Της Ειρήνης Λάττα,
Ο Παναγιώτης Βασιλάκης, ή αλλιώς Takis, όπως ήταν γνωστός, ήταν Έλληνας γλύπτης και μάλιστα από τους κυριότερους εκπροσώπους της σύγχρονης εικαστικής τέχνης, τόσο στον ελληνικό, όσο και στον διεθνή χώρο. Ήταν πρωτοπόρος της κινητικής τέχνης και κατάφερε να πετύχει τη σύνδεση της τέχνης με τις επιστήμες, και πιο συγκεκριμένα στοιχεία της φύσης και της φυσικής, τα οποία ο ίδιος χρησιμοποιούσε στη γλυπτική του. Το ταλέντο του ξεδιπλώθηκε κυρίως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, και ταυτόχρονα αποτέλεσε έμπνευση για πολλούς ακόμα καλλιτέχνες, ζωγράφους, γλύπτες αλλά και ποιητές της γενιάς του.
Ο ίδιος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1925 και ύστερα έζησε μία πολυτάραχη παιδική ηλικία, εξαιτίας των πολέμων με την Ιταλία και τη Γερμανία, αλλά και του εμφυλίου πολέμου. Η Μικρασιατική καταστροφή, επιπλέον, ήταν ακόμα μια πληγή όχι μόνο για εκείνον, αλλά και για όλη του την οικογένεια, αφού είχε ως αποτέλεσμα οικονομική δυσχέρεια και παρακμή. Ο Takis, λοιπόν, όταν ήταν μόλις 20 ετών ξεκίνησε να ξεδιπλώνει το ταλέντο του, χωρίς τη σύμφωνη γνώμη των γονιών του, κάτι που τον οδήγησε να εργάζεται σε ένα υπόγειο εργαστήρι. Έμπνευση για εκείνον αποτέλεσε ο Picasso και ο Giacometti, ενώ το 1952 δημιούργησε το πρώτο ατελιέ με τις δικές του δημιουργίες στην περιοχή της Ανάκασας.
Τα πρώτα του έργα είναι προτομές από γύψο και γλυπτά από σφυρήλατο σίδηρο, εμπνευσμένα και από τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό αλλά και από τον Picasso και τον Giacometti. Το 1954, αφού είχε εγκατασταθεί στο Παρίσι, εντάχθηκε για λίγους μήνες στο ατελιέ του Brancusi. Τα τρία περίπου επόμενα χρόνια ταξιδεύει και ζει ανάμεσα στο Παρίσι και στο Λονδίνο, όπου εμπνέεται και δημιουργεί τα πρώτα του κινητικά έργα. Ο Τakis, μαγεμένος από όσα τεχνολογικά κατασκευάσματα κοσμούσαν τον σιδηροδρομικό σταθμό της Γαλλίας, στο Calais, καθώς και από όλες τις κεραίες και τα ραντάρ, εμπνέεται και δημιουργεί τα πρώτα του Σινιάλα, τα οποία ενώ στην αρχή είναι άκαμπτα και έχουν φωτεινά σήματα στην κορυφή τους, σταδιακά αλλάζουν μορφή.
Στην κορυφή τους τοποθετούνται πυροτεχνήματα μέσω των οποίων πραγματοποιεί διάφορες εκδηλώσεις στην πλατεία του Παρισιού. Από το 1955 μέχρι το τέλος του 1965, ο Takis πειραματίζεται με όλα τα στοιχεία της φύσης που περιβάλλουν τον άνθρωπο, τα οποία αποτελούν βάση της ιδιαιτερότητας και της καινοτομίας του ως καλλιτέχνης. Στη συνέχεια, ο ίδιος πειραματίστηκε με τον ηλεκτρισμό, τον ήχο και το φως, όπως πολλοί ακόμα καλλιτέχνες της δεκαετίας του 1960 στο Παρίσι, και όντας επηρεασμένος από όλα αυτά τα ερεθίσματα δημιούργησε Τηλεγλυπτά και Τηλεπίνακες, Τηλεφώτα, Καντράν, Μουσικά.
Τα επόμενα χρόνια της ζωής του έκανε πολλά ταξίδια, ένα εκ των οποίων ήταν στην Αμερική το 1961, όπου γνώρισε τον μετέπειτα φίλο του Marcel Duchamp. Το 1968 μετακόμισε στη Μασσαχουσέτη, όπου προσκλήθηκε με υποτροφία ως ερευνητής από το πανεπιστήμιο του ΜΙΤ και πιο συγκεκριμένα από το Κέντρο Προηγμένων Οπτικών Μελετών. Εκεί τον βλέπουμε να δημιουργεί μια σειρά από Ηλεκτρομαγνητικά γλυπτά, ενώ παράλληλα εμπνέεται και μια σειρά από Υδρομαγνητικά γλυπτά, μελετώντας την Υδροδυναμική ενέργεια. Ριζοσπαστικός και ανατρεπτικός, ο Παναγιώτης Βασιλάκης, συνιδρύει την περίοδο εκείνη την Ένωση Art Workers Coalition με σκοπό την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των καλλιτεχνών ενάντια στην εκμετάλλευσή τους από τους γκαλερίστες, τους εικαστικούς επιμελητές και τα μουσεία, πράγμα που βγήκε στο πρωτοσέλιδο των New York Τimes.
Το 1974, έχοντας πλέον επιστρέψει και πάλι στο Παρίσι, ξεκινά να δημιουργεί τα Ερωτικά του γλυπτά, ενώ το 1986 επιστρέφοντας στην Ελλάδα, ιδρύει το Κέντρο Ερευνών για την Τέχνη και τις Επιστήμες (K.E.T.E.). Εκτός από την ανάπτυξη της κινητικής του τέχνης, ο ίδιος ασχολήθηκε με τη δημιουργία σκηνικών και τη μουσική επιμέλεια θεατρικών παραστάσεων.
To δημοσίευμα των New York Times για την εισβολή του Takis στο MOMA/ Takis Foundation. Πηγή εικόνα: catisart.gr
Συνολικά, καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας του, ο Takis συνεχίζει να διερευνά τα όρια και τα σημεία τομής της καλλιτεχνικής και επιστημονικής αντίληψης, καθώς και της μουσικής, των ήχων και ιδιαίτερα των εικόνων που βρίσκονται σε κίνηση, με αυτόν τον τρόπο έγινε ευρέως γνωστός. Το 2001, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απέδωσε στο Κ.Ε.Τ.Ε. τιμητική πλακέτα για την προσφορά του καλλιτέχνη στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για τα έργα του με τίτλο Ηλεκτρικά Βαρέλια.
Ο Παναγιώτης Βασιλάκης, δυστυχώς, απεβίωσε στην Αθήνα στις 9 Αυγούστου του 2019.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Βιογραφία – Takis Foundation, takisfoundation.org, διαθέσιμο εδώ
- Εφυγε από τη ζωή ο γλύπτης Takis, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
