Της Μαρίας Κουλούρη,
Ο τουρισμός είναι ένας από τους πιο σημαντικούς τομείς της οικονομίας και της κοινωνίας. Ειδικότερα στην Ελλάδα, ο τουρισμός αποτελεί τον σημαντικότερο τομέα της οικονομίας, γιατί σχεδόν όλα τα έσοδα του κράτους προέρχονται από αυτόν. Καθώς ο χρόνος κυλά και τα χρόνια περνούν, ο τουρισμός αποκτά νέες μορφές, ώστε να προσαρμόζεται στις νέες ανάγκες της κοινωνίας και της οικονομίας. Ως φαινόμενο, επίσης, είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την κοινωνία και τις συνθήκες της. Μέρος της κοινωνίας, ασφαλώς, αποτελούν και οι άνθρωποι με ειδικές ανάγκες, το ποσοστό των οποίων φαίνεται να είναι το 15% του πληθυσμού.
Οι άνθρωποι με αναπηρία —σε θεωρητικό επίπεδο— έχουν ίσα δικαιώματα με τους ανθρώπους χωρίς αναπηρία. Κατά τη διάρκεια των διακοπών, όλοι οι άνθρωποι επιλέγουν τον τουρισμό ως τρόπο αναψυχής, όπως και οι άνθρωποι με αναπηρία, όμως οι συνθήκες που αντιμετωπίζουν είναι πολύ δύσκολες. Συγκεκριμένα, δεν είναι εύκολο να ταξιδέψουν, αφού σε πολλές περιοχές τα μέσα μεταφοράς δεν είναι φιλικά προς αυτούς. Τα μέσα μαζικής μεταφοράς, βέβαια, ακόμα και στην καθημερινότητα δεν είναι φιλικά προς τους ανθρώπους με αναπηρία (κάποιες φορές και προς τους ανθρώπους χωρίς αναπηρία!), αφού δεν παρέχουν σε αυτό το επιβατικό κοινό βασικά αγαθά, όπως ράμπες μεταφοράς, ειδικοί χώροι, ανελκυστήρες κ.λπ. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση του τουρισμού, αφού ακόμα και αν ένας ΑμεΑ ταξιδέψει σε άλλη περιοχή, η μετακίνησή του εκεί θα είναι «Γολγοθάς».
Κάποιες φορές, οι δυσκολίες συναντώνται και σε χώρους αναψυχής. Είναι αποδεδειγμένο ότι ακατάλληλοι κρίνονται και πολλοί τουριστικοί προορισμοί και αξιοθέατα, όπως αρχαιολογικοί χώροι ή αξιοθέατα της φύσης, αφού δεν υπάρχει τρόπος πρόσβασης ανθρώπων με αναπηρία, ενώ πολλές φορές παρατηρούνται ίχνη εγκατάλειψης στα μονοπάτια που οδηγούν εκεί, τα οποία είναι επικίνδυνα ακόμα και για τους ανθρώπους χωρίς αναπηρία. Ακόμα, όμως, και σε χώρους ψυχαγωγίας όπως καφετέριες, κινηματογράφοι, και θέατρα, οι απαραίτητες συνθήκες για τους ανθρώπους με αναπηρία δεν υφίστανται, με αποτέλεσμα να αποκλείονται αυτά τα άτομα και από τις πιο απλές και καθημερινές δραστηριότητες που ακολουθούμε όλοι μας κατά την τουριστική περίοδο.
Σημαντικά είναι και τα προβλήματα στην πιο βασική διάσταση του τουρισμού, αυτή της διαμονής. Οι χώροι διαμονής στις περισσότερες περιοχές, είναι ακατάλληλοι και αφιλόξενοι προς τα άτομα με αναπηρία, καθώς οι υπεύθυνοι δεν έχουν μεριμνήσει για την πρόσβαση αυτών των ατόμων. Η Ελλάδα, αν και βασίζεται οικονομικά στον τουρισμό, είναι αφιλόξενη για τους ανθρώπους με αναπηρία σε αυτόν τον τομέα. Έρευνες έχουν δείξει πως πολλές εγκαταστάσεις φιλοξενίας και διαμονής στη χώρα μας, δεν πληρούν τις προϋποθέσεις που αναγράφει η νομοθεσία σχετικά με την προσβασιμότητα των ΑμεΑ, όμως λειτουργούν κανονικά. Τα περισσότερα ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια δεν παρέχουν πρόσβαση σε ράμπες, χώρους και ανελκυστήρες, επομένως ένας άνθρωπος ΑμεΑ δεν είναι σε θέση να φιλοξενηθεί με ασφαλή τρόπο.
Επίσης, χώροι λατρείας, αθλητισμού και δημόσια κτίρια παρουσιάζουν εμπόδια για τους ανθρώπους αυτούς σε σημαντικούς τομείς, όπως είσοδοι, χώροι στάθμευσης και διαστάσεις χώρων για εύκολη μετακίνηση. Σημαντικό ρόλο σε αυτό, έχει και η ηλικία των κτιρίων της χώρας μας, τα οποία μετρούν τουλάχιστον 50 χρόνια ζωής. Αυτοί οι χώροι είναι αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας όλων μας, αλλά διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο και στις διακοπές μας. Όμως, σταδιακά, τα άτομα με αναπηρία αρχίζουν να αποτελούν σημαντικό στοιχείο για τις τουριστικές επιχειρήσεις, αφού διαμένουν περισσότερο χρόνο σε μέρη -σε σχέση με ανθρώπους χωρίς αναπηρία- και επιστρέφουν πολύ πιο συχνά στις ίδιες επιχειρήσεις που βρίσκουν προσβασιμότητα.
Για όλους τους παραπάνω λόγους, η πρόσβαση των ανθρώπων με αναπηρία στον τουρισμό πρέπει να γίνει ευκολότερη, αφού η κοινωνία οφείλει να επιδιώκει να γίνεται όσο το δυνατόν ισότιμη για όλους. Ακόμα και στον οικονομικό τομέα, τα οφέλη θα είναι πολύ μεγάλα αν ο τουρισμός γίνει ίσος για όλους και δεν αποκλείει κάποιες κοινωνικές ομάδες. Σχετική νομοθεσία, βέβαια, είναι υπαρκτή, αλλά δεν τηρείται, και η πολιτεία οφείλει να πράξει αναλόγως.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Ζιουμπιλούδη, Α., Υφαντίδου, Γ., & Κώστα, Γ. (2015), Αθλητικός Τουρισμός και Άτομα με Αναπηρία (στο βιβλίο Η ανάπτυξη του αθλητικού τουρισμού), Εκδόσεις ΣΕΑΒ, ΚΑΛΛΙΠΟΣ, διαθέσιμο εδώ
