Του Χάρη Κουρή,
Όπως έχει χιλιοειπωθεί, πολλά μετααποικιακά, και, κυρίως, αφρικανικά, κράτη μαστίζονται από πληθώρα προβλημάτων, όπως η πολιτική αστάθεια, που αποτελεί εκ των χαρακτηριστικότερων. Εντός αυτής της αστάθειας, ουκ ολίγες φορές, κάποιες μερίδες του στρατού έχοντας πολιτικές φιλοδοξίες, επιχειρούν να αναλάβουν τη διακυβέρνηση των χωρών, κάτι το οποίο δεν είναι αρεστό από τον λαό, κάτι το οποίο θα τον οδηγήσει σταδιακά σε ανοιχτή αμφισβήτηση του καθεστώτος, αλλά και σε πιθανές συγκρούσεις εντός των ενόπλων δυνάμεων ή με παραστρατιωτικές οργανώσεις. Μία σχετική περίπτωση είναι αυτή του Σουδάν, όπου πραγματοποιούνται τόσο μαζικές διαδηλώσεις κατά της στρατιωτικής Κυβέρνησης, αλλά και υπάρχει η σφοδρότατη σύγκρουση μεταξύ των ενόπλων δυνάμεων και των RSF (Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης), με αποτέλεσμα να παρατηρείται μεγάλη αιματοχυσία στους πολίτες τόσο λόγω της σκληρότατης στρατηγικής της εξουσίας εναντίον τους, όσο και των αποτελεσμάτων των συγκρούσεων των δύο δυνάμεων.
Πριν εξετάσουμε το σήμερα και την επικίνδυνη κατάσταση που επικρατεί εκεί, πρέπει πρώτα να γίνει μία αναδρομή στο σχετικά άμεσο παρελθόν, ώστε να καταστεί κατανοητή η αιτία για αυτές τις συγκρούσεις. Το 1989, ο Συνταγματάρχης Omar al-Bashir προχώρησε σε πραξικόπημα εναντίον της αρκετά αντιδημοφιλούς, αλλά δημοκρατικά εκλεγμένης Κυβέρνησης του Προέδρου Sadiq al-Mahdi. Από τότε έως σήμερα, η στρατιωτική Κυβέρνηση του al-Bashir (το Επαναστατικό Διοικητικό Συμβούλιο για την Εθνική Σωτηρία) κυβερνά τη χώρα με «σιδηρά πυγμή» και αρκετά σκληρές πολιτικές, όπως εξορίες, φυλακίσεις, και εκτελέσεις, ενώ εναντίον του σχηματίσθηκε ένας ευρύς συνασπισμός από διάφορα κόμματα και οργανώσεις. Η πολιτική ανυπακοή εντάθηκε το 2011, όταν η απόσχιση του Νοτίου Σουδάν έπληξε την οικονομία της χώρας, καθώς ο Νότος αποτελούσε σημαντική πηγή εσόδων από πετρελαϊκές συναλλαγές. Η κατάσταση έφθασε σε «σημείο βρασμού» τον Οκτώβριο του 2018, όταν η σουδανέζικη λίρα υποτιμήθηκε, με αποτέλεσμα να ενταθεί περαιτέρω η, ήδη, αδύναμη οικονομία, και να προκληθούν σοβαρές ελλείψεις σε βασικά αγαθά. Παράλληλα, εμφανίσθηκε και πολιτική κρίση, αφού υπήρξε διαφωνία στο κυβερνών Κόμμα Εθνικού Κογκρέσου σχετικά με τη δήλωση του Προέδρου, ότι θα συμμετείχε στις εκλογές του 2020, παρά το γεγονός ότι το Σύνταγμα απαγόρευε κάτι τέτοιο, αλλά και τις αρχικές δηλώσεις του ίδιου, πως δεν θα συμμετείχε στις εκλογές.
Οι διαδηλώσεις εντάθηκαν τον Δεκέμβριο του 2018. Τον Φεβρουάριο του 2019, κηρύχθηκε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, ακολουθούμενη από τη κήρυξη στρατιωτικού νόμου και την ένταση της βίας από το καθεστώς. Τον Απρίλιο ο al-Bashir καθαιρέθηκε μετά από πραξικόπημα, αλλά η λαϊκή κατακραυγή συνεχίσθηκε, αφού το Μεταβατικό Στρατιωτικό Συμβούλιο δεν υποχώρησε στη λαϊκή απαίτηση να σχηματισθεί μία αμιγώς πολιτική κυβέρνηση. Όμως, μετά από μία σφαγή διαδηλωτών στη πρωτεύουσα της χώρας, το Khartoum, τον Ιούνιο του ίδιου έτους, η στρατιωτική Κυβέρνηση συμφώνησε να μοιρασθεί την εξουσία με πολιτικούς, σχηματίζοντας έτσι το Μεταβατικό Συμβούλιο Κυριαρχίας, με απώτερο στόχο τη μετάβαση προς τη δημοκρατία. Σε γενικές γραμμές η μετάβαση φαινόταν ομαλή, μέχρι που τον Οκτώβριο του 2021, όπου ο Στρατηγός Abd al-Fattah al-Burhan προχώρησε σε δικό του πραξικόπημα, και συνέλαβε τα πολιτικά μέλη του Συμβουλίου, με επικεφαλής τον Πρωθυπουργό Abdallah Hamdok.
Μία τέτοια απόλυτη ανάληψη εξουσίας δεν κατάφερε καθόλου να ηρεμήσει την κατάσταση. Οι διαδηλώσεις συνεχίσθηκαν, ακόμα και όταν ο Hamdok επανατοποθετήθηκε στη θέση του Πρωθυπουργού πέρυσι, με αποτέλεσμα να παραιτηθεί, λόγω της λαϊκής απαίτησης για άμεση απομάκρυνση του στρατού από την εξουσία. Αυτή η απαίτηση οφείλεται στο γεγονός ότι πολλοί έχουν χάσει την πίστη τους στις πολιτικές δυνατότητες του στρατού, υποπτευόμενοι ότι η συνεχιζόμενη συνεργασία πολιτικών και στρατιωτικών θα οδηγήσει ξανά εκ νέου σε πραξικοπήματα. Έτσι, τον περασμένο Δεκέμβριο, πολλοί φάνηκαν δύσπιστοι απέναντι στη δήλωση του al-Burhan ότι θα φροντίσει να επιστρέψει την εξουσία στα χέρια των πολιτικών. Εξ άλλου, δεν φαίνεται ότι θα παραιτηθεί άμεσα, παρά την αμείωτη ένταση των διαδηλώσεων, και των συνεχώς αυξανόμενων θανάτων πολιτών.
Μπορεί να υπάρχoυν αναφορές και προσπάθειες για κατάπαυση του πυρός, ωστόσο φαίνεται, πως η ιδιαίτερα επικίνδυνη κατάσταση που επικρατεί αυτή τη στιγμή στο Σουδάν, δεν πρόκειται να ανατραπεί στο προσεχές μέλλον, όσο ο Abdel Fattah al-Burhan και ο Επικεφαλής των RSF Mohamed Hamdan Dagalo παλεύουν για την εξουσία. Το να σταματήσουν κάτι τέτοιο φαντάζει εξαιρετικά δύσκολο, σχεδόν αδύνατο. Ωστόσο, απαιτούμενο βήμα προς την ειρήνη είναι η απομάκρυνση κάθε στρατιωτικού ή παραστρατιωτικού στοιχείου από την διακυβέρνηση της χώρας. Μένει, ωστόσο, να δούμε ποιος θα επικρατήσει αυτή τη φορά στη δοκιμασμένη χώρα. Μένει να δούμε εάν θα νικήσει η θέληση των πολιτών για τη δημοκρατική στροφή του Σουδάν, ή αν θα νικήσει η θέληση των «όπλων» για παραμονή στην εξουσία. Ας ελπίσουμε πως αυτή τη φορά θα επικρατήσουν οι πρώτοι.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Sudan police kill protester in anti-military demonstrations, Al Jazeera. Διαθέσιμο εδώ
- Catherine Byaruhanga, Sudan army unveil new deal to return civilian rule, BBC News. Διαθέσιμο εδώ
- Protesters take to the streets to protest Sudan’s military rule, africanews. Διαθέσιμο εδώ
