Του Ιωάννη Περγαντή,
Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία των μέσων του 3ου αιώνα μ.Χ., εκπέμπει μια εικόνα διαφθοράς, παρακμής και αποσύνθεσης. Η πίεση που ασκούσαν οι διάφοροι νομάδες στα σύνορα ήταν αποπνικτική. Η γραφειοκρατία και διοίκηση ήταν αναποτελεσματικές, και το πιο σημαντικό, ο στρατός κατείχε σημαντικό ρόλο στη διαδικασία επιλογής και εκθρόνισης των αυτοκρατόρων. Ενδεικτικά, τον 3ο αιώνα μόνο, τρείς αυτοκράτορες δολοφονήθηκαν από τα στρατεύματά τους, λόγω διαφόρων παραγόντων (κυρίως λόγω αναποτελεσματικότητας στο πεδίο της μάχης) για χάρη άλλων αιρετών τους, οι οποίοι στη συνέχεια τις περισσότερες φορές είχαν την ίδια μοίρα με τους προκατόχους τους. Σε αυτό το γενικότερο περιβάλλον αστάθειας, το οποίο έθετε τους μηχανισμούς του κράτους σε αδράνεια, διεξήχθη το 251 μ.Χ. μια πολύ σημαντική στρατιωτική αναμέτρηση, η μάχη της Αβρίττου, η οποία καταδεικνύει έμπρακτα την αποδυνάμωση της Ρώμης.
Τον 3ο αιώνα μ.Χ., η Ευρώπη βίωσε ένα μεγάλο πληθυσμιακό και ισορροπητικό «σοκ» λόγω των Μεγάλων Μεταναστεύσεων, την άφιξη, δηλαδή, στην Γηραιά Ήπειρο νομαδικών λαών από την ανατολή. Αυτές οι πληθυσμιακές ομάδες –τις περισσότερες φορές πολυπληθείς– βρίσκονταν στην διαδικασία εύρεσης έφορων περιοχών, με σκοπό τη μόνιμη εγκατάσταση. Σε περίπτωση που δεν το κατάφερναν, προέβαιναν σε επιδρομές, κυρίως σε ρωμαϊκές επαρχίες. Το 250 μ.Χ., είχε συγκροτηθεί ένας συνασπισμός Γότθων και Σαρματιανών , ο οποίος αποτελούνταν από διάφορες φυλές (Βανδάλοι, Βαστέρνοι και Ταϊφάλοι), με αρχηγό τον Γότθο Κνίβα. Το ίδιο έτος, εισέβαλαν από τον Δούναβη, κατευθυνόμενοι προς τη Θράκη, με σκοπό όχι μόνο τις επιδρομές, αλλά και την κατάκτηση περιοχών. Πρώτος στόχος τους ήταν το συνοριακό φρούριο της Νόβης, από το οποίο όμως, απωθήθηκε από τον ντόπιο έπαρχο Γάλλο. Θέλοντας να αποφύγει και άλλη σύγκρουση με τον Γάλλο, ο Κνίβα χώρισε τις δυνάμεις του στα δύο, με τον ίδιο να κατευθύνεται προς τη Φιλιππούπολη, ενώ το άλλο μέρος προς τη Μαρκιανούπολη. Οι ανατολικές επαρχίες της αυτοκρατορίας βρίσκονταν σε άμεσο κίνδυνο.
Αυτήν την απειλή κλήθηκε να αντιμετωπίσει ο αυτοκράτορας Κουίντος Τραϊανός Δέκιος, ο οποίος ήταν στο δεύτερο έτος της εξουσίας του. Πρώην στρατηγός, ανέβηκε στο θρόνο αφότου ανέτρεψε τον αυτοκράτορα Φίλιππο τον Άραβα, επιβεβαιώνοντας το ασταθές κλίμα που επικρατούσε στον ρωμαϊκό θρόνο. Αφότου ενημερώθηκε για τις δύο πολιορκίες, ο ίδιος ο Δέκιος κινήθηκε κατά του Κνίβα, τον οποίο κατάφερε να απωθήσει, χωρίς όμως να προκαλέσει κάποιες απώλειες. Ο Κνίβα, έχοντας στην κατοχή του αρκετή λεία, δεν πιέστηκε για την κατάληψη της Φιλιππούπολης και πήρε το δρόμο της επιστροφής προς τον βορρά, με τον Δέκιο να τον καταδιώκει. Στη μέση της καταδίωξης, βλέποντας πως ο Κνίβα σκοπεύει να περάσει τον Δούναβη, ο Δέκιος στρατοπέδευσε τον στρατό του κοντά στην πόλη Αυγούστα Τραϊάνα. Ο Κνίβα δεν άφησε αυτή την ευκαιρία ανεκμετάλλευτη και επιτέθηκε στο ρωμαϊκό στρατόπεδο, προκαλώντας μεγάλες απώλειες, με τον Δέκιο και τους στρατηγούς του να υποχωρούν ατάκτως από το πεδίο της μάχης με λιγοστούς άνδρες. Μετά από αυτήν την σημαντική νίκη, ο Κνίβα, αφότου περισυνέλεξε πρόσθετη λεία, κινήθηκε για ακόμη μια φορά προς τη Φιλιππούπολη, δεδομένου ότι ο Ρωμαϊκός στρατός ήταν καθηλωμένος.
Εκεί, ο ντόπιος διοικητής Τίτος Ιούλιος Πρίσκος, ο οποίος είχε ανακηρυχθεί ως αυτοκράτορας από τους ντόπιους, έκανε συμφωνία με τον Κνίβα, ώστε να παραδοθεί η πόλη σε αυτόν, χωρίς όμως να διαπραχθούν εχθρικές πράξεις κατά των κατοίκων. Αυτή η συμφωνία όμως αθετήθηκε, με εκατοντάδες κατοίκους να σφαγιάζονται, συμπεριλαμβανομένου και του Πρίσκου, ενώ χιλιάδες να παίρνονται ως δούλοι. Μετά και από αυτήν την μεγάλη επιτυχία, ο Κνίβα πήρε το δρόμο πέρα από τον Δούναβη. Εν τω μεταξύ, ο Δέκιος προσπαθούσε να αναδιοργανώσει και να ανασυντάξει τις δυνάμεις του, με σκοπό να κινηθεί κατά του Κνίβα. Όταν το κατάφερε αυτό, ξεκίνησε για ακόμη μια φορά η καταδίωξη του προς τη συνοριακή γραμμή του Δούναβη. Ο Κνίβα, ενημερωμένος για τις προθέσεις του Δέκιου, έλαβε θέση μάχης σε μια ελώδης περιοχή κοντά στη πόλη της Αβρίττου. Χώρισε τις δυνάμεις του σε τρία τμήματα, ώστε τα δύο τμήματα της εμπροσθοφυλακής να καλύπτουν το ελώδες έδαφος, προκειμένου να προβούν σε τακτική και στοχευμένη υποχώρηση, παγιδεύοντας τις δυνάμεις του εχθρού.
Όταν ο Δέκιος έφτασε αντίκρισε τις παρατεταμένες δυνάμεις του Κνίβα, έδωσε αμέσως εντολή στη λεγεώνα του να επιτεθεί. Οι Γότθοι, γνωρίζοντας ότι δεν μπορούν να αντισταθούν στου Ρωμαίους στρατιώτες, υποχωρούσαν οργανωμένα και συγχρονισμένα, φέρνοντας του λεγεωνάριους όλο και πιο βαθιά στο βάλτο. Η βαριά πανοπλία τους λειτούργησε εναντίον τους στη προκειμένη περίπτωση, βυθίζοντάς τους και περιορίζοντας κατά πολύ τις κινήσεις τους. Αυτό που ακολούθησε ήταν μια τεράστια σφαγή των Ρωμαίων, με τον ίδιο τον αυτοκράτορα Δέκιο αλλά και τον γιό του Ερέννιο Ετρούσκο, να χάνουν τη ζωή τους στο βάλτο της Αβρίττου, με τα πτώματα τους να μην βρίσκονται ποτέ.
Η μεγάλη αυτή ήττα δεν έθεσε σε κίνδυνο την ύπαρξη της αυτοκρατορίας, αλλά επιβεβαίωσε για ακόμη μια φορά την καθοδική πορεία που είχε πάρει η Ρώμη. Ο νέος αυτοκράτορας, ο στρατηγός Γάλλος, σύναψε συμφωνία με τον Κνίβα, ώστε ο τελευταίος να αποχωρήσει από τα εδάφη της αυτοκρατορίας, με αντάλλαγμα την παροχή ετήσιων πληρωμών, αλλά και την διατήρηση όλης της λείας και των αιχμαλώτων που είχε μαζί του. Αυτή η απόφαση, η οποία έχει κατακριθεί από πολλούς μεταγενέστερους ιστορικούς, ήταν μια άμεση αναγκαιότητα της εποχής, η οποία στηρίχθηκε σε ένα συμπέρασμα: ότι η Ρώμη δεν ήταν πια παντοδύναμη, με τους μηχανισμούς της να είναι στα πρόθυρα της αποδιάρθρωσης, και ότι το λαμπρό παρελθόν έχει εκλείψει, με σκοτεινούς καιρούς να βρίσκονται στον ορίζοντα που προμηνύουν την τελική πτώση της αυτοκρατορίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- The Battle of Abritus, worldhistory.org, Διαθέσιμο εδώ
- Battle of Abritus, military-history.fandom.com, Διαθέσιμο εδώ
- Battle of Abrittus, 10000battles.com, Διαθέσιμο εδώ
- Battle Of Abrittus: Roman Emperor Decius And His Troops Ambushed And Defeated By Invading Goths, ancientpages.com, Διαθέσιμο εδώ
