Του Χρήστου Μητρόπουλου,
Το Ελ Σαλβαδόρ είναι μια μικρή χώρα της Κεντρικής Αμερικής, η οποία μαστίζεται από φτώχεια, αναταραχές και εγκληματικότητα. Ο Εμφύλιος Πόλεμος της δεκαετίας του ‘80 σημαδεύει την πολιτική ζωή του τόπου μέχρι και σήμερα. Με το πέρας του εμφυλίου πολέμου (1980 με 1992), τόσο το συντηρητικό κόμμα ΑΡΕΝΑ όσο και τα αριστερά κόμματα του FMLN, τα οποία διαδέχονταν το ένα το άλλο στην εξουσία, δεν κατόρθωσαν να επιφέρουν την αλλαγή που ο λαός ζητούσε. Η δυσαρέσκεια των πολιτών απέναντι στο πολιτικό σύστημα ήταν τέτοια που, σε δημοσκόπηση της Latinobarómetro, το 2018, μόλις το 28% των πολιτών θεωρούσε το δημοκρατικό πολίτευμα σημαντικό. Στην ίδια έρευνα, το 50% των συμμετεχόντων δήλωσε πως δεν ενδιαφέρεται να ζει υπό δικτατορικό καθεστώς. Εντός αυτού του πλαισίου, εμφανίστηκε στην πολιτική ζωή της χώρας ο Nayib Bukele.
Ο Nayib Bukele γεννήθηκε στο Ελ Σαλβαδόρ στις 24 Ιουλίου 1981. Ενώ όλη η χώρα σπάραζε από τον εμφύλιο πόλεμο, ο Bukele έζησε μία προνομιούχα παιδική ηλικία, όντας γόνος μιας πλούσιας επιχειρηματικής οικογένειας. Παρά το οικονομικό υπόβαθρο της οικογένειας, ο πατέρας και οι θείοι του ήταν με το μέρος των αριστερών ανταρτών και φιλοξενούσαν πολλές φορές τους ηγέτες του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου Farabundo Martí (FMLN).
Η είσοδός του στην πολιτική πραγματοποιήθηκε το 2011, όταν και έθεσε υποψηφιότητα για δήμαρχος στο Nuevo Cuscatlán, έναν μικρό δήμο κοντά στην πρωτεύουσα, με τη στήριξη του FMLN. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου απομακρύνθηκε από τη συμβολολογία του κόμματος περί επανάστασης.
Ως δήμαρχος του Nuevo Cuscatlán, ήταν αρκετά δραστήριος. Το 2012, ίδρυσε ιατρική 24ωρη κλινική, ενώ δώριζε το μισθό του για υποτροφίες. Γενικά προσπαθούσε να διατηρήσει το προφίλ ενός διαφορετικού και πολύ γενναιόδωρου πολιτικού. Στην πραγματικότητα, όμως, έως το τέλος της θητείας του το 2014, το χρέος του δήμου είχε αυξηθεί κατά 320 τοις εκατό από το 2011.
Η δημοφιλία που απέκτησε από τη θητεία του ως δήμαρχος του Nuevo Cuscatlán, ώθησε το FMLN να τον επιλέξει για υποψήφιο δήμαρχο του San Salvador, τον Αύγουστο του 2014. Η θέση αυτή, γενικώς, θεωρείται σκαλοπάτι για την προεδρία της χώρας. Ο Bukele κέρδισε τις εκλογές με διαφορά 6 χιλιάδων ψήφων από τον δεύτερο. Κατά τη θητεία του σε αυτή τη θέση πραγματοποίησε διάφορα έργα, όπως την ανάπλαση τριών πλατειών στο ιστορικό κέντρο της πόλης ή την κατασκευή μιας υπερσύγχρονης αγοράς. Ωστόσο, αποδείχθηκε αργότερα ότι μέσω των έργων είχαν γίνει οικονομικές και νομικές αυθαιρεσίες, οι οποίες βάραιναν κυρίως τον Bukele.
Ο έντονος χαρακτήρας του και η τάση του να ασκεί κριτική στο FMLN, τον οδήγησαν στη ρήξη με το κόμμα. Έτσι, μετά από μια εσωτερική δίκη στην οποία δεν ήταν παρών, ο Bukele αποβλήθηκε από το κόμμα. Το Δικαστήριο Δεοντολογίας του FMLΝ τον κατηγόρησε για εσωτερικό διχασμό, για ενθάρρυνση λατρειών προσωπικότητας, για συκοφαντική δυσφήμιση και συκοφαντία άλλων αγωνιστών και για ασέβεια των δικαιωμάτων των γυναικών. Από εκείνη τη στιγμή και έπειτα, ο Bukele δρούσε ως ανεξάρτητος δήμαρχος.
Η συγκεκριμένη εξέλιξη δεν τον επηρέασε σε μεγάλο βαθμό. Τον Αύγουστο του 2018, ο Bukele έθεσε υποψηφιότητα για την προεδρία της Μεγάλης Συμμαχίας για την Εθνική Ενότητα (GANA), ενός δεξιού κόμματος που κατηγορείται για διαφθορά. Στις 3 Φεβρουαρίου 2019, σε αντίθεση με τις περισσότερες προβλέψεις για δεύτερο γύρο, ο Bukele κέρδισε την προεδρία, σε ηλικία 38 ετών. Έκτοτε, οι πολιτικές που έχει ακολουθήσει είναι ανόμοιες μεταξύ τους. Αυτό έχει κάνει πολλούς να θεωρούν πως χαράσσει πολιτική με βάση τις δημοσκοπήσεις και τις τάσεις της κοινωνίας δίχως να ανήκει κάπου ιδεολογικά. Στα πεπραγμένα του έως τώρα, συμπεριλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, διώξεις δημοσιογράφων και πολιτικών αντιπάλων. Παράλληλα, στις 7 Σεπτεμβρίου του 2021, το ΕΛ Σαλβαδόρ έγινε η πρώτη χώρα στον κόσμο που υιοθέτησε το bitcoin ως επίσημο νόμισμα. Ωστόσο, έξι στους δέκα Σαλβαδόρους δήλωσαν ότι ήθελαν το νομοθετικό σώμα να ακυρώσει τον νόμο σχετικά με το bitcoin.
Ο Bukele επενδύει πολύ σε έρευνες γνώμης, από την αρχή της ενασχόλησής του με την πολιτική. Σε πολλές συνεντεύξεις του, έχει δηλώσει ότι παίρνει αποφάσεις με βάση τα δεδομένα που μετρούν τη δημοτικότητά του. Έχει, μάλιστα, δημιουργήσει μια ομάδα, σκοπός της οποίας είναι η διαχείριση μεγάλου όγκου δεδομένων, σχετικά με τα γούστα και τις συνήθειες των πολιτών. Παράλληλα, υπάρχουν ειδικοί που είναι υπεύθυνοι για τη χάραξη στρατηγικών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αλλά και για τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης, μέσω των social media. Ο Bukele πλήρωσε τουλάχιστον 25.784 $ μεταξύ 2012 και 2015, ως δήμαρχος του Nuevo Cuscatlán, για να διαφημίσει τις δημοσιεύσεις του, σύμφωνα με το Ανώτατο Δικαστήριο.
Περίεργη είναι και η σχέση που έχει αναπτύξει ο Bukele με το στρατό και την αστυνομία της χώρας. Το Ελ Σαλβαδόρ αντιμετωπίζει σημαντικό πρόβλημα με την εγκληματικότητα και τους θανάτους από συμμορίες. Παρά το γεγονός ότι επί προεδρίας του, οι θάνατοι έχουν φτάσει σε ιστορικά χαμηλά, κατηγορείται ότι έχει συνάψει συμφωνίες με τις μεγαλύτερες συμμορίες της χώρας ως προς το σκοπό αυτό. Ωστόσο, η αύξηση των θανάτων που παρατηρήθηκε στη συνέχεια και η κατάσταση έκτακτης ανάγκης που κήρυξε, έχουν ανησυχήσει πολλούς ειδικούς δεδομένης της χρήσης ανεξέλεγκτης βίας των σωμάτων ασφαλείας, του εμφυλιακού παρελθόντος της χώρας, αλλά και της αυθαίρετης κράτησης και φυλάκισης οποιουδήποτε πολίτη, υπό το ενδεχόμενο να ανήκει σε συμμορία. Υπάρχει περίπτωση ο άνθρωπος που διατυμπανίζει ότι θέλει να αποτινάξει τη χώρα από το παρελθόν της, να την επιστρέψει στον εφιάλτη της δεκαετίας του 80; Ίδωμεν…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Gabriel Labrador, How Bukele Crafted a Best-Selling Political Brand, ELFARO. Διαθέσιμο εδώ
- Belén Fernández, The El Salvador diaries: The cult of Nayib Bukele, Al Jazeera. Διαθέσιμο εδώ
