Της Γεωργίας Σκαμπελτζή,
Η μεταπολεμική ποίηση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το ιστορικό βίωμα, καθώς πρόκειται για μία πηγή που τροφοδοτεί το έργο των λογοτεχνών. Σύμφωνα με μελετητές, όπως ο Γ. Π. Σαββίδης και ο Αλέξανδρος Αργυρίου, στην «Α’ μεταπολεμική γενιά» εντάσσονται ποιητές που γεννήθηκαν από το 1917 έως το 1928 και η επίσημη εμφάνισή τους στα ελληνικά γράμματα πραγματοποιήθηκε από το 1940 έως το 1950, ενώ στη «Β’ μεταπολεμική γενιά» τοποθετούνται εκείνοι οι οποίοι γεννήθηκαν από το 1929 έως το 1940 και δημοσίευσαν τα πρώτα τους ποιήματα από το 1955 έως το 1965. Στην περίπτωση του ποιητή που μελετάμε σήμερα, του Βύρωνα Λεοντάρη, είναι γνωστό ότι ο ίδιος είχε ενστάσεις ως προς τον διαχωρισμό των μεταπολεμικών ποιητών σε γενιές, αντιπροτείνοντας τον όρο «αντιπολεμικότητα», που δίχασε τους μελετητές.
Ο Βύρων Λεοντάρης γεννήθηκε το 1932 στη Νιγρίτα Σερρών, ενώ τα πρώτα χρόνια της ζωής του τα πέρασε στο νησί της Σάμου. Στα ελληνικά γράμματα εμφανίστηκε το 1954 με τη συλλογή Γενική αίσθηση. Συνεργάστηκε με πολλά περιοδικά και υπήρξε μέλος της εκδοτικής ομάδας του περιοδικού Σημειώσεις. Είναι ο συνδετικός κρίκος μεταξύ των ποιητών της «A’ μεταπολεμικής γενιάς» και εκείνων της «B’ μεταπολεμικής γενιάς». Εκτός από το ποιητικό του έργο, είναι γνωστός και για την ενασχόλησή του με την κριτική και τη δοκιμιογραφία. Μέσω της ενασχόλησής του με το πεδίο της κριτικής, εισήγαγε τον όρο «ποίηση της ήττας». Το 1997 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη συλλογή του Εν γη αλμυρά. Έφυγε από τη ζωή στις 6 Αυγούστου 2014 σε ηλικία 82 ετών.
Κάποια θεματικά μοτίβα που εντοπίζονται στο ποιητικό έργο του είναι η ηθική κρίση του μεταπολεμικού κόσμου, η ματαίωση του κοινωνικού οράματος, η συνειδητοποίηση του οριακού της ζωής και η μνήμη ενός πρόσκαιρου παραδείσου, ο προβληματισμός για την αξία της ποίησης, ο έρωτας με την έννοια της συντριβής και η παρουσία του παρελθόντος στο παρόν και το μέλλον. Τα βιώματα, λοιπόν, του ποιητή από την εμπόλεμη κατάσταση και τον απόηχό της τροφοδοτούν το έργο του και, μάλιστα, αρκετές φορές ο πόνος σωματοποιείται μέσω της ποιητικής του γραφής. Η χρήση συγκεκριμένου λεξιλογίου και εκφραστικών μέσων αποδίδουν τον παραπάνω ισχυρισμό, όπως φαίνεται και από τους παρακάτω στίχους «Ανοίχτε μας τον κόσμο! πλάι μας βαδίζουν / εκατομμύρια νεκροί που από τον πόλεμο γυρνούν / οι λάμπες των κρανίων τους το δρόμο μας φωτίζουν».
Με το ποιητικό του έργο, αλλά και τη γενικότερη συμβολή του στην ελληνική λογοτεχνία, ο Βύρων Λεοντάρης κατάφερε να μεταγράψει σε λόγο τον «μεταπολεμικό άνθρωπο», τη συντριβή και τις διαψεύσεις που βίωσε.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Αλέξης Ζήρας, «Βύρων Λεοντάρης», στο: Η ελληνική ποίηση. Ανθολογία – Γραμματολογία, Σοκόλης, Αθήνα 2002, σ. 215
- ΒΥΡΩΝ ΛΕΟΝΤΑΡΗΣ (1932), ekebi.gr, διαθέσιμο εδώ
