Του Θάνου Αβαρικιώτη,
Βρισκόμαστε σε μία εποχή παντελούς αβεβαιότητας, καθώς ο πληθωρισμός, όσον αφορά τα τελευταία χρόνια, έχει βρεθεί σε ιστορικά υψηλά και, ταυτόχρονα, η εναλλαγή πολιτικής των Κεντρικών Τραπεζών έχει οδηγήσει πολλές τράπεζες ανά τον κόσμο σε λανθασμένες αποφάσεις ως προς τη διαχείριση του χαρτοφυλακίου τους. Έτσι, κάποια πιστωτικά ιδρύματα έφτασαν σε χρεοκοπία, ενώ άλλα βρίσκονται στο χείλος του γκρεμού. Με αυτόν τον τρόπο, έχουν γεννηθεί πολλές αμφιβολίες, σχετικά με την υγεία που διακατέχει το τραπεζικό σύστημα σε όλες τις γωνιές του κόσμου.
Οι Κυβερνήσεις προσπαθούν να καθησυχάσουν τα πνεύματα, δηλώνοντας πως όλα βαίνουν καλώς και πως δεν υπάρχει κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα, καθώς τα μέχρι τώρα γεγονότα αποτελούν μεμονωμένα φαινόμενα. Αυτός ο ισχυρισμός, με βάση την ανάλυση των αιτιών που οδήγησαν την κάθε τράπεζα ξεχωριστά στη χρεοκοπία, ισχύει, καθώς οι λόγοι είναι διαφορετικοί και δημιουργήθηκαν από κακοδιαχείριση των τραπεζών. Από την άλλη πλευρά, όμως, δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι όλα τα συμβάντα έχουν γίνει την ίδια χρονική περίοδο.
Καταρχάς, με το περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων που επικρατούσε το 2020, πολλές τράπεζες πήραν λάθος αποφάσεις και πολλά ρίσκα, εξαιτίας της περίσσειας ρευστότητας, λαμβάνοντας –για παράδειγμα– μακροχρόνιες και μεγάλες θέσεις σε κρατικά ομόλογα, που, πλέον, λόγω των επιθετικών αυξήσεων των επιτοκίων, τα τότε ομόλογα έχουν χάσει μεγάλο μέρος της αξίας τους. Άρα, σε περίπτωση ρευστοποίησής τους πριν από τη λήξη τους, ζημιώνουν την τράπεζα (περίπτωση S.V.B.). Έτσι, υπάρχει ο κίνδυνος να εμφανιστούν αρκετές ακόμα τράπεζες που βαδίζουν στα χνάρια της Silicon Valley Bank, καθώς έχουν γίνει πολλές αναφορές από ανθρώπους του χώρου, ότι υπάρχουν πολλά ιδρύματα που βρίσκονται σε αδιέξοδο. Οι πιο αισιόδοξοι, βέβαια, δεν ταυτίζονται με αυτές τις σκέψεις.
Στην απέναντι πλευρά του Ατλαντικού, η περίπτωση της Credit Suisse είναι αρκετά διαφορετική. Βρέθηκε σε αυτό το σημείο είναι λόγω των «αμαρτιών» του παρελθόν της, καθώς είχε βρεθεί αντιμέτωπη με βαριές κατηγορίες. Αυτό, ωστόσο, που έκανε να ξεσπάσει η μεγάλη «πυρκαγιά» ήταν οι δηλώσεις ενός εκ των μεγαλύτερων μετόχων της τράπεζας, ο οποίος, όταν ερωτήθηκε αν είναι πιθανή μία περαιτέρω αγορά μετοχών της τράπεζας, απάντησε πως δεν πρόκειται να κατευθυνθεί προς αυτή την κίνηση. Το γεγονός αυτό δημιούργησε άγχος στις αγορές για τη συγκεκριμένη τράπεζα και, έτσι, έλαβε χώρα ένα μαζικό ‘’bank run’’, οδηγώντας τη σε μια fast-track εξαγορά από τη U.B.S., με τη συμβολή του κράτους.
Αυτές είναι οι δύο πιο σημαντικές και μεγαλύτερες καταρρεύσεις που συνέβησαν το τελευταίο διάστημα. Οι δύο αυτές τράπεζες, όμως, δεν αποτελούν τους μόνους χαμένους της κρίσης. Γενικά, το τραπεζικό σύστημα είναι αρκετά ευάλωτο αυτό το διάστημα, με τους επενδυτές να αναζητούν το επόμενο «προβληματικό» ίδρυμα. Πιο συγκεκριμένα, η μετοχή της γερμανικής Deutsche Bank γνώρισε, πρόσφατα, ένα ισχυρό sell-off, καθώς υποχώρησε κατά 13% περίπου, λόγω του άγχους που επικράτησε. Βέβαια, με το πέρασμα των ημερών, οι αγορές έδειξαν ψυχραιμία και το φαινόμενο σταμάτησε εκεί, δείχνοντας πως η συγκεκριμένη τράπεζα, με τα μέχρι τώρα στοιχεία, δεν αντιμετωπίζει καμία δυσκολία. Παρ’ όλα αυτά, είναι πραγματικά συγκλονιστικό το πως ο φόβος των επενδυτών μπορεί να μεταφερθεί στους καταθέτες και μια φαινομενικά υγιής τράπεζα μπορεί να οδηγηθεί στην κατάρρευση. Αυτό γίνεται αντιληπτό και στο παράδειγμα που αναφέρομαι παραπάνω, με τη δεύτερη μεγαλύτερη ελβετική τράπεζα να καταρρέει –όχι άδικα, όπως φάνηκε– μέσα σε λίγες ώρες, έπειτα από μια και μόνο δήλωση.
Πρέπει να καταλάβουμε, λοιπόν, πως από τη φύση του το τραπεζικό σύστημα είναι έντονα ευμετάβλητο, καθώς όλα, τελικά, κρέμονται από τη συμπεριφορά των καταθετών και των επενδυτών. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πως λειτουργούν οι τράπεζες και πως διαχειρίζονται τις καταθέσεις. Μία τράπεζα, κατά μέσο όρο, επενδύει το 90% των καταθέσεών της και αφήνει μόνο το 10% σε ρευστό άμεσα διαθέσιμο για το κοινό της, ώστε να είναι ένας επικερδής οργανισμός. Συνεπώς, μια τράπεζα, που δεν διακατέχει υψηλό κίνδυνο και που διαχειρίζεται ικανοποιητικά το χαρτοφυλάκιό της, μπορεί να καταρρεύσει σε ένα βράδυ, στην περίπτωση που ένα μεγάλο μέρος των καταθετών της τραβήξει μαζικά τα χρήματά του.
Άρα, γίνεται αντιληπτό πως η συμπεριφορά των καταθετών αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την παγκόσμια οικονομία, καθώς οι σύγχρονες αγορές δεν μπορούν να εννοηθούν χωρίς το οργανωμένο τραπεζικό σύστημα. Αυτός είναι και ο λόγος που ακούμε τις φράσεις περί θωρακισμένου και υγειούς τραπεζικού συστήματος από όλα τα κράτη, ακόμα και αν τα λόγια τους δεν αληθεύουν στο εκατό τοις εκατό. Τέλος, σε αυτό οφείλεται, επίσης, που πολλά δελτία ειδήσεων και εκπομπές παροτρύνουν τους θεατές να στηρίξουν τις τράπεζες, αφήνοντας τις καταθέσεις τους ως έχουν, με σκοπό να ηρεμήσουν τα πνεύματα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η διεθνής τραπεζική κρίση και η παγκόσμια οικονομία, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τραπεζική κρίση: Ανέδειξε τις αδυναμίες του παγκόσμιου τραπεζικού συστήματος, ot.gr, διαθέσιμο εδώ
