Της Άννας-Νικολέτας Γρίβα,
Ως μέλος της αποκαλούμενης “Generation Z”, γνωστής και ως “Gen Z”, της δημογραφικής δηλαδή ομάδας που περιλαμβάνει όσους έχουν γεννηθεί στο διάστημα από τα μέσα της δεκαετίας του ’90, μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του ’10, έχω επίγνωση της «ιδιαίτερης», θα μπορούσε να πει κανείς, αίσθησης του χιούμορ που χαρακτηρίζει τη γενιά μου. Ουκ ολίγες είναι οι φορές που, θέλοντας να μοιραστώ μια αστεία ανάρτηση που έχω συναντήσει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, έχω δώσει το κινητό μου στη μητέρα μου, λαμβάνοντας πάντοτε το ίδιο βλέμμα απορίας. Τι είναι, όμως, αυτό που καθιστά το χιούμορ της γενιάς αυτής τόσο διαφορετικό;
Κατ’ αρχάς, ένα από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά των ατόμων που ανήκουν στη Gen Z, είναι ότι, δυστυχώς ή ευτυχώς, μεγάλωσαν παρέα με το ίντερνετ. Αυτό αποτελεί καθοριστικό παράγοντα στη διαμόρφωση ορισμένων στοιχειών της προσωπικότητάς τους και των συνηθειών τους, όπως του τρόπου επικοινωνίας με τους άλλους, των τρόπων με τους οποίους επιλέγουν να γεμίσουν τον ελεύθερό τους χρόνο και, φυσικά, του χιούμορ τους. Η ανάρτηση ενός “meme”, για παράδειγμα, μιας εικόνας, δηλαδή, με χιουμοριστικό κείμενο, συνεπάγεται την πιθανή θέασή του από εκατομμύρια χρήστες παγκοσμίως. Δεν είναι, άλλωστε, λίγες οι φορές που ένα meme ή χιουμοριστικό βίντεο έχει γίνει τόσο γνωστό, που ακόμη και για χρόνια μετά γίνονται αναφορές σε αυτό στις συζητήσεις μεταξύ συνομηλίκων, με τους πάντες να γνωρίζουν περί τίνος πρόκειται.
Το ίντερνετ μπορεί να διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στον τρόπο μετάδοσης των ανεκδότων που κάνουν μία ολόκληρη γενιά να γελά, όμως δεν εξηγεί το γεγονός ότι, το χιούμορ της Gen Z διόλου αστείο δεν φαίνεται στα περισσότερα άτομα προηγούμενων γενεών, στους Millennials, Boomers, κλπ. Η αιτιολογία πίσω από αυτό είναι κατά βάσιν ψυχολογικής φύσεως. Το χιούμορ της γενιάς αυτής χαρακτηρίζεται από έντονο αυτοσαρκασμό, που αφορά θεματικές από τα ψυχολογικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο χρήστης που κάνει μια χιουμοριστική ανάρτηση στο διαδίκτυο, μέχρι την πιθανή αρχή ενός τρίτου παγκοσμίου πολέμου. Dark humour, θα μπορούσε να πει κανείς. Και αυτό δεν είναι τυχαίο. Η Gen Z είναι μια γενιά ατόμων που έχουν μεγαλώσει σε έναν κόσμο πολύ αφιλόξενο: κλιματική κρίση, οικονομική κρίση, διαπληκτισμοί μεταξύ κρατών, πανδημία. Το χιούμορ, λοιπόν, αποτελεί ένα “coping mechanism” (μηχανισμό άμυνας).
Τέλος, από ένα άρθρο περί ιδιάζουσας αίσθησης του χιούμορ της Gen Z δε θα μπορούσε να λείπει η αναφορά στην ειρωνεία. Χιλιάδες είναι τα βίντεο που θα συναντήσει κανείς σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, όπως το TikTok, και μη γνωρίζοντας το χιούμορ της γενιάς αυτής, θα αδυνατεί να αντιληφθεί ότι πρόκειται περί αστείου. Επίσης, ενδιαφέρον χαρακτηριστικό του χιούμορ της Gen Z είναι η λεγόμενη «μετα-ειρωνεία» (meta-irony). Αυτό σημαίνει πως, παραδείγματος χάριν, ένας Gen-Zer θα γελάσει με κάποιο meme που ένας Millennial θα έβρισκε αστείο, όχι επειδή το θεωρεί ο ίδιος χιουμοριστικό, αλλά επειδή είναι τόσο ξεπερασμένο, που κανείς πλέον της νέας γενιάς δεν γελά με αυτό.
Όπως, λοιπόν, γίνεται εμφανές, το χιούμορ της Gen Z δεν είναι για όλα τα γούστα. Ακόμη και τα ίδια τα μέλη της γενιάς αυτής, άλλωστε, συχνά το κατακρίνουν. Αποτελεί, παρ’ όλα αυτά, ένα ενδιαφέρον, κατά τη γνώμη μου, κοινωνικό φαινόμενο και αποδεικνύει πως η προέλευση του χάσματος γενεών μπορεί να κρύβεται σε πράγματα μικρά και καθημερινά, όπως ένα meme ή ένα ανέκδοτο. Είναι δουλειά μας, λοιπόν, να προσπαθήσουμε να γεφυρώσουμε το κενό αυτό, εξηγώντας την επόμενη φορά στη μητέρα μας το αστείο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- The Age of Irony: What Makes GenZ Humour So Unique?, readthemike.com, διαθέσιμο εδώ
