποθηκευτικός χώρος των κοπράνων) πριν την τελική αποβολή τους από το σώμα, μέσω του πρωκτικού σωλήνα και, τελικά, του πρωκτού.
Ακριβώς πριν από το ορθό, βρίσκεται το αναφερόμενο σιγμοειδικό τμήμα του παχέος εντέρου, το οποίο, όπως προδίδει και το όνομά του, μοιάζει με «τελικό σίγμα». Αυτή η περιοχή είναι χαρακτηριστική για τη δημιουργία εκκολπωμάτων. Τα αναφερόμενα εκκολπώματα είναι σακοειδείς προσεκβολές του βλεννογόνου και του υποβλεννογόνιου χιτώνα του τοιχώματος του παχέος εντέρου, τα οποία δεν εμφανίζουν συμπτώματα και ανακαλύπτονται συνήθως σε τυχαίο έλεγχο ή όταν ο ασθενής εμφανίζει δυσκοιλιότητα. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων παρατηρούνται στο αριστερό τμήμα του παχέος εντέρου, χωρίς αυτό να αποκλείει τις περιπτώσεις να εντοπιστούν και σε άλλα σημεία της πορείας του.
Αναφορικά με το φάσμα συμπτωματολογίας δεν παρατηρούνται συχνά σοβαρές επιπλοκές, όπως η δημιουργία αποστημάτων, συριγγίων, η απόφραξη του εντέρου ή γενικότερες διαταραχές κινητικότητας του εντέρου. Η αιμορραγία συμβαίνει στο 5-15% περίπου των ασθενών και οφείλεται σε ρήξη αγγείου, που βρίσκεται σε στενή επαφή με το τοίχωμα των εκκολπωμάτων. Τα εκκολπώματα μπορεί να προκαλέσουν απώλεια ελαστικότητας του τοιχώματος και στένωση του εντέρου, με αποτέλεσμα τον κοιλιακό πόνο, τη δυσκοιλιότητα ή ειλεό (διαταραχή κινητικότητας του εντέρου).
Αξίζει να αναφέρουμε, ότι δημιουργούνται σε αδύναμα σημεία μέσα στον αυλό του εντέρου κατά το πέρασμα των κοπράνων και κατά τις συσπάσεις του, λόγω των ποικίλων πιέσεων, που λαμβάνουν χώρα στην όλη διαδικασία. Δεν έχουν κληρονομική προδιάθεση, ούτε αποτελούν προκαρκινική κατάσταση, ενώ πιθανό είναι το ενδεχόμενο να συνυπάρχουν με καρκίνο. Η εκκολπωμάτωση ως νόσος είναι συνηθισμένη κατάσταση στις μεγάλες ηλικίες με μια μικρή έξαρση, όμως, τα τελευταία χρόνια και στους νέους. Η οξεία εκκολπωματίτιδα, εκδηλώνεται με πιο βαριά συμπτώματα, όπως πόνο στο κάτω μέρος της κοιλιάς (αριστερά), μετεωρισμό (διαταραχή κοιλιακής διάτασης) και ευαισθησία στη ψηλάφηση των κοιλιακών τοιχωμάτων. Σπάνια συνυπάρχει πυρετός, ενώ διαταραχές των κενώσεων, μερική αναστολή των αερίων και των κοπράνων δεν είναι συχνά κλινικά ευρήματα.
Η εκκολπωματίτιδα συχνά εκδηλώνεται και ως απόστημα. Το απόστημα είναι μία πυώδης μολυσμένη περιοχή που σχηματίζει μία κοίλη περιοχή. Σε περιπτώσεις διάτρησης του μολυσμένου εκκολπώματος, το πύον διαχέεται στην κοιλιακή χώρα και δημιουργεί μία επείγουσα ιατρική κατάσταση, που καλείται «περιτονίτιδα». Το απόστημα μπορεί να αντιμετωπιστεί είτε με αντιβιοτική αγωγή είτε με χειρουργική παρέμβαση, η οποία, όμως, κρύβει αρκετές μετεγχειρητικές επιπλοκές όπως τη δημιουργία ουλώδους ιστού, που θα μπορούσε δυνητικά να προκαλέσει μία απόφραξη του εντέρου και μία κατάσταση άκρως απειλητική για τη ζωή του ασθενούς.
Αίτια
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, η διατροφή που χαρακτηρίζεται από τροφές χαμηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες, η παχυσαρκία, η απουσία γυμναστικής και το κάπνισμα αποτελούν τους κύριους αιτιολογικούς παράγοντες της νόσου. Επίσης, φάρμακα όπως τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, τα κορτικοστεροειδή και τα οπιούχα αυξάνουν τον κίνδυνο επιπλοκών της εκκολπωμάτωσης, λόγω των εκφυλιστικών ιδιοτήτων που φέρουν.
Διάγνωση
Η διάγνωση των ασθενειών του παχέος εντέρου είναι ένας συνδυασμός κολονοσκόπησης, βαριούχου υποκλυσμού (χρωματισμός εντέρου για τον προσδιορισμό των ανωμαλιών) και αξονική τομογραφία κοιλίας. Μέσω της κολονοσκόπησης έχουμε μια σαφή εικόνα του εσωτερικού του παχέος εντέρου. Η κολονοσκόπηση είναι μία διαδικασία που ακολουθείται στις περιπτώσεις εκείνες που υπάρχει αμφιβολία ή υποψία συνύπαρξης και άλλης βλάβης, ως απόρροια των εκκολπωμάτων. Η αξονική τομογραφία κοιλίας πρόκειται για μια ακίνδυνη μέθοδο απεικόνισης, αλλά ικανή για τη διάγνωση της εν λόγω ασθένειας.
Επιπροσθέτως, η αξονική τομογραφία άνω και κάτω κοιλίας με χρήση ενδοφλέβιου σκιαγραφικού μπορεί να αναδείξει την έκταση της νόσου και, επομένως, μας δείχνει το στάδιο της νόσου, ενώ η χρήση του σκιαγραφικού θα βοηθήσει να διαφοροδιαγνώσουμε, σε ορισμένες περιπτώσεις, την παρουσία καρκινώματος, καθώς και να αποκλείσουμε και άλλα αίτια κοιλιακού άλγους.
Ο αιματολογικός εργαστηριακός έλεγχος μας υποδεικνύει την ενδεχόμενη αύξηση των λευκών αιμοσφαιρίων, την αύξηση των δεικτών φλεγμονής (όπως τη Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών αιμοσφαιρίων/ΤΚΕ και τη C-Αντιδρώσα Πρωτεΐνη/CRP).
Θεραπεία
Προτείνεται, κυρίως, μια συντηρητική αγωγή, που στοχεύει στην αύξηση της ποσότητας των υγρών και των φυτικών ινών, ώστε να μειωθούν τα συμπτώματα της εκκολπωμάτωσης και οι επιπλοκές της. Σε σοβαρές περιπτώσεις, ο ασθενής θα υποβληθεί σε χειρουργείο αφαίρεσης του προσβεβλημένου τμήματος του παχέος εντέρου. Ο πιο συνηθισμένος τρόπος προσέγγισης στη θεραπεία του ασθενούς περιλαμβάνει μία συντηρητική θεραπεία διατροφής και ήπια φαρμακευτική αγωγή με παυσίπονα και συμπληρώματα, τα οποία συντελούν στη διατήρηση της φυσιολογικής σύστασης των κοπράνων.
Σε γενικότερο πλαίσιο, πρόκειται για μία νόσο με την οποία η ιατρική κοινότητα είναι σε μεγάλο βαθμό εξοικειωμένη και αυτό είναι κάτι που απορρέει από τις ελάχιστες περιπτώσεις που έχουν καταγράψει τον θάνατο κάποιου ασθενούς. Στόχος των ερευνητών για τα επόμενα χρόνια είναι ο ακριβής προσδιορισμός του μηχανισμού παθολογίας της νόσου, πράγμα που θα οδηγήσει στην καλύτερη αντιμετώπιση και παροχή φροντίδας του ασθενούς.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Εκκολπωματίτιδα, sambalis.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Διατροφή σε ανθρώπους με εκκολπώματα ή εκκολπωματίτιδα: η εσφαλμένη αντίληψη ότι απαγορεύονται οι ξηροί καρποί και οι τροφές με σπόρους, medweb.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Eκκολπωματίτιδα του παχέος εντέρου, εκκολπώματα, εκκολπωμάτωση. Τροφές που είναι κατάλληλες;, medialbgr.blogspot.com. Διαθέσιμο εδώ
- Εκκολπωμάτωση – Θεραπεία, proctoclinic.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Diagnosis and Treatment of Colonic Diverticular Disease, pubmed. Διαθέσιμο εδώ
- Pathophysiology of Diverticular Disease: From Diverticula Formation to Symptom Generation, pubmed. Διαθέσιμο εδώ
