Της Ματίνας Γεώργα,
Η Μεγάλη Εβδομάδα αποτελεί τη σπουδαιότερη εβδομάδα της ζωής των χριστιανών και την πιο σπουδαία εορτή της χριστιανοσύνης. Η εβδομάδα αυτή είναι αφιερωμένη στα Άγια Πάθη, τα πάθη Του Θεανθρώπου, τα οποία υπέστη για να διασφαλίσει τη Σωτηρία των ανθρώπων. Έτσι, κάθε μια ημέρα της είναι αφιερωμένη σε κάποιο περιστατικό των Παθών και ιδίως τα περασμένα χρόνια, αλλά ακόμα και σήμερα, σε όλες τις γωνιές της Ελλάδος, κάθε μέρα είναι ξεχωριστή.
Η πρώτη ημέρα είναι αφιερωμένη στον γιο του Ιακώβ, τον Ιωσήφ, και στην εκκλησία πραγματοποιείται η ανάγνωση της παραβολής της καταραμένης συκιάς. Πολλοί χριστιανοί τότε ξεκινούν τη νηστεία τους και συνηθίζεται, κυρίως σε χωριά, να ξεκινά η φροντίδα και ο καλλωπισμός των εξωτερικών χώρων και των αυλών. Την επόμενη ημέρα διαβάζεται η Παραβολή των Δέκα Παρθένων, η οποία και προετοιμάζει ψυχολογικά και συναισθηματικά τους πιστούς για την Ανάσταση της Κυριακής, διαδίδοντας το σημαντικό μήνυμα της ετοιμότητας και της επαγρύπνησης για την έλευση του Σωτήρος Ιησού. Στα περισσότερα μέρη της Ελλάδος είθισται να πραγματοποιείται ο καθαρισμός του σπιτιού.
Την Τετάρτη αναγιγνώσκεται στην εκκλησία το μύρωμα του Χριστού από την αμαρτωλή γυναίκα και το απόγευμα της ίδιας ημέρας πραγματοποιείται το Μεγάλο Ευχέλαιο. Σε αυτήν την απογευματινή λειτουργία, ο κάθε πιστός φέρνει λάδι και αλεύρι και, συνήθως, εκείνη την ημέρα φτιάχνουν τα πασχαλινά κουλουράκια. Η επόμενη ημέρα είναι αφιερωμένη στον Μυστικό Δείπνο, εκεί που ο Χριστός παρέδωσε στους μαθητές του την ουσία της Θείας Κοινωνίας, αλλά και σε όσα ακολούθησαν, στην προσευχή στη Γεσθημανή, στην προδοσία του μαθητή του Ιούδα, στην τελική σύλληψη και σταύρωσή του. Το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης ψέλνεται ένα από τα πιο δημοφιλή τροπάρια της εβδομάδας, το «Σήμερον κρεμάται επί ξύλου» και ξεκινά ο στολισμός του Επιταφίου. Σύμφωνα με το έθιμο, την ημέρα αυτή βάφονται τα αυγά κόκκινα, παρουσιάζοντας συμβολικά το αίμα και τη θυσία του Χριστού και ζυμώνονται τα τσουρέκια, τα οποία πάλι συμβολικά αναπαριστούν την Ανάσταση του Θεανθρώπου, κατά τρόπο ανάλογο με την «ανάσταση» της ζύμης από τη χρήση της μαγιάς.
Τη Μ. Παρασκευή κορυφώνεται το Θείο Δράμα, καθώς είναι αφιερωμένη στα Πάθη του Χριστού και στη Σταύρωσή του. Είναι μέρα απόλυτης και αυστηρότατης νηστείας, καθώς όλοι οι πιστοί χριστιανοί συμμετέχουν στα βάσανα, τον πόνο της Σταύρωσης και τους εξευτελισμούς που υπέστη ο Χριστός. Πραγματοποιείται η Αποκαθήλωση του Εσταυρωμένου, το τύλιγμά του με ένα άσπρο σεντόνι και η τοποθέτησή του εντός του Επιταφίου, του οποίου η περιφορά λαμβάνει χώρα το βράδυ της ίδιας μέρας. Το τελευταίο αποτελεί, ίσως, το πιο γνωστό έθιμο, ενώ, συνήθως, υπάρχει έντονη λαϊκή συμμετοχή και πολλοί είναι εκείνοι που μετά το πέρας της περιφοράς περνούν σκύβοντας κάτω από αυτόν. Απαγορεύονται, επίσης, οι σωματικές εργασίες καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας και οι καμπάνες χτυπούν πένθιμα παντού.
Το πρωί του Σαββάτου ψάλλεται η Πρώτη Ανάσταση και η υπόλοιπη μέρα αφιερώνεται στην Ταφή του Χριστού και την έξοδό του από τον Άδη. Κατά τις μεσημεριανές ώρες ξεκινά το ταξίδι για το Άγιο Φως από τον Πανάγιο Τάφο και φτάνει σε όλες τις γωνιές του ορθόδοξου κόσμου. Πλήθος χριστιανών συγκεντρώνεται στη νυχτερινή λειτουργία για να γιορτάσει την Ανάσταση Του Κυρίου και μαζί με τις λαμπάδες που κρατούν αναμμένες στο χέρι τους, οι οποίες συμβολίζουν το φως που φέρνει στις ανθρώπινες ψυχές η έγερση του Χριστού από τον κόσμο των νεκρών και την ευκαιρία της αιώνιας ζωής, ενώ οι χριστιανοί περιμένουν να ακούσουν το «Δεύτε λάβετε φως».
Βεγγαλικά και φαναράκια φωτίζουν τον νυχτερινό ανοιξιάτικο ουρανό και οι άνθρωποι επιστρέφουν σπίτι τους για να δειπνήσουν με την οικογένειά τους, έχοντας ετοιμάσει μαγειρίτσα και το Λαμπρόψωμο, ολοκληρώνοντας έτσι, πλέον, την περίοδο νηστείας. Κατά την είσοδό τους στο σπίτι, σχηματίζουν με τη φωτιά της λαμπάδας το σήμα του σταυρού στο πάνω μέρος της εξώπορτας, για να έχει η οικογένεια υγεία και φώτιση.
Η Κυριακή αυτή αποτελεί τη σπουδαιότερη, την πιο λαμπρή ημέρα της Χριστιανοσύνης και πολλές φορές αναφέρεται ως η «Εορτή των Εορτών». Η Λαμπρή εορτάζεται με χαρά και κατάνυξη, με χορούς, τραγούδια και γέλια. Η Ανάσταση του Χριστού έχει διαδώσει επιτυχώς το μήνυμα της αυτοθυσίας και της πίστης και τιμάται από όλους. Εξέχον έθιμο είναι το σούβλισμα του οβελία, έθιμο αγαπημένο και γευστικό. Κατά τρόπο ανάλογο που θυσιάστηκε ο αμνός Του Θεού, ο Χριστός, έτσι σουβλίζεται κάθε Άγιο Πάσχα και το αρνί ως μια αναγνώριση της θυσίας. Ακολουθεί το τσούγκρισμα των κόκκινων αυγών, η κοπή της πασχαλινής κουλούρας, ενώ σε διάφορα μέρη της Ελλάδος –κυρίως σε νησιά και στον βόρειο ηπειρωτικό κορμό της χώρας– ο κόσμος τραγουδά παραδοσιακά τραγούδια.
Η Ανάσταση, λοιπόν, λειτουργεί ως η νίκη της πίστης απέναντι στον θάνατο και τη φθορά της σάρκας, ως η εξασφάλιση της παντοτινής ζωής κοντά Στον Δημιουργό Θεό και ως η ύψιστη απόδειξη γνήσιας και ανιδιοτελούς αγάπης. Προτού, όμως, εκείνη φτάσει, οι άνθρωποι χρειάζεται να υπομείνουν τα Πάθη. Για αυτό και κάθε μέρα της Μεγάλης και Αγίας Εβδομάδας έχει τους δικούς της συμβολισμούς, τα δικά της ήθη και έθιμα, τα οποία διαφοροποιούνται από μέρος σε μέρος και βιώνονται στον μέγιστο βαθμό με τη συμμετοχή των πιστών, οι οποίοι διατηρούν τις πολιτισμικές τους καταβολές στο πέρασμα των χρόνων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η Μεγάλη Εβδομάδα: Τα ήθη και τα έθιμα του Πάσχα, argiro.gr, διαθέσιμο εδώ
- Μεγάλη Εβδομάδα: Τι συμβολίζει κάθε μέρα;- Βιώνουμε το σωτήριο πάθος του Χριστού, ekklisiaonline.gr, διαθέσιμο εδώ
