Της Βασιλικής Βραχάτη,
Ένα από τα ζητήματα που απασχολεί διαχρονικά την επικαιρότητα, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο, είναι το μεταναστευτικό και η προστασία της εθνικής ασφάλειας και κυριαρχίας. Οι τεταμένες σχέσεις της Ελλάδας με την Τουρκία φέρνουν στο προσκήνιο το θέμα της προστασίας των συνόρων. Ο φράχτης στον Έβρο αποτελεί πηγή εσωτερικών και διακομματικών αναταραχών, καθώς δεν είναι μία απλή απόφαση εξωτερικής πολιτικής. Αναπόφευκτα, φέρει κοινωνικές και ανθρωπιστικές προεκτάσεις που δεν γίνεται να παρακαμφθούν. Η αντιμετώπιση δεν αποτελεί μόνο εθνικό ζήτημα. Ο κοινός παρονομαστής στις αποφάσεις και στις προτάσεις κάθε κόμματος παραμένει η βούληση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το 2020 χιλιάδες μετανάστες και πρόσφυγες διαφορετικών εθνικοτήτων, αιτούντες άσυλο, προσπάθησαν να διασχίσουν τα σύνορα στον Έβρο από την Τουρκία στην Ελλάδα. Σε μία περίοδο τεταμένων σχέσεων, η τουρκική Kυβέρνηση διατύπωσε πως δεν θα εμποδίσει πλέον τους αιτούντες άσυλο να περάσουν στην Ευρώπη, δείχνοντας έτσι πόσο εύκολα μπορεί να δημιουργήσει απόλυτο χάος τόσο στη γείτονα χώρα, όσο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τον τραυματισμό εκατοντάδων ανθρώπων στην προσπάθειά τους να διασχίσουν τα σύνορα. Το γεγονός ερμηνεύτηκε ως απειλή της εθνικής μας κυριαρχίας και μακροπρόθεσμα οδήγησε σε αυστηροποίηση της μεταναστευτικής πολιτικής της Kυβέρνησης, χωρίς να λείπουν οι άκριτες επαναπροωθήσεις σε στεριά και σε θάλασσα.
Ήδη από το 2021 άρχισε η πρώτη επέκταση του φράχτη. Στόχος της Κυβέρνησης είναι η επέκταση κατά 140 χιλιόμετρα. Για να υλοποιήσει αυτόν τον στόχο, αναζήτησε κονδύλια από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Την έγκριση, δηλαδή, να αξιοποιήσει κονδύλια που λαμβάνει από το πρόγραμμα Διαχείριση Συνόρων και Πολιτικής Θεωρήσεων (Border Management and Visa Policy) της DG Home. Η προσπάθεια έμεινε άκαρπη, καθώς η Πρόεδρος της Κομισιόν, Ursula Gertrud von der Leyen, επέμεινε πως η αξιοποίηση των κοινοτικών πόρων για τέτοια έργα δεν είναι δυνατή, αν και δεν υπάρχει κάποια νομική δέσμευση. Ανάλογα αιτήματα έχουν εκφράσει και άλλα κράτη-μέλη.
Αυτή την στιγμή ο φράχτης έχει μήκος περίπου 37,5 χιλιόμετρα. Παρόλη την άρνηση της Ευρώπης για βοήθεια, η στάση της Κυβέρνησης παραμένει σταθερή σχετικά με την επέκταση. Ο Υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Νότης Μηταράκης, τόνισε πως «δεν θα επιτρέψει η χώρα να γίνει ξέφραγο αμπέλι». Με τον ίδιο τόνο μίλησε και ο Υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Τάκης Θεοδωρικάκος, αφήνοντας αιχμές για «εργαλειοποίηση» των μεταναστών από την τουρκική Κυβέρνηση. Το τελευταίο έτος παρατηρήθηκαν αυξανόμενες μεταναστευτικές ροές, ειδικότερα στην περιοχή του Έβρου. Έτσι τον Ιανουάριο του 2023 ο Τάκης Θεοδωρικάκος και ο Υφυπουργός Προστασίας του Πολίτη, Ελευθέριος Οικονόμου, υπέγραψαν διακήρυξη για νέα επέκταση 35 χιλιομέτρων, κατά μήκος της Ε/Τ Μεθορίου, στην περιοχή Ψαθάδες Διδυμοτείχου έως Κορνοφωλιά Σουφλίου, εφαρμόζοντας το σχέδιο «Ακρίτας» του Υπουργείου. Το σχέδιο έχει στόχο την ενίσχυση και τη δημιουργία νέων αποτρεπτικών εμποδίων στην περιοχή του Έβρου και η διακήρυξη αποτελεί την Α’ φάση αυτού. Θα περιλαμβάνει την ανέγερση ισχυρού μεταλλικού κιγκλιδώματος ύψους 5 μέτρων, στο οποίο θα τοποθετηθούν αντι-αναρριχητική λαμαρίνα και κονσερτίνα.
Στις αρχές Απριλίου, ο Κυριάκος Μητσοτάκης επισκέφτηκε την περιοχή του Έβρου και, ειδικότερα, του φράχτη. Σε αναρτήσεις του στα κοινωνικά δίκτυα, τόνισε πως ο Έβρος είναι σημείο αναφοράς και ενότητας όλων των Ελλήνων και ευχαρίστησε τους κατοίκους της περιοχής για τη συνεισφορά τους. Σε ομιλία του στην Ορεστιάδα δήλωσε, επίσης, πως ο φράχτης θα συνεχιστεί με ή χωρίς ευρωπαϊκά κονδύλια. Σε αντίθεση, αναταραχή στην πολιτική σκηνή της χώρας έχει προκαλέσει η τροπολογία που κατέθεσε στην Επιτροπή Προϋπολογισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης o Αντιπρόεδρος και εκλεγμένος ευρωβουλευτής του ΣΥ.ΡΙΖ.Α., Δημήτρης Παπαδημούλης, με σκοπό να σταματήσει η οποιαδήποτε χρηματοδότηση για ανέγερση φραχτών στα σύνορα της Ε.Ε. Η Κυβέρνηση κατηγόρησε το αντιπολιτευτικό κόμμα πως επιθυμεί να επαναφέρει τη χώρα σε κατάσταση χάους, όσον αφορά το μεταναστευτικό.
Όσο η επέκταση συνεχίζει, οι μεταναστευτικές ροές αυξάνονται. Σύμφωνα με τον Υπουργό Προστασίας του Πολίτη, μόνο το 2022, η συνοριακή αστυνομία εμπόδισε πάνω από 260.000 ανθρώπους να διασχίσουν τα σύνορα και συνέλαβε πάνω από 1.500 διακινητές. Στις 7 Ιουλίου του 2022, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου εξέδωσε μία ιστορική απόφαση, καταδικάζοντας την Ελλάδα για παράνομα pushbacks αιτούντων άσυλο στην Τουρκία και για απάνθρωπες συνθήκες μεταχείρισης των μεταναστών. Την τελευταία περίοδο έχουν αυξηθεί σημαντικά και τα θύματα, κυρίως στη θάλασσα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση τηρεί σιγή ιχθύος, εναποθέτοντας την ευθύνη για τη διαχείριση του ζητήματος αποκλειστικά στην Ελλάδα. Η Τουρκία συνεχίζει να απειλεί, χρησιμοποιώντας τους πρόσφυγες ως μοχλό άσκησης πιέσεων στην Ευρώπη. Τελικά, είναι η Ελλάδα η αποθήκη ψυχών της Ευρώπης ή έχει γευτεί μόνο ένα ποσοστό του χάους και της φρίκης με την οποία απειλεί η Τουρκία;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Μεταναστευτικό: Επέκταση του φράχτη στον Έβρο, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Φράχτης στον Έβρο: Η Αθήνα ζητεί κονδύλια από την Ε.Ε. για επέκτασή του, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Greece expands fence along border with Turkey, dw.com, διαθέσιμο εδώ
- Greece plans to extend fence on land border with Turkey, reuters.com, διαθέσιμο εδώ
- Προχωρά η επέκταση του φράχτη στον Έβρο: Στο σημείο σήμερα ο πρωθυπουργός – “Φωτιά” στο πολιτικό σκηνικό, ertnews.gr, διαθέσιμο εδώ
- European Court Slams Greece Over Deadly Migrant Pushback, hrw.org, διαθέσιμο εδώ
