Της Χρυσούλας Θεοδώρου,
Stalking. Λίγοι το γνωρίζουν, ελάχιστοι το καταγγέλλουν. Τα περισσότερα θύματα είναι γυναίκες, χωρίς, ωστόσο, να εκλείπουν περιπτώσεις, όπου επηρεάζονται και άνδρες. Πρόκειται για ένα επικίνδυνο κοινωνικό φαινόμενο, που ταλανίζει σήμερα εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Οι διαστάσεις που έχει λάβει, τα τελευταία χρόνια, είναι τεράστιες, καθώς η ευρεία χρήση του διαδικτύου και οι απεριόριστες δυνατότητες των χρηστών αυτού έχουν ως αποτέλεσμα τη ραγδαία αύξηση των περιστατικών «έμμονης καταδίωξης», όπως μεταφράζεται ο όρος stalking στην ελληνική. Στη χώρα μας, μετά την τροποποίηση του άρθρου 333 του Ποινικού Κώδικα περί απειλής, με το νόμο 4531/18, η έμμονη καταδίωξη θεωρείται ποινικό αδίκημα.
Σύμφωνα με το δεύτερο εδάφιο του άρθρου 333 ΠΚ, «[…] τιμωρείται και όποιος, χωρίς απειλή βίας ή άλλης παράνομης πράξης ή παράλειψης, προκαλεί σε άλλον τρόμο ή ανησυχία, με την επίμονη καταδίωξη ή παρακολούθησή του, όπως ιδίως με την επιδίωξη διαρκούς επαφής μέσω τηλεπικοινωνιακού ή ηλεκτρονικού μέσου ή με επανειλημμένες επισκέψεις στο οικογενειακό, κοινωνικό ή εργασιακό περιβάλλον αυτού, παρά την εκπεφρασμένη αντίθετη βούλησή του».
Ουσιαστικά, το θύμα του stalking υφίσταται επίμονη καταδίωξη από τον θύτη, ο οποίος εμμονικά τον παρακολουθεί στους χώρους στους οποίους συχνάζει. Το θύμα ταυτόχρονα πανικοβάλλεται και αισθάνεται φόβο για την ασφάλειά του ή την ασφάλεια της οικογένειάς του. Η συμπεριφορά της «έμμονης καταδίωξης» μπορεί να λάβει πολλές μορφές, συμπεριλαμβανομένης της συκοφαντικής δυσφήμισης του ατόμου, της απειλής, της εκδικητικής πορνογραφίας (revenge porn), της διαδικτυακής παρακολούθησης και της παρακολούθησης των κοινωνικών επαφών και συναντήσεων.
Για να μιλάμε για stalking, σύμφωνα με το άρθρο 333 ΠΚ, η συμπεριφορά πρέπει να είναι επίμονη και επαναλαμβανόμενη. Ένα εφάπαξ περιστατικό, όπως ένα μεμονωμένο τηλεφώνημα ή ηλεκτρονικό μήνυμα, δεν αρκεί για να στοιχειοθετήσει το αδίκημα. Η συμπεριφορά πρέπει, επίσης, να είναι ανεπιθύμητη, πράγμα που σημαίνει ότι το θύμα έχει γνωστοποιήσει στον διώκτη/θύτη ότι η συμπεριφορά του δεν είναι αποδεκτή και επιθυμεί άμεσα να τη διακόψει.
Το stalking αποτελεί ποινικό αδίκημα στην Ελλάδα και τιμωρείται με φυλάκιση έως ένα έτος ή χρηματική ποινή. Η αυστηρότητα της ποινής εξαρτάται από τη φύση και την έκταση της συμπεριφοράς παρακολούθησης. Για παράδειγμα, εάν ο θύτης χρησιμοποιεί βία ή απειλεί με βία, η ποινή μπορεί να είναι αυστηρότερη. Εκτός από τη φυλάκιση, ο διώκτης μπορεί, επίσης, να υποχρεωθεί να καταβάλει πρόστιμο ή αποζημίωση στο θύμα. Τέλος, το έγκλημα του stalking είναι κατ’ έγκληση διωκόμενο και, επομένως, για να κινηθεί ποινική δίωξη απαιτείται η υποβολή έγκλησης από το θύμα.
Μία από τις προκλήσεις στις υποθέσεις αυτού του είδους είναι ότι η συμπεριφορά μπορεί να είναι δύσκολο να αποδειχθεί. Οι διώκτες συχνά επιδίδονται σε συμπεριφορές, που είναι ανεπαίσθητες και δύσκολα ανιχνεύονται, όπως η παρακολούθηση ή η παρακολούθηση της διαδικτυακής δραστηριότητας του θύματος. Επιπλέον, ο θύτης μπορεί να φροντίζει να αποφεύγει κάθε άμεση επαφή με το θύμα, ώστε να μην αποτελεί στόχος, καθιστώντας ως αποτέλεσμα πολύ δύσκολη την απόδειξη ότι το θύμα παρακολουθείται.
Για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, το ελληνικό κράτος έχει λάβει μέτρα για την ευαισθητοποίηση, σχετικά με την παρενόχληση και την παροχή υποστήριξης στα θύματα. Το 2018, το Υπουργείο Δικαιοσύνης ξεκίνησε εκστρατεία για την ευαισθητοποίηση, σχετικά με την παρενόχληση και την ενθάρρυνση των θυμάτων να καταγγείλουν το έγκλημα. Η εκστρατεία περιελάμβανε ανακοινώσεις δημόσιας υπηρεσίας, διαφημιστικές πινακίδες και προβολή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Επιπλέον, ο αντίκτυπος στον ψυχισμό και στην πνευματική υπόσταση του θύματος είναι πολύ σοβαρός, κάτι που λαμβάνεται σοβαρά υπόψιν από τους κοινωνικούς και πολιτειακούς θεσμούς της χώρας. Πιο συγκεκριμένα, η ελληνική πολιτεία δημιούργησε υπηρεσίες υποστήριξης θυμάτων για την παροχή βοήθειας στα θύματα του stalking και άλλων εγκλημάτων. Οι υπηρεσίες αυτές παρέχουν ένα ευρύ φάσμα αρωγής, συμπεριλαμβανομένης της παροχής ψυχολογικής υποστήριξης, νομικών συμβουλών και οικονομικής βοήθειας.
Συμπερασματικά, το stalking αποτελεί αδίκημα στη χώρα μας από το 2018 και η πολιτεία έχει λάβει ορισμένα ουσιαστικά μέτρα για την αντιμετώπιση αυτού. Ο ελληνικός Ποινικός Κώδικας παρέχει με σαφήνεια ορισμό του τι συνιστά συμπεριφορά «έμμονης καταδίωξης», ωστόσο, την ίδια στιγμή, η ποινή που απειλείται είναι ιδιαίτερα επιεικής και αναποτελεσματική. Αυτό οδηγεί στη μη συμμόρφωση του θύτη, στην αδυναμία της πολιτείας να παραδειγματίσει και να αποτρέψει μελλοντικές αντίστοιχες συμπεριφορές.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Όσα πέρασε η Κορακάκη και γιατί είναι έγκλημα το stalking, news247.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τι είναι το Stalking και ποιες οι συμπεριφορές παρενοχλητικής παρακολούθησης, mononews.gr, διαθέσιμο εδώ
- Stalking: Παρακολούθηση με κακόβουλη πρόθεση, postmodern.gr, διαθέσιμο εδώ
