Της Χιόνας Οικονομάκη,
«Παρακαλῶ σε, σταυραητέ, γιὰ χαμηλώσου ὀλίγο καὶ δῶσ᾿ μου τὲς φτεροῦγες σου καὶ πάρε με μαζί σου, πάρε με ἀπάνου στὰ βουνά, τὶ θὰ μὲ φάῃ ὁ κάμπος!» γράφει ο Κώστας Κρυστάλλης, ο ποιητής που ύμνησε όσο κανείς το φυσικό περιβάλλον της Ελλάδος, τα επιβλητικά βουνά της και την ανέμελη ζωή της υπαίθρου. Γεννημένος το 1868 στο Συρράκο της Ηπείρου, ανέπτυξε μία ιδιαίτερη αγάπη για την χώρα του εστιάζοντας τόσο στα φυσικά χαρακτηριστικά και το εμβληματικό τοπίο της, όσο και στο εθνικό φρόνημα των Ελλήνων, την υπερηφάνεια και την αγωνιστικότητά τους.
Όσο ο Κρυστάλλης ήταν ακόμα μαθητής, στη Ζωσιμαία Σχολή στα Γιάννενα, εξέδωσε το πρώτο του ποίημα με τίτλο Αι σκιαί του Άδου, με έντονο εθνικό χαρακτήρα. Η εξύμνηση των επιτευγμάτων των Ελλήνων και ο ηρωισμός με τον οποίο αγωνίζονταν για την κατάκτηση της εθνικής ελευθερίας ήταν η βασική θεματική του ποιήματος, κάτι το οποίο εξόργισε τους Τούρκους εξωθώντας τους στην καταζήτηση του νεαρού ποιητή. Θέλοντας να αποφύγει την σύλληψη από τους Τούρκους, ο Κρυστάλλης κατέφυγε εσπευσμένα στην Αθήνα όπου και εργάστηκε σκληρά ώστε να καταφέρει να ορθοποδήσει. Συνοδοιπόρος του σε όλες αυτές τις δυσμενείς συνθήκες τις οποίες κλήθηκε να αντιμετωπίσει ήταν, φυσικά, η συγγραφή.
Τα επαγγέλματα με τα οποία καταπιάστηκε στη διάρκεια της παραμονής του εκτός της γενέτειράς του ήταν πάμπολλα: Στοιχειοθέτης σε τυπογραφείο, συντάκτης σε γνωστή εφημερίδα της εποχής, λημματογράφος σε προσφιλή εγκυκλοπαίδεια και τέλος υπάλληλος στα εκδοτήρια των Σιδηροδρόμων της Πελοποννήσου. Όλες οι προαναφερθείσες ενασχολήσεις, σαφώς, δεν του εξασφάλιζαν παρά τα προς το ζην, υποχρεώνοντάς τον σε μία φτωχική και πολλές φορές δυσμενή καθημερινότητα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα συνιστούν οι κατοικίες στις οποίες κατά καιρούς ζούσε ο ποιητής, σε ανήλιαγα υπόγεια και κάτω από άθλιες συνθήκες διαβίωσης. Κάπως έτσι, ο Κώστας Κρυστάλλης προσβλήθηκε από φυματίωση, μία αρρώστια η οποία για τα δεδομένα της εποχής του ήταν αθεράπευτη και κατά συνέπεια θανατηφόρα.
Αφοσιωμένος στα γραπτά και τα βιβλία του και κατακλυσμένος από μία βαθιά νοσταλγία για τον τόπο του, η μοναδική χαρά του νεαρού αλλά ταλαιπωρημένου συγγραφέα ήταν μερικές μικρές εξορμήσεις στην Πεντέλη, την Πάρνηθα ή τον Υμηττό, σε μέρη που του θύμιζαν, έστω φευγαλέα, την ιδιαίτερη πατρίδα του, τις ρίζες και την καταγωγή του. Η επιστροφή στην Ήπειρο ήταν ο άσβηστος πόθος του και από αυτόν γεννήθηκε η αντιπροσωπευτική και ξεχωριστή του ποίηση. Κατόπιν έντονων επιρροών που ασκήθηκαν στον ποιητή από την Α’ Αθηναϊκή Σχολή, οι πρώτες του ποιητικές συλλογές είναι γραμμένες στην καθαρεύουσα ξεχωρίζοντας, όμως, για τον βουκολικό χαρακτήρα τους. Ακολουθώντας τις λογοτεχνικές τάσεις των καιρών του, ο Κρυστάλλης δεν θα αργήσει να ενταχθεί στο κλίμα της Νέας Αθηναϊκής Σχολής, εφαρμόζοντας στο συγγραφικό του έργο τη δημοτική γλώσσα, της οποίας υπήρξε εν τέλει βασικός υποστηρικτής.
Τα χρόνια που ακολουθούν θα είναι πολύ δύσκολα με αποκορύφωμα το 1894. Η αρρώστια του ποιητή επιδεινώνεται σφοδρά και ο ίδιος αποφασίζει να πραγματοποιήσει αυτό που τόσο λαχταρούσε επιστρέφοντας στην αγαπημένη του Ήπειρο. Στις 22 Απριλίου του 1894, στο σπίτι της αδελφής του στην Άρτα, ο Κώστας Κρυστάλλης φεύγει από τη ζωή σε ηλικία μόλις 26 ετών.
Ένας ποιητής με έναν τρόπο γραφής αυθεντικό και πηγαίο, με θεματικές επίκαιρες και συνάμα διαχρονικές. Ο Κώστας Κρυστάλλης συνιστά μία από τις λίγες περιπτώσεις λογοτεχνών που ενώ έζησαν λίγα χρόνια κατόρθωσαν να μείνουν ανεξίτηλοι στις σελίδες της λογοτεχνίας αφήνοντας πίσω τους ένα λαμπρό έργο. Διακρίθηκε για την καινοτόμα χρήση της δημοτικής στα έργα του, μα κυρίως για την ελληνική γνησιότητα που χαρακτήριζε την ποίησή του. Η νοσταλγία για τον τόπο του, όσο βρισκόταν μακριά από αυτόν, μα και ο θαυμασμός για την απλότητα της ζωής στην ύπαιθρο είναι δύο από τους πιο κεντρικούς θεματικούς άξονες που διέπουν το έργο του σπουδαίο και αδικοχαμένου ποιητή. Ένας καλλιτέχνης γνήσιος, εμπνευσμένος και πρωτοπόρος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Κώστας Κρυστάλλης, ένας κυνηγημένος ποιητής με αγάπη για την πατρίδα, maxmag.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κώστας Κρυστάλλης – Ποιήματα, users.uoa.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κώστας Κρυστάλλης, sansimera.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κώστας Κρυστάλλης, biblionet.gr, διαθέσιμο εδώ
