Της Χιόνας Οικονομάκη,
«Εμένα, όταν τα παιδιά με ρωτάνε στα σχολεία τι χρειάζεται για να γίνει κανείς συγγραφέας, τους απαντάω τρία πράγματα: Πρώτον να διαβάζει βιβλία, δεύτερον να διαβάζει βιβλία, τρίτον να διαβάζει βιβλία. Αυτό έκανα εγώ από μικρή», θα πει η αγαπημένη παιδική συγγραφέας Άλκη Ζέη. Η Άλκη ή Αγγελική Ζέη γεννήθηκε στην Αθήνα στις 15 Δεκεμβρίου του 1923. Πατέρας της ήταν ο τραπεζικός υπάλληλος Ζήνων Ζέης, ενώ θεία της από τη μεριά της μητέρας της, ήταν η γνωστή σε όλους μας Διδώ Σωτηρίου, που μύησε την ανιψιά της στον μαγευτικό κόσμο της λογοτεχνίας. Η Άλκη Ζέη φοίτησε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών, ενώ η ασχολία της με τη συγγραφή είχε ξεκινήσει από τα σχολικά της χρόνια με τη δημιουργία έργων για κουκλοθέατρα, διηγημάτων και νουβελών που κατά καιρούς δημοσιεύονταν σε πολλαπλά λογοτεχνικά περιοδικά. Μάλιστα, το πρώτο της μυθιστόρημα, το πασίγνωστο και πολυαγαπημένο, Το καπλάνι της βιτρίνας συνιστά έργο-σταθμό για την παγκόσμια παιδική λογοτεχνία.
Το σπουδαίο έργο της κυκλοφορεί μεταφρασμένο σε πολλές γλώσσες, σε όλον τον κόσμο και η ίδια έχει τιμηθεί με πολλά σπουδαία βραβεία, μεταξύ των οποίων το αμερικανικό Βραβείο Μίλντρεντ Μπάτσελντερ για το καλύτερο ξένο παιδικό βιβλίο. Έχει, επίσης, αποσπάσει το Κρατικό Βραβείο παιδικού βιβλίου, ενώ το 2010 τιμήθηκε με το βραβείο Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών για τη σπουδαιότητα του ολιστικού έργου της. Η συγγραφέας έχει αναγορευτεί επίτιμη Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Κύπρου, του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, καθώς και του Πανεπιστημίου Πατρών. Η Άλκη Ζέη πέθανε στην Αθήνα, στις 27 Φεβρουαρίου του 2020, σε ηλικία 96 ετών.
Το έτος 2023, λοιπόν, με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννησή της, ανακηρύχθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού ως «Λογοτεχνικό Έτος Άλκης Ζέη». Κατόπιν αυτού, από τις 16 Μαρτίου 2023 το Μουσείο Μπενάκη Πειραιώς φιλοξενεί μία μεγάλη έκθεση αφιερωμένη στη σπουδαία συγγραφέα με τίτλο Ο Μεγάλος Περίπατος της Άλκης, η οποία θα διαρκέσει μέχρι και τις 30 Απριλίου του 2023. Ο τίτλος της έκθεσης δεν είναι, φυσικά, καθόλου τυχαίος, αφού αναφέρεται στο λογοτεχνικό ταξίδι μίας γυναίκας πνευματώδους και πολυγραφότατης που είχε αποσπάσει πολλές διακρίσεις για το έργο της. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο πως η Άλκη Ζέη αποτελεί μία από τις πιο αγαπημένες συγγραφείς με το λογοτεχνικό της έργο να βρίσκεται σε σύμπνοια με την κοινωνική της δράση και την ενσυναίσθηση να πρυτανεύει τόσο στα γραπτά όσο και στη ζωή της. Ένας θρύλος των ελληνικών γραμμάτων, μία γυναίκα που επιθυμούσε να μυήσει τα παιδιά στη λογοτεχνία, να επικοινωνεί μαζί τους και να εμπνέεται από αυτά δίχως τον διδακτισμό και την ηθικολογία που, συνήθως, επιβάλλεται στο σχολικό περιβάλλον.
Στην εν λόγω έκθεση, λοιπόν, η φωτογράφος Μαρία Στέφωση έχει δημιουργήσει ένα «χρονολόγιο» που καλύπτει οκτώ, τουλάχιστον, δεκαετίες της ζωής της μεγάλης λογοτέχνιδος. Ακόμα, στο Μουσείο βρίσκεται το πρώτο γραφείο που αγόρασε η συγγραφέας, μετά την εγκατάστασή της στην Ελλάδα, έπειτα από την πτώση της απριλιανής δικτατορίας, με τα αγαπημένα της φάμπερ μολύβια. Η άλλη πλευρά της αίθουσας είναι αφιερωμένη στους ήρωες των βιβλίων της Άλκης Ζέη, οι οποίοι αποκτούν έναν πιο… διαδραστικό χαρακτήρα κατόπιν της σκηνογραφικής επιμέλειας του Παύλου Θανόπουλου. Επιπρόσθετα, η έκθεση περιλαμβάνει πληθώρα προσωπικών αντικειμένων της συγγραφέως, ανέκδοτα γραπτά της και πλήθος αρχειακού υλικού. Εικόνες από τα εξώφυλλα των βιβλίων της κοσμούν ένα τεράστιο ταμπλό, ενώ, παράλληλα, σε μία μικρή αίθουσα προβολής παίζεται το ομώνυμο με την έκθεση ντοκιμαντέρ Ο μεγάλος περίπατος της Άλκης της Μαργαρίτας Μαντά. Τέλος, στο θεατράκι θα φιλοξενούνται διάφορες σχετικές εκδηλώσεις, ενώ εκεί θα λαμβάνουν χώρα και οι συζητήσεις με τους μικρούς μαθητές που θα επισκέπτονται την εκδήλωση στο πλαίσιο κάποιας σχολικής εκδρομής.
Η έκθεση αυτή, λοιπόν, συνιστά έναν… «αποκαλυπτικό περίπατο» στη ζωή και το έργο της Άλκης Ζέη, της αγαπημένης συγγραφέως των παιδιών και των μεγάλων, έναν ανοιχτό διάλογο με τη σπουδαία παρακαταθήκη της: Τα έργα και το πνεύμα της. «Δεν μετανιώνω για τίποτα στη ζωή μου. Κι αν την ξαναζούσα, θα έκανα ακριβώς τα ίδια» θα πει η ίδια. Και, ίσως, αυτή η πίστη της στα ιδανικά της, η ειλικρίνεια και η αίσθηση δικαιοσύνης να την κατέστησαν τόσο αγαπητή στη συνείδηση των ανθρώπων. Χαρακτηριστικά τα οποία τόσο αρμονικά διαπλέκονται με το σπουδαίο έργο της. Ένα έργο που έχει μυήσει πολλά παιδιά στον μαγευτικό κόσμο της λογοτεχνίας, που διαχρονικά μικροί και μεγάλοι θα αγαπούν να διαβάζουν. Ένα έργο αξιέπαινο που δεν θα χαθεί ποτέ.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Άλκη Ζέη: Γράφοντας με μολύβι φάμπερ, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ένας περίπατος στον όμορφο κόσμο της Άλκης Ζέη στο Μουσείο Μπενάκη, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ
- Άλκη Ζέη 1923-2020. Ο μεγάλος περίπατος της Άλκης, benaki.org, διαθέσιμο εδώ
- Άλκη Ζέη: Η αγαπημένη συγγραφέας των παιδιών, sansimera.gr, διαθέσιμο εδώ
