Του Νίκου Σαρρή,
Όπως είναι γνωστό, ο Τρωικός Πόλεμος αποτελεί έναν από τους γνωστότερους μύθους της ελληνικής μυθολογίας, επηρεάζοντας όχι μόνο σύγχρονους του Ομήρου, αλλά και πολύ μεταγενέστερους συγγραφείς. Ένας από αυτούς ήταν και ο Ευριπίδης.
Βρισκόμαστε στο έτος 415 π.Χ. και ο Πελοποννησιακός Πόλεμος βρίσκεται στο αποκορύφωμά του. Πριν από έναν χρόνο, οι Αθηναίοι σφάγιασαν τον πληθυσμό της Μήλου, νησιού που αποτελούσε σύμμαχο της Σπάρτης. Παράλληλα, είχαν αρχίσει οι ετοιμασίες για τη Σικελική Εκστρατεία. Ο Ευριπίδης, μη μπορώντας να μείνει σιωπηλός απέναντι στις φρικαλεότητες του πολέμου, παρουσιάζει στα Μεγάλα Διονύσια του 415 π.Χ., μια τριλογία αντιπολεμικών έργων, από τα οποία σώζονται μόνο οι Τρωάδες, ένα έργο που επικεντρώνεται στους ηττημένους του Τρωικού Πολέμου και μάλιστα στις γυναίκες της Τροίας, οι οποίες είδαν την πόλη τους να λεηλατείται, τους άντρες τους να σκοτώνονται και τις ίδιες να αντιμετωπίζονται άσχημα από τους Αχαιούς.
Το έργο ξεκινάει με τον Ποσειδώνα, να μονολογεί θρηνώντας για την καταστροφή της αγαπημένης του πόλης, την οποία υποστήριζε στον δεκαετή πόλεμο. Δήλωσε πως δεν μπορεί να την επισκεφτεί ξανά, καθώς δεν γίνεται να τιμώνται θεοί σε μια κατεστραμμένη πόλη. Κατηγορεί την Αθηνά για αυτήν την κατάσταση, η οποία είχε ταχθεί με το μέρος των Αχαιών. Μόλις ακούει το όνομά της, η θεά εμφανίζεται και δηλώνει πως πλέον δεν θα τους ευνοεί, καθώς δεν τη σεβάστηκαν. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αποτελεί ο βιασμός της Κασσάνδρας από τον Αίαντα τον Λοκρό μέσα στο ιερό της θεάς και κατόπιν η καταστροφή του. Έτσι, οι δύο θεοί συμφωνούν να χτυπήσουν τα πλοία των Αχαιών με κεραυνούς και τρικυμίες, ώστε να βρουν τραγικό θάνατο κατά την επιστροφή τους στις πατρίδες τους.
Παράλληλα, πίσω στην Τροία, η πάλαι ποτέ βασίλισσα Εκάβη θρηνεί με τις υπόλοιπες Τρωάδες για την καταστροφή της πόλης τους. Ο θρήνος διακόπτεται από τον Ταλθύβιο, αγγελιαφόρο των Αχαιών, ο οποίος ανακοινώνει στην Εκάβη τις διαταγές των κατακτητών. Η κόρη της, Κασσάνδρα, δίνεται σκλάβα στον Αγαμέμνονα, ενώ η άλλη της κόρη, Πολυξένη, σφάχτηκε πάνω από τον τάφο του Αχιλλέα. Η χήρα του Έκτορα, Ανδρομάχη, δόθηκε σκλάβα στον Νεοπτόλεμο, γιο του Αχιλλέα. Τέλος, η ίδια η Εκάβη, δίνεται ως σκλάβα στον Οδυσσέα. Οι ακόλουθοι του Ταλθύβιου καλούνται να βρουν την Κασσάνδρα, προκειμένου να την παραδώσουν στον Αγαμέμνονα. Τότε, εκείνη προφητεύει τον τραγικό θάνατο που θα βρει ο βασιλιάς των Μυκηνών από την ίδια του την οικογένεια, ενώ προσπαθεί μάταια να ηρεμήσει τη μητέρα της, η οποία λιποθυμάει από την στεναχώρια της.
Παρά τα τραγικά γεγονότα, η Εκάβη ήλπιζε πως η Τροία θα αναγεννηθεί. Πίστευε πως ο εγγονός της, Αστυάνακτας, μαζί με τους απογόνους του, θα ξαναμετατρέψουν την Τροία στο λαμπρό βασίλειο που ήταν κάποτε. Οι Αχαιοί, φοβούνταν πως όντως ο Αστυάνακτας θα ξαναχτίσει την Τροία. Έτσι, ο Ταλθύβιος, εμφανίστηκε για να πάρει το βρέφος από την αγκαλιά της μητέρας του, Ανδρομάχης. Το μωρό θα βρει τραγικό θάνατο, καθώς οι Αχαιοί θα το ρίξουν από τις ψηλές πολεμίστρες της Τροίας.
Λίγο αργότερα, κάνει την εμφάνισή του ο Μενέλαος. Έχει βρει πλέον την άπιστη σύζυγό του και διατάζει να τη βγάλουν έξω από την καλύβα, τραβώντας την από τα μαλλιά. Ακολουθεί έντονος διάλογος μεταξύ Ελένης και Εκάβης, στον οποίο η μία κατηγορεί την άλλη, πως είναι η αιτία του Τρωικού Πολέμου. Η Ελένη στοχοποιεί την Εκάβη, επειδή εκείνη γέννησε τον Πάρη. Αντίθετα, η Εκάβη κατηγορεί την Ελένη πως εκείνη προκάλεσε τον πόλεμο, επειδή δεν μπορούσε να αντισταθεί στον γοητευτικό Πάρι. Το καράβι της Ελένης αναχωρεί και οι Τρωάδες καταριούνται την Ελένη να πνιγεί στο ταξίδι της επιστροφής.
Ο Ταλθύβιος προσεγγίζει ξανά τις Τρωάδες. Αυτήν τη φορά, συνοδεύεται από Αχαιούς που φέρουν τον νεκρό Αστυάνακτα πάνω στην ασπίδα του Έκτορα. Το νεκρό βρέφος παραδίδεται στην Εκάβη, για να το στολίσει με κοσμήματα πριν τον ενταφιασμό του. Κατόπιν, Αχαιοί με δαυλούς πλησιάζουν το σημείο. Είχαν έρθει για να κάψουν οτιδήποτε είχε απομείνει από την κάποτε ένδοξη Τροία. Η πόλη καίγεται ολοσχερώς και οι Τρωάδες καλούνται να ακολουθήσουν τους Αχαιούς στα πλοία. Απελπισμένες, οι γυναίκες κατευθύνονται στα πλοία, καταδικασμένες να ζήσουν ως σκλάβες εκείνων που άλωσαν την πόλη τους. Παρά το γεγονός ότι οι Τρωάδες δεν κέρδισαν στα Μεγάλα Διονύσια του 415 π.Χ., ο Ευριπίδης, μέσα από τον γνωστότερο μυθικό πόλεμο, πέρασε το ηχηρό μήνυμα της τραγωδίας αυτής, καταδικάζοντας τη δίψα των Αθηναίων για πόλεμο και τις κτηνωδίες που έγιναν στη Μήλο την περασμένη χρονιά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Εισαγωγή στις Τρωάδες του Ευριπίδη, (2009), ancient-dromena.blogspot.com, Διαθέσιμο εδώ
- Hansen William, (2004), Handbook of Classical Mythology, Santa Barbara: ABC-CLIO.
