Της Γεωργίας Παγιαβλά,
Πρόσφατα πληροφορήθηκα ότι η συνήθειά μου να στριμώχνω στα ράφια της βιβλιοθήκης, στα κομοδίνα και τις γωνίες των τοίχων βιβλία, που δεν θα προλάβω να διαβάσω σε αυτή τη ζωή, φέρει το όνομα “tsundoku” (BBC, 2018). Ο Umberto Eco έχει θέσει τον πήχη στα 40.000 βιβλία. Μια βιβλιοθήκη τέτοιου βεληνεκούς έχει αποκαλεστεί από τον συγγραφέα, Nassim Taleb, ως «αντι-βιβλιοθήκη», η οποία περιλαμβάνει όχι μόνο τις γνώσεις του κατόχου της, αλλά και όσα δεν γνωρίζει ακόμη (eranistis, 2017). Με άλλα λόγια, είμαι καταδικασμένη το ποσοστό των αδιάβαστων βιβλίων σε σχέση με τα διαβασμένα να μην καταφέρω να το μειώσω στο μηδέν, αλλά θα έχω μια διαρκή υπενθύμιση, ότι θέλω να διευρύνω τα πεδία γνώσης μου. Εφόσον δεν θα προλάβω να διαβάσω πολλά από τα βιβλία μου, σκέφτηκα να αφιερώσω λίγο χρόνο και να αναφέρω κάποια από τα αδιάβαστά μου (τα οποία αν δεν τα διαβάσω εγώ, να βρουν συντροφιά σε άλλα χέρια).
Η Κρίση του Νεοφιλελευθερισμού (Gérard Duménil & Dominique Lévy)
Στο βιβλίο Η Κρίση του Νεοφιλελευθερισμού, οι Gérard Duménil και Dominque Lévy υποστηρίζουν ότι η παγκόσμια χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση πρέπει να κατανοηθεί από την άποψη των μεταβολών, στη σχέση μεταξύ των χρηματοπιστωτικών και των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων. Στο σύγχρονο καπιταλισμό, η χρηματοδότηση είναι ο εκπρόσωπος της καπιταλιστικής τάξης στο σύνολό της, έναντι της διαχείρισης των παραγωγικών επιχειρήσεων. Η τρέχουσα κρίση είναι ξεχωριστή, επειδή ακολουθεί μια περίοδο εντεινόμενης χρηματοπιστωτικής ηγεμονίας. Σε αντίθεση με τις προηγούμενες κρίσεις, η κρίση του 2007-2008 δεν προκλήθηκε από την πτώση των κερδών, ούτε ήταν αποτέλεσμα κάποιας έλλειψης καταναλωτικής ζήτησης. Αντίθετα, ήταν το αποτέλεσμα της υπερανάπτυξης των χρηματοοικονομικών απαιτήσεων επί της πραγματικής δραστηριότητας. Η πιο πιθανή έκβαση της κρίσης, προτείνουν οι συγγραφείς, είναι ένα «νεομανατζερικό» καθεστώς, στο οποίο η χρηματοδότηση χάνει μεγάλο μέρος της εξουσίας της και οι διευθυντές των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων και τα εθνικά κράτη ανακτούν την αυτονομία τους (Mason, 2014).
Κατανοώντας τον καπιταλισμό: Ανταγωνισμός, Εντολή και Μεταβολή (Samuel Bowles, Richard Edwards, Frank D. Roosevelt)
Η πρώτη έκδοση αυτού του βιβλίου κυκλοφόρησε το 1985 και η δεύτερη το 1993. Καθεμία από αυτές έγινε αμέσως το κορυφαίο εγχειρίδιο για εισαγωγικά μαθήματα πολιτικής οικονομίας με αριστερό προσανατολισμό. Tο επίτευγμα του βιβλίου είναι η ενσωμάτωση της εισαγωγικής συμβατικής οικονομικής επιστήμης, σε ένα πολύ ευρύτερο πλαίσιο της σύγχρονης διεπιστημονικής κοινωνικής επιστήμης. Οι συγγραφείς διατηρούν τη γνωστή, πλέον, μεταφορά των «τρισδιάστατων» οικονομικών (Thompson, 2006). Η οριζόντια διάσταση είναι αυτή της εθελοντικής ανταλλαγής –ο χώρος των ανταγωνιστικών αγορών–, η κάθετη διάσταση είναι αυτή της διοίκησης –το πεδίο των σχέσεων εξουσίας– και η τρίτη διάσταση των οικονομικών συστημάτων μετατοπίζει την εστίαση στη δυναμική, στο πώς τα κοινωνικά συστήματα αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου. Οι συμβατικές εισαγωγές στην οικονομική επιστήμη περιορίζονται στενά στην οριζόντια διάσταση. Θεωρείται ως η καλύτερη γενική εισαγωγή στην πολιτική οικονομία και, ειδικότερα, στην πολιτική οικονομία των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η πάλη των τάξεων: Μια πολιτική και φιλοσοφική ιστορία (Domenico Losurdo)
Στο βιβλίο Η πάλη των τάξεων, ο συγγραφέας, μέσα από μια κοπιαστική, επίμονη και τεκμηριωμένη εργασία, εξετάζει τη φιλοσοφική και πολιτική πορεία της θεωρίας της πάλης των τάξεων. Ερευνώντας ένα πλούσιο υλικό, ανατρέπει πολλές μονομέρειες και απλουστευτικές διαδόσεις και στερεότυπα, εμβαθύνει στην εξέλιξή της, εντοπίζει προκύπτουσες αντιφάσεις ανάμεσα στη θεωρία (λογική) και την πραγματική εξέλιξη (ιστορία). Το εγχείρημα του συγγραφέα στηρίζεται σε ένα ξαναδιάβασμα της θεωρίας των Marx και Engels για την πάλη των τάξεων, υπό το πρίσμα της δοκιμασίας της, σε μια ταραγμένη περίοδο περίπου 170 χρόνων. Εξετάζει έναν βασικό πυλώνα του μαρξισμού, σε συνθήκες μεγάλης αμφισβήτησης και κρίσης του, κατορθώνοντας να προσφέρει ένα γόνιμο έργο στην κατεύθυνση της επαναθεμελίωσης και επικαιροποίησης της έννοιας της ταξικής πάλης. Επειδή είναι βαθιά η πεποίθησή του, πως η έννοια και το πεδίο της πάλης των τάξεων είναι αναγκαία, ώστε να αποκτήσουμε ξανά ένα βασικό εργαλείο, τόσο για την κατανόηση της ιστορικής διαδικασίας όσο και για την προώθηση και διεξαγωγή των χειραφετητικών αγώνων στο σύγχρονο κόσμο (από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).
Το Χρυσάφι (Boris Polevoy)
Στο μυθιστόρημα Το Χρυσάφι, ο Boris Polevoy παρουσιάζει την ηρωική προσπάθεια του ταμία μιας τράπεζας και μιας δακτυλογράφου, στις μέρες που ακολούθησαν τη χιτλερική εισβολή, για να μην πέσει στα χέρια των Γερμανών μια ποσότητα χρυσού, που τους παραδόθηκε λίγο πριν την κατάληψη της πόλης. Αποτελεί και αυτό το βιβλίο του Polevoy, μαζί με το Ιστορία ενός πραγματικού ανθρώπου, μια ζωντανή απεικόνιση της γεμάτης αυτοθυσία στάσης των σοβιετικών πολιτών για την υπεράσπιση της σοσιαλιστικής τους πατρίδας (από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου). Έχει γυριστεί το 1970 και σε ταινία με σκηνοθέτη τον Damir Vyatich-Berezhnykh.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η αντι-βιβλιοθήκη του Ουμπέρτο Έκο, eranistis.net, διαθέσιμο εδώ
- Tsundoku: The art of buying books and never reading them, bbc.com, διαθέσιμο εδώ
- Mason, J. W. (2014), The Crisis of Neoliberalism, by Gérard Duménil and Dominique Lévy
- Thompson, F. (2006), Book Review: Understanding Capitalism: Competition, Command, and Change, Review of Radical Political Economics, 38(3), 473-475.
