Της Φαίδρας Βιτζηλαίου,
Παρά την πεποίθηση ενός σημαντικού ποσοστού των Ελλήνων ότι η έμφυλη ανισότητα έχει εξαλειφθεί, ο δείκτης ισότητας των φύλων της Ευρωπαϊκής Ένωσης έρχεται να αποδείξει το αντίθετο. Συγκεκριμένα, στη μεταβλητή του δείκτη “power” η Ελλάδα συγκεντρώνει ποσοστό μόλις 28,8%, δείχνοντας ότι υπάρχει τεράστια ανισότητα στις θέσεις εξουσίας.
Ο δείκτης υποδεικνύει τρεις διαφορετικούς τομείς που αφορούν την εξουσία. Την πολιτική, την οικονομία και την κοινωνία. Επιγραμματικά, στην πολιτική μόνο το 15,5% είναι σε υπουργικές θέσεις και μόνο 21% του ποσοστού των μελών του Κοινοβουλίου είναι γυναίκες, δηλαδή μόνο 63 από τους 300 βουλευτές! Η οικονομία αφορά υψηλόβαθμες και διευθυντικές θέσεις στις μεγαλύτερες εταιρείες της χώρας, όπως και τις θέσεις των μελών της Κεντρικής Τράπεζας, με ποσοστό 23% και 16,7%, αντίστοιχα! Τέλος, στον τομέα «κοινωνία», οι γυναίκες που αποτελούν μέλη ερευνητικών οργανισμών είναι στο 11,1% (40,3% μέσος όρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση), 16,7% έχουν δικούς τους ραδιοφωνικούς ή τηλεοπτικούς οργανισμούς (broadcasting organizations) και μόνο 11% των υψηλόβαθμων στελεχών του decision making μέρους του Εθνικού Ολυμπιακού Αθλητικού Οργανισμού είναι γυναίκες.
Σε αυτό το άρθρο, θα ασχοληθούμε με τη μειωμένη συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική. Οι γυναίκες στην Ελλάδα ψήφισαν για πρώτη φορά το 1930, υπό προϋποθέσεις και μόνο για δημοτικές και κοινοτικές εκλογές. Το δικαίωμα ψήφου για τις γυναίκες κατοχυρώθηκε το 1952, όταν και απέκτησαν επιτέλους πολιτικά δικαιώματα. Παρόλα αυτά, δεν ήταν πολλές οι γυναίκες που πράγματι προσήλθαν στις κάλπες, κάτι που αποδεικνύει ότι η αλλαγή της νομοθεσίας δεν είναι αρκετή για την εξάλειψη των ανισοτήτων. Οι αντιλήψεις ότι τα πολιτικά είναι «αντρικές δουλειές» ήταν βαθιά ριζωμένες στην κοινωνία, αντιλήψεις που είχαν εσωτερικευθεί και από τις ίδιες τις γυναίκες. Πάντως, από τις εκλογές του 1956 ψηφίστηκαν 2 (στις 300 θέσεις) γυναίκες βουλευτές, ενώ, μέχρι σήμερα, έχει παρατηρηθεί γενικά ότι οι γυναίκες όταν αναλαμβάνουν υπουργικά καθήκοντα, συνήθως, πρόκειται για Υπουργεία που έχουν να κάνουν με την πρόνοια, τον πολιτισμό, τα παιδιά, θέματα που στερεοτυπικά βρίσκονται πιο κοντά στη «γυναικεία φύση».
Το θέμα της υποεκπροσώπησης είναι πολύ σημαντικό και γεννά πολλά ερωτήματα. Για πρώτη φορά στην ελληνική ιστορία εκλέχθηκε το 2020 γυναίκα Πρόεδρος της Δημοκρατίας, πράγμα που δείχνει σημαντική πρόοδο, χωρίς, όμως, κάτι τέτοιο να είναι αρκετό. Και μόνο η έκπληξη της κοινωνίας απέναντι σε μια γυναίκα Πρόεδρο και ο χαρακτηρισμός της επιλογής αυτής ως πρωτοπόρας και προοδευτικής σηματοδοτεί τις παραδοσιακές αντιλήψεις που επικρατούν, έστω και υποσυνείδητα, στην κοινωνία. Και ο λόγος που το λέω αυτό είναι ότι η επιλογή γυναίκας Προέδρου δεν θα έπρεπε να θεωρείται κάτι «προοδευτικό». Θα έπρεπε να είναι, ήδη, δεδομένο ότι μια γυναίκα μπορεί να είναι Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Μια γυναίκα Πρωθυπουργός στην Ελλάδα φαντάζει μακρινό όνειρο, παρόλο που σε άλλες χώρες έχει αρχίσει να γίνεται πραγματικότητα. Τόσο η οικογενειοκρατία που δεν επιτρέπει σε άτομα εκτός των μεγάλων οικογενειών να ανταγωνιστούν για το πρωθυπουργικό αξίωμα, όσο και οι επικρατούσες αντιλήψεις για την πολιτική και τη σχέση της με τις γυναίκες αποτελούν σημαντικά εμπόδια για την εκλογή γυναίκας Πρωθυπουργού.
Πολλές γυναίκες βουλευτές έχουν μιλήσει για την ανισότητα που αντιμετωπίζουν, τα σεξιστικά σχόλια, τη διαρκή ανάγκη να πρέπει να αποδεικνύουν την αξία τους σε ένα ανδροκρατούμενο περιβάλλον, ώστε να αντιμετωπίζονται «ισάξια». Όταν ακόμη και ο ίδιος ο Πρωθυπουργός, έπειτα από ερώτηση δημοσιογράφου του BBC «γιατί υπάρχουν τόσο λίγες γυναίκες στην Κυβέρνηση», αναφέρει πως δεν υπάρχουν πολλές γυναίκες τη σήμερον ημέρα που να ενδιαφέρονται για την πολιτική, καταλαβαίνουμε πως ο δρόμος προς την ισότητα είναι ακόμη μακρύς.
Επειδή, όμως, στο παρόν άρθρο έγινε απλώς μια προσπάθεια να επισημανθεί το πρόβλημα της υποεκπροσώπησης και να αποτελέσει πηγή προβληματισμού, δεν θα προχωρήσω σε ανάλυση του φαινομένου. Οι λόγοι που κάποιες γυναίκες διστάζουν να συμμετάσχουν και ας έχουν όλα τα προσόντα, όπως και οι λόγοι που δεν καταφέρνουν να φτάσουν στην κορυφή της εξουσίας ακόμα και αν το θέλουν είναι πολλοί και χρειάζεται ολόκληρη επιστημονική έρευνα για να αναλυθούν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- New Greek PM Mitsotakis on lack of women in government, bbc.com, διαθέσιμο εδώ
- Gender Equality Index, eige.europa.eu, διαθέσιμο εδώ
- Γιατί δεν έχουμε περισσότερες γυναίκες στο ελληνικό κοινοβούλιο;. news247.gr, διαθέσιμο εδώ
