Του Γιώργου Σαλπιγγίδη,
Η επέτειος των 200 χρόνων από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 μπορεί να έχει περάσει, ωστόσο, εξακολουθεί να αποτελεί πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία νέων πονημάτων που φωτίζουν τα γεγονότα της εποχής και αποτελούν τη βάση για μια εθνική ενδοσκόπηση, ώστε να δούμε τις δυνάμεις και τις αδυναμίες μας και να βελτιωθούμε, ως έθνος και ως άνθρωποι.
Ένας από τους καλύτερους τρόπους για να επιτευχθεί αυτός ο σκοπός είναι μέσα από το διάβασμα και την έρευνα. Ένα από τα βιβλία που αξίζει κανείς να διατρέξει είναι το Η οικοδόμηση του ελληνικού κράτους, που επιμελήθηκε η καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας (στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών και Ιστορίας) του Παντείου και Πρύτανης σε αυτό από το 2020, Χριστίνα Κουλούρη, και κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Αλεξάνδρεια. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά το οπισθόφυλλο, «με αφορμή την επέτειο των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, καθηγητές και καθηγήτριες του Παντείου Πανεπιστημίου (συνολικά 20 στον αριθμό) αναλύουν την ιστορική πορεία της Ελλάδας, από το 1821 μέχρι σήμερα. Καταγράφοντας τα στάδια οικοδόμησης του ελληνικού κράτους, αναδεικνύουν τα διλήμματα, τα οράματα, τις συγκρούσεις, τις επιτυχίες και τις αποτυχίες που οδήγησαν στη σημερινή του διαμόρφωση».
Βλέπουμε, λοιπόν, πως μέσα από τις σελίδες του αναδεικνύονται διάφορα σημεία της νεότερης ελληνικής ιστορίας, προσφέροντας στον αναγνώστη μια σφαιρική εικόνα πάνω σε καίρια ζητήματα που καθόρισαν, άλλα λιγότερο κι άλλα περισσότερο, το σήμερα. Ο διαχωρισμός σε τρία μέρη παρέχει μια καλύτερη κατανομή των θεματικών που θα σχολιαστούν. Έτσι, στο πρώτο συναντάμε γεγονότα που σχετίζονται με την Επανάσταση αυτή καθαυτή, για παράδειγμα τον ρόλο που είχε η εκκλησία κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα, είτε ως επίσημο σώμα μέσα από την επίσημη στάση του Οικουμενικού Πατριαρχείου είτε από την πλευρά των απλών κληρικών, μυημένων ή μη στη Φιλική Εταιρεία.
Επίσης, ενδιαφέρον σημείο είναι και το κομμάτι του Διαφωτισμού, καθώς βλέπουμε την επιρροή που είχε στους λόγιους της εποχής, αλλά και πώς αφομοιώθηκε και παραλλάχθηκε από αυτούς, δημιουργώντας νέες ανάγκες έχοντας τους Ευρωπαίους ως πρότυπο, ανοίγοντας και τον δρόμο της συνταγματικής πολιτικής παράδοσης, πριν ακόμη διαμορφωθεί το κράτος. Από την άλλη, διαβάζουμε πτυχές του αγώνα όχι και τόσο διαδεδομένες, όπως τη σχέση των εκεί Ρωμιών με την Επανάσταση, αλλά και τις εξελίξεις που επηρέασαν το νησί ή την αναβίωση στιγμών της καθημερινής ζωής των ανθρώπων, μέσα από τη χαρακτηριστική περιγραφή των αφηγήσεων κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Ακρόπολης από τον Κιουταχή.
Το επόμενο μέρος αφορά τον πρώτο αιώνα οικοδόμησης του ελληνικού κράτους. Εδώ συναντάμε τις πρώτες δύσκολες δεκαετίες, κατά τις οποίες το κράτος προσπαθεί να βρει τα πατήματά του στον κόσμο, με βασικό άξονα τη διαμόρφωση του πολιτεύματος, που από την Απόλυτη Μοναρχία πέρασε στη Συνταγματική Μοναρχία, μέσα από την Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου του 1843, στην Αρχή της Δεδηλωμένης, μέχρι και τις ρηξικέλευθες αλλαγές που έφερε το κίνημα στο Γουδί τον Αύγουστο του 1909. Μέσα, όμως, στον απαιτητικό 19ο αιώνα συναντάμε και άλλα δύο βασικά χαρακτηριστικά. Το πρώτο αφορά τις προσφυγικές ροές που δέχτηκε η Ελλάδα από τις γειτονικές Βαλκανικές χώρες, ενώ ήταν πλέον ανεξάρτητο κράτος και όχι κάτω από την κηδεμονία του σουλτάνου και το δεύτερο σχετίζεται με τις εγχώριες μετακινήσεις, οι οποίες οδήγησαν στην ανάπτυξη της αστικοποίησης.
Το τρίτο και τελευταίο μέρος ασχολείται με τη σύγχρονη ιστορία πάνω σε κοινωνικούς, οικονομικούς και πολιτικούς τομείς που δεν είναι τόσο διαδεδομένοι, όπως η πορεία προς την ισότητα των δύο φύλων, παρουσιάζοντας έξι σημεία-σταθμούς που στόχο είχαν την εξάλειψη των διαφορών (π.χ. πρόσβαση στην εκπαίδευση, δικαίωμα ψήφου, νομιμοποίηση της άμβλωσης κ.ά.). Επιπρόσθετα, η ανάλυση των οικονομικών στοιχείων της χώρας, από τα μέσα του 20ού αιώνα έως και το 2019, μας δίνει μια εικόνα για την οικονομική ζωή του σήμερα, αλλά βλέπουμε να υπάρχουν και ειδικά κεφάλαια για τις δημόσιες επενδύσεις και για τον τρόπο δημιουργίας και οργάνωσης του κοινωνικού κράτους.
Εν κατακλείδι, στο βιβλίο αυτό συμπυκνώνονται δύο αιώνες ελληνικής ιστορίας μέσα από τις αναλύσεις έμπειρων καθηγητών, με τον καθένα να είναι ειδικός στον τομέα του. Διαβάζοντας κανείς τις σελίδες του κατανοεί τον μακρύ και δύσκολο αγώνα που χρειάζεται ένα κράτος για να διαμορφωθεί και, παράλληλα, διαπιστώνει τον τρόπο που είναι σήμερα δομημένη η πολιτεία.
