Της Ευθυμίας Γκαμπέση,
Πολλές φορές έχουμε ονειρευτεί να μας κυνηγάει κάποιος, να είμαστε σε ένα άγνωστο μέρος ή να πεθαίνει κάποιος αγαπημένος μας άνθρωπος. Έχετε αναρωτηθεί, όμως, ποτέ τη σύνδεση που έχουν τα όνειρά μας με το υποσυνείδητό μας και πώς το τελευταίο είναι πανταχού παρόν στις συνειδητές, αλλά και ασυνείδητες ενέργειές μας; Πρόκειται για ένα θέμα που έχει απασχολήσει πολλούς ερευνητές και ψυχολόγους.
Από την αρχαιότητα ακόμη έχουν γίνει πολλές προσπάθειες για την ερμηνεία των ονείρων. Ένα καλό παράδειγμα αποτελούν οι αρχαίοι Αιγύπτιοι, οι οποίοι πίστευαν πως τα όνειρα διέθεταν μαντική ικανότητα στη Βίβλο. Για παράδειγμα, η διευκρίνηση του ονείρου του Φαραώ από τον Ιωσήφ απέτρεψε επτά χρόνια πείνας για τον λαό του. Στο μεταξύ, άλλοι λαοί και πολιτισμοί έχουν ερμηνεύσει τα όνειρα ως θεραπευτική ή εναλλακτική πραγματικότητα.
Η μελέτη και η ερμηνεία των ονείρων, όμως, δεν σταματά εδώ. Κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα, οι επιστήμονες έχουν προσφέρει αντικρουόμενες ψυχολογικές και νευρο-επιστημονικές εξηγήσεις για τα όνειρα. Ο Freud ήταν ένας από τους ψυχολόγους που μελέτησε εκτενώς τα όνειρα. Το 1900, με τη δημοσίευση της Ερμηνείας των Ονείρων, ο Sigmund Freud πρότεινε ότι τα όνειρα ήταν ο «βασιλικός δρόμος» προς το ασυνείδητο, το οποίο περιλαμβάνει τα βαθύτερα στοιχεία της εσωτερικής ζωής ενός ατόμου. Αυτά τα στοιχεία, βέβαια, δεν συναντώνται τόσο συχνά στην καθημερινή συνειδητή πραγματικότητα, αλλά μπορούν να αποκαλυφθούν στα όνειρα. Η βαθιά ψυχολογική σημασία των ονείρων έχει επισημανθεί και αναλυθεί και από τον Hobson. Πιο συγκεκριμένα, έχει υπογραμμίσει πως η αίσθηση ή η πλοκή των ονείρων προκύπτει από μία σειρά νευρικών σημάτων που συνδέονται άμεσα και άρρηκτα με τον εσωτερικό συναισθηματικό μας κόσμο και τις μακρινές μας αναμνήσεις.
Ακόμα, όμως, και αυτή η άποψη δεν τυγχάνει ευρύτερης και απόλυτης αποδοχής, καθώς πρόσφατα τα όνειρα έχουν χαρακτηριστεί από κάποιους έως και «ανούσια», χωρίς κάποιο ιδιαίτερο νόημα ή μήνυμα να κρύβεται πίσω από αυτά. Η θεωρία αυτή βασίζεται στη λογική, καθώς υποστηρίζει ότι τα όνειρα δεν είναι τίποτα άλλο παρά το αποτέλεσμα μιας σειράς δραστηριοτήτων που επιτελούν τα νεύρα του εγκεφάλου μας. Μία ακόμα πολύ ενδιαφέρουσα ερμηνεία είναι ότι τα όνειρα ίσως είναι το μέσο με το οποίο ο εγκέφαλος απαλλάσσεται από περιττές πληροφορίες – μια διαδικασία «αντίστροφης μάθησης» ή μη μάθησης. Σύμφωνα με τον J. Winson, η φυσιολογία των ονείρων έγινε για πρώτη φορά κατανοητή το 1953, όταν οι ερευνητές χαρακτήρισαν τον κύκλο του ανθρώπινου ύπνου. Τότε, διαπίστωσαν ότι ο ύπνος στους ανθρώπους ξεκινά από την «υπναγωγική» κατάσταση, μια περίοδο αρκετών λεπτών, κατά την οποία οι σκέψεις αποτελούνται από εύθραυστες εικόνες ή μίνι δράματα.
Τα όνειρα αποτελούν ένα κομμάτι του υποσυνείδητού μας. Στην πραγματικότητα, όπως αναφέρει και ο Mark D. Smaller, είναι η συνέχεια της σκέψης μας όταν κοιμόμαστε, αλλά και σκέψεων που μπορεί να είναι λανθάνουσες, γιατί είναι κρυμμένες στο υποσυνείδητό μας. Μόλις μπούμε στο στάδιο REM, αυτές οι σκέψεις συνεχίζονται με σύμβολα και μεταφορές αντί με λέξεις. Κατά τη διάρκεια του σταδίου REM, ο εγκέφαλος λειτουργεί διαφορετικά από ό,τι όταν είμαστε ξύπνιοι. Μέσα από τη διαδικασία του ονείρου εκφράζονται σκέψεις, συναισθήματα ή ελπίδες για το αύριο. Τα όνειρα είναι στην πραγματικότητα πιο εστιασμένες και σημαντικά πιο βαθιές σκέψεις μας.
Επιστημονικά ερμηνευμένα ή μη, τα όνειρα δεν παύουν να μας ενθουσιάζουν και να μας προκαλούν μία έκπληξη και κάποιες φορές φόβο για δύο κύριους λόγους. Πρώτον, γιατί αποτελούν κάτι το ανεξήγητο και παράξενο και δεύτερον, γιατί τις περισσότερες φορές έχουν άμεση σχέση με το τι γίνεται τη δεδομένη χρονική περίοδο στη ζωή μας, με αποτέλεσμα να μας τρομάζουν, να μας καθησυχάζουν ή να μας βάζουν σε σκέψεις και στοχασμό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The Meaning of Dreams, jstor.org, διαθέσιμο εδώ
- Τι σημαίνουν τα όνειρα σου; Ο ειδικός μας αναλύει, thenotebook.gr, διαθέσιμο εδώ
- Complementary Dreams: A Window to the Subconscious Processes of Countertransference and Subjectivity, psychotherapy.psychiatryonline.org, διαθέσιμο εδώ
