Της Πωλίνας Παλλιεράκη,
Είναι γεγονός ότι η τεχνολογία, εν έτει 2023, έχει εξελιχθεί ραγδαία και φυσικό και επόμενο είναι όλο και περισσότερες γενιές να έρχονται σε επαφή με αυτήν από πολύ μικρή ηλικία, ίσως και αρκετά μικρότερη από ό,τι θα έπρεπε.
Μία αρκετά κοινότυπη εικόνα σε όλους μας είναι αυτή των μικρών παιδιών να αρπάζουν τις ηλεκτρονικές συσκευές των γονιών και να χάνονται, προσηλωμένα εκεί με τις ώρες. Συνήθως, την πρώτη τους επαφή την αποκτούν με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια από νεαρή ηλικία, ωστόσο, κάτι τέτοιο είναι μία εποικοδομητική ασχολία; Ας το διαπιστώσουμε.
Τα παιδιά λατρεύουν τα ηλεκτρονικά παιχνίδια (video games) και μάλιστα, είναι ικανά να παίζουν με τις ώρες. Τω όντι, μοιάζουν ιδιαίτερα ελκυστικά, χάρις στα γεμάτα ζωντάνια και χρώμα γραφικά τους, αλλά και στις προκλήσεις με τις οποίες έρχονται αντιμέτωπα τα παιδιά, προκειμένου να ανέβουν επίπεδο ή να υπερβούν εμπόδια εντός παιχνιδιού.
Βέβαια, θα μπορούσαμε να πούμε πως, όπως και όλα τα πράγματα εν γένει, έτσι και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια έχουν και θετικό, αλλά και αρνητικό πρόσημο. Όσον αφορά το πρώτο, αντιλαμβανόμαστε πως τα βιντεοπαιχνίδια ψυχαγωγούν το παιδί και το βοηθούν να καλλιεργήσει τη δημιουργικότητα και τη φαντασία του. Συν τοις άλλοις, τα παιδιά από νωρίς εξοικειώνονται με την τεχνολογία, με ένα μέσο που θεωρείται πολυτέλεια, εάν αναλογιστούμε τις παλαιότερες γενιές. Έτσι, το παιδί έρχεται σε επαφή με κάτι που θα του φανεί ιδιαίτερα χρήσιμο σε πλείστους παράγοντες της ζωής του, μιας και τα βιντεοπαιχνίδια μπορούν να αποτελέσουν επωφελή εκπαιδευτικά εγχειρίδια, μέσω των οποίων το παιδί μπορεί να καλλιεργήσει δεξιότητες και να διευρύνει τις γενικότερες γνώσεις του. Έτσι, το παιδί μπορεί μέσω αυτών να αισθανθεί μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση.
Ας μην λησμονούμε, άλλωστε, ότι τα βιντεοπαιχνίδια βοηθούν τα παιδιά να αναπτύξουν ορισμένες γνωστικές δεξιότητες, επί παραδείγματι η προσοχή, η παρατηρητικότητα, η αυτοσυγκέντρωση κ.ά. Εν κατακλείδι, τα παιδιά μπορούν να κοινωνικοποιηθούν παίζοντας ένα βιντεοπαιχνίδι, εφόσον συζητούν με συνομηλίκους τους για τις επιδόσεις τους, και ανταλλάσσουν απόψεις για το εκάστοτε παιχνίδι.
Σαφέστατα, όμως, οι κίνδυνοι που εγκυμονούν τα ηλεκτρονικά παιχνίδια είναι υπαρκτοί. Η ανεξέλεγκτη έκθεση μικρών παιδιών —και μη— σε βιντεοπαιχνίδια με περιεχόμενα βίας αυξάνει τις πιθανότητες υιοθέτησης επιζήμιας και απείθαρχης συμπεριφοράς από την πλευρά του παίκτη. Επιπλέον, η εξοικείωση των παιδιών με εικόνες βίας και ανταγωνισμού, τα απευαισθητοποιεί σταδιακά και τα οδηγεί στην έλλειψη αντίδρασης σε ένα βίαιο συμβάν ή ακόμη και στην άμεση εμπλοκή τους σε περιστατικά βίας. Μάλιστα, να σημειωθεί πως αυτός ο κίνδυνος είναι ακόμη μεγαλύτερος, όταν το παιδί ανατρέφεται εντός ενός βίαιου περιβάλλοντος. Μην ξεχνάμε, βέβαια, πως ο κόσμος του διαδικτύου που φιλοξενεί τα ηλεκτρονικά παιχνίδια θεωρείται ο δεύτερος παράγοντας όξυνσης του προβλήματος της παχυσαρκίας μετά την τηλεόραση, καθώς ο άνθρωπος μπροστά από μία οθόνη δεν αντιλαμβάνεται την ποσότητα πρόχειρου —και μη— φαγητού που καταναλώνει.
Πέραν της διαδικτυακής κοινωνικοποίησης που προαναφέραμε, η υπερβολική ενασχόληση με τα βιντεοπαιχνίδια μπορεί να οδηγήσει και στο άλλο άκρο, ήτοι την ενδοστρέφεια και την κοινωνική απόσυρση και εκ των υστέρων μοναξιά. Άλλωστε, ο εθισμός δεν είναι κάτι το αδύνατον να επέλθει, εάν αναλογιστούμε τα παραπάνω. Ο εθισμός μπορεί να οδηγήσει σε σωματικές, αλλά και ψυχικές διαταραχές, διαταραχή προγράμματος ύπνου, καταθλιπτικά επεισόδια, έλλειψη κοινωνικοποίησης, παραμέληση εαυτού κ.ά. Όπως άλλωστε είναι γνωστό και από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO), ο εθισμός στα βιντεοπαιχνίδια εντάσσεται ο ίδιος στις ψυχικές διαταραχές, κι είναι γνωστός ως Διαταραχή Διαδικτυακού Παιχνιδιού.
Τέτοιου είδους φαινόμενα είναι ευρέως διαδεδομένα. Το ζήτημα είναι να μην τα αφήνουμε να μας καταβάλλουν, αλλά αντίθετα, να προσπαθούμε να τα αντιμετωπίσουμε, ή ακόμη καλύτερα, να τα προλάβουμε.
Μιας, λοιπόν, και η οικογένεια, αποτελεί τον πρώτιστο και κυρίαρχο φορέα υπεύθυνο για τη γαλούχηση των παιδιών, έχουν την ευθύνη οι γονείς να τοποθετήσουν σαφή όρια. Τι σημαίνει αυτό; Σίγουρα όχι να απαγορεύσουν την πρόσβαση των παιδιών τους στα παιχνίδια αυτά, αλλά να επιτρέπουν έναν μέσο όρο 1-2 ώρες εβδομαδιαία. Μάλιστα, θα πρέπει να συμφωνήσει ο γονιός και το παιδί από κοινού τις συνέπειες που θα υπάρξουν, εάν το παιδί ξεπεράσει το εύλογο χρονικό όριο που έχει τεθεί. Βέβαια, η τιμωρία με βρίσκει ασύμφωνη, και θεωρώ πως τα ζητήματα αυτά μπορούν να λυθούν με τον διάλογο. Επιπλέον, επειδή, όπως φαντάζομαι πολλοί έχετε διαπιστώσει, το παιδί δεν μιμείται αυτά που ακούει, αλλά αυτά που βλέπει, και οι ίδιοι οι γονείς θα πρέπει να μην ξημεροβραδιάζονται στα ηλεκτρονικά τους τηλέφωνα ή υπολογιστές, προκειμένου να αποτελούν το βασικότερο πρότυπο για τα παιδιά τους. Ακόμα, θεωρώ πως οι υπολογιστές και οι κονσόλες δεν έχουν θέση στο υπνοδωμάτιο ενός παιδιού, μιας και έτσι θα αποτελούν απίστευτο πειρασμό στα ίδια, και καλό θα ήταν να υπάρχουν στους κοινόχρηστους χώρους του σπιτιού.
Συν τοις άλλοις, όπως έχει παρατηρηθεί, πολλοί γονείς χρησιμοποιούν ως ένα μέσο επιβράβευσης τα βιντεοπαιχνίδια, ωστόσο, ούτε αυτό με βρίσκει σύμφωνη. Σαφώς, κρίνω πως τα παιδιά δεν πρέπει να θεωρούν αναφαίρετο δικαίωμά τους την απεριόριστη πλοήγησή τους στον κόσμο των βιντεοπαιχνιδιών, αλλά ούτε και οι γονείς θα πρέπει να εφαρμόζουν τη δωροδοκία. Άλλωστε, υπάρχουν ποικίλες επιλογές και πολλοί τρόποι για να ψυχαγωγηθούν τα παιδιά, το διαδίκτυο δεν θα πρέπει να αποτελεί το πρώτιστο μέσο. Αθλήματα, χορός, εκπαιδευτικές εκδρομές, ενασχόληση με την τέχνη είναι μερικές από τις δραστηριότητες με τις οποίες ένα παιδί πρέπει να απασχολείται. Ο ποιοτικός χρόνος των γονιών με τα παιδιά είναι η χρυσή τομή στα πλαίσια μίας οικογένειας άλλωστε, και είναι σφάλμα τους να τους παραχωρούν ένα τάμπλετ, λόγου χάριν, για να πάψουν να γκρινιάζουν τα παιδιά και να τους ενοχλούν.
Αντιλαμβανόμαστε, επομένως, πως σε όλα τα πράγματα πρέπει να υπάρχει ένα μέτρο. Οι ακρότητες δεν έχουν βοηθήσει ποτέ κανέναν, το αντίθετο θα έλεγα. Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, πέραν των κινδύνων που ενέχουν, εξακολουθούν να θεωρούνται παιχνίδια και ένα παιδί δεν είναι επιλήψιμο να ασχολείται με κάτι τέτοιο, εάν και εφόσον του αρέσει. Το σημαντικό είναι να έχουν οι γονείς τον έλεγχο και να διασφαλίσουν ότι το παιδί τους παίζει με ασφάλεια και έχει υιοθετήσει ορθές συνήθειες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- 7 θετικά που προσφέρουν τα video games, e-parenting.gr, διαθέσιμο εδώ
- Video games: Τα θετικά και τα αρνητικά τους στα παιδιά, tromaktiko.gr, διαθέσιμο εδώ
- Video Games for Kid: Pros and Cons, uvpediatrics.com, διαθέσιμο εδώ
