Της Μαρίνας-Μαρίας Αντωναράκη,
Παθολογοανατομικά, ως καρκίνωμα ορίζεται ένα κακόηθες νεόπλασμα επιθηλιακής προέλευσης. Συνεπάγεται, λοιπόν, ότι η φύση του είναι κακοήθης, δηλαδή αυτό έχει την ιδιότητα να διηθεί παρακείμενους ιστούς και όργανα. Έχει την ικανότητα να μεθίσταται στους επιχώριους λεμφαδένες μέσω λεμφαγγείων, όπου οι μεταστάσεις αυτές λέγονται λεμφογενείς, αλλά και μέσω αιμοφόρων αγγείων σε απομακρυσμένες θέσεις, όπου οι μεταστάσεις ονομάζονται αιματογενείς.
Επίσης, πληροφοριακά το καρκίνωμα “in situ” ή αλλιώς το ενδοεπιθηλιακό καρκίνωμα είναι μια προ-κακοήθης κατάσταση, όπου δεν υπάρχει εμφανής —παθολογοανατομικά— ρήξη της βασικής μεμβράνης του επιθηλίου, αλλά τα δεδομένα υποδεικνύουν κακοήθεια.
Το αδιαφοροποίητο καρκίνωμα εκδηλώνεται συνηθέστερα σε άτομα άνω των 60 ετών και είναι μη εγκυστώμενο και διηθητικό. Ουσιαστικά, σχηματίζονται μεγάλοι διηθητικοί όγκοι που αποτελούνται από μικρά και μεγάλα αναπλαστικά κύτταρα.
Ένας από τους πιο επιθετικούς καρκίνους είναι ο αναπλαστικός καρκίνος του θυρεοειδούς και συχνά είναι θανατηφόρος. Είναι πιο συχνός στις γυναίκες παρά στους άνδρες. Αρκεί να αναφέρουμε ότι η πενταετής επιβίωση είναι μικρότερη από 5%, ενώ οι ασθενείς πεθαίνουν μέσα σε λίγους μόνο μήνες από τη διάγνωση. Ωστόσο, με τις νέες εξελίξεις στη θεραπεία, σημειώθηκε βελτίωση. Μικροσκοπικά, διακρίνονται τρεις κύριοι τύποι: ο γιγαντοκυτταρικός, ο ατρακτοκυτταρικός και ο μικροκυτταρικός.
Σε αντίθεση με τους περισσότερους καρκίνους του θυρεοειδούς, που δεν προκαλούν εμφανή συμπτώματα, οι αναπλαστικοί καρκίνοι έχουν την τάση να αναπτύσσονται ταχύτατα, ακόμα και σε λίγες εβδομάδες. Οι ασθενείς νιώθουν μια αίσθηση συμπίεσης, που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη σκληρή μάζα που παρατηρούν, δυσκολία στην κατάποση τροφών, αλλά και π.χ. χαπιών (οισοφαγικά αποφρακτικά συμπτώματα), βραχνάδα, αλλαγή της φωνής, βήχας με αίμα ή και χωρίς, δυνατή αναπνοή, πόνο, δύσπνοια όταν ξαπλώνουν και πολλά άλλα, αφού όπως συνειδητοποιείται, κάθε ασθενής είναι μια μοναδική περίπτωση. Το αναπλαστικό θυρεοειδικό καρκίνωμα παρουσιάζεται ως επακόλουθο τοπικής υποτροπής και πνευμονικών μεταστάσεων ή και των δύο σε χρονικό διάστημα 9 μηνών. Αυτός ο όγκος προέρχεται, κυρίως, από θηλώδες ή θυλακιώδες νεόπλασμα. Ορίζεται ως μία συμπαγής, ταχέως αναπτυσσόμενη, σκληρή, ακανόνιστη μάζα —ιστολογικα έχει ασαφή όρια—, διάχυτα επεκτεινόμενη σε όλη την έκταση του αδένα και η οποία συχνά διηθεί την τραχεία, τους μύες και τις νευροαγγειακές δομές.
Η διάγνωση γίνεται κυρίως με φυσική εξέταση —τη λεγόμενη ψηλάφηση—, η οποία και αποκαλύπτει σχεδόν πάντα το εξόγκωμα στην περιοχή του λαιμού. Οι εξετάσεις αίματος για τη λειτουργία του θυρεοειδούς είναι φυσιολογικές στις περισσότερες περιπτώσεις. Αυτό, βέβαια, δεν αποτελεί κανόνα και για τα υπόλοιπα είδη καρκίνου. Άλλωστε, όπως έχουμε αναφέρει, κάθε ασθενής είναι μοναδικός. Ακολουθεί μια μαγνητική και μια αξονική τομογραφία. Οπωσδήποτε πρέπει να πραγματοποιηθεί μια βιοψία θυρεοειδούς μέσω παρακέντησης δια λεπτής βελόνας, η οποία και οριστικοποιεί τη διάγνωση και μπορεί να μας υποδείξει τους γενετικούς δείκτες που θα αποτελέσουν και το «κλειδί» για τη στοχευμένη θεραπεία. Επιπροσθέτως, υπάρχουν εξετάσεις πολύ πιο εξειδικευμένες, οι οποίες προτείνονται από πολλούς γιατρούς προκειμένου να έχουν μια σίγουρη και αδιαμφισβήτητη άποψη για την κατάσταση του ασθενούς. Αυτές περιλαμβάνουν:
- Μια εξέταση αεραγωγού με οπτική ίνα ή αλλιώς λαρυγγοσκόπηση, ώστε να δούμε αν υπάρχει παράλυση φωνητικής χορδής
- Το σπινθηρογράφημα ιωδίου —μια σάρωση του θυρεοειδούς—, η οποία μπορεί να μας δείξει αν απορροφά τη ραδιενεργό ουσία ή όχι, γεγονός που θα ερμηνευτεί περαιτέρω βάσει υπολοίπων δεδομένων και είναι έτσι χρήσιμο στη διερεύνηση μεταστατικής, υποτροπιάζουσας νόσου, αλλά και στη μετεγχειρητική παρακολούθηση του ασθενή.
- Η χαρτογράφηση τραχηλικών λεμφαδένων, που μπορεί να υποδείξει μια ενδεχόμενη μετάσταση του καρκίνου σε ποσοστό πάνω από 90% στους γειτονικούς λεμφαδένες.
Δεν θέλω να ξεχαστεί ο έλεγχος των καρκινικών δεικτών (ειδικά στη μετεγχειρητική παρακολούθηση του ασθενή), όπως της θυρεοσφαιρίνης (σε θηλώδη και θυλακιώδη καρκινώματα) και της καλσιτονίνης (σε μυελώδες καρκίνωμα).
Υπάρχουν περιπτώσεις, όπου πραγματοποιείται χειρουργική επέμβαση για τη τοποθέτηση ενός σωλήνα στον λαιμό (τραχειοστομία), ή στο στομάχι (γαστροστομία) κατά τη διάρκεια της θεραπείας.
Ο όγκος μπορεί να είναι επώδυνος και κάπως ευαίσθητος, ενώ είναι πιθανό να παραμένει καθηλωμένος κατά τη διάρκεια της κατάποσης. Επιπλέον, είναι συχνές οι τραχηλική λεμφαδενοπάθεια και οι πνευμονικές μεταστάσεις. Η τοπική υποτροπή έπειτα από τη χειρουργική θεραπεία αποτελεί τον κανόνα.
Για το αδιαφοροποίητο καρκίνωμα, για το κακόηθες λέμφωμα ή το σάρκωμα, ο όγκος θα πρέπει να αφαιρείται όσο το δυνατόν πληρέστερα και κατόπιν να συνεχίζεται η θεραπεία με ακτινοβόληση και με χημειοθεραπεία.
Σε αυτό το σημείο, κάποιος θα αναρωτηθεί εύλογα, για τη σταδιοποίηση του αναπλαστικού καρκινώματος. Όπως και έχουμε αναφέρει, το αδιαφοροποίητο (αναπλαστικό) καρκίνωμα θυρεοειδούς μας δίδει φτωχά δεδομένα για την έκταση και τη διασπορά του και σε όλους τους ασθενείς ταξινομείται στο σύστημα ΤΝΜ, American Joint Committee on Cancer, ως σταδίου IV. Περαιτέρω διαβάθμιση γίνεται βάσει του κάθε ασθενούς ως ξεχωριστές περιπτώσεις.
- Στο στάδιο IVA παρατηρείται η εντόπιση του καρκινώματος εντός του θυρεοειδούς χωρίς να υπάρχουν μεταστάσεις στους τραχηλικούς λεμφαδένες ή σε μακρινά όργανα.
- Στο στάδιο IVB παρατηρείται επέκταση, εκτός της κάψας του θυρεοειδούς του όγκου (εξωθυρεοειδική επέκταση). Πιθανή η μετάσταση και στους τραχηλικούς λεμφαδένες, ενώ δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα για μεταστάσεις σε μακρινά όργανα.
- Στο στάδιο IVC παρατηρούμε μεταστάσεις σε μακρινά όργανα, ασχέτως της έκτασης του όγκου, αλλά και ασχέτως της μετάστασής του ή όχι στους τραχηλικούς λεμφαδένες.
Επομένως, σημαντικό όφελος, λοιπόν, έχει για τον ασθενή ο συνδυασμός ακτινοθεραπείας και χημειοθεραπείας.
Όπως και κάθε νόσος, έτσι και αυτή παρουσιάζει κάποιες επιπλοκές, τις οποίες έχω αναφέρει πιο πάνω, αλλά στο σημείο αυτό θέλω να τις συνοψίσω. Το αναπλαστικό καρκίνωμα έχει τη δυνατότητα να εξαπλωθεί. Αυτή η εξάπλωση, επέκταση ή αλλιώς μετάσταση, ονομάζεται τοπική και αφορά ιστούς και όργανα (τραχεία, οι κάτωθεν του υοειδούς μύες, τα μεγάλα αγγεία του τραχήλου, ο οισοφάγος κ.λπ.) και αρχίζει από την ίδια την κάψα του θυρεοειδούς αδένα. Μετά προσβάλλονται και οι λεμφαδένες που βρίσκονται δίπλα στον θυρεοειδή (λεμφαδένες κεντρικού διαμερίσματος). Σε σοβαρές περιπτώσεις, μπορούν να προσβληθούν οι λεμφαδένες που χωροταξικά τοποθετούνται στα λεγόμενα πλάγια ανατομικά διαμερίσματα του τραχήλου, δίπλα στα μεγάλα αγγεία (παρασφαγιτιδικοί λεμφαδένες).
Οι μεταστάσεις σε απομακρυσμένα όργανα (μακρινές μεταστάσεις) γίνονται συνήθως μέσω της κυκλοφορίας του αίματος (αιματογενής διασπορά). Ο καρκίνος του θυρεοειδούς μεθίσταται στους πνεύμονες, στα οστά, στο ήπαρ, στον εγκέφαλο κ.ά.
Πρέπει να επισημάνουμε ότι για την αντιμετώπιση του αναπλαστικού καρκίνου του θυρεοειδούς, αλλά και γενικά όλων των ειδών, τίθεται επιτακτική ανάγκη να συνεργαστούν οι ενδοκρινολόγοι, οι ογκολόγοι, οι ειδικοί χειρουργοί, οι πυρηνικοί ιατροί και οι ακτινοθεραπευτές. Όλα, όμως, ξεκινούν από την έγκαιρη διάγνωση! Για αυτό και πρέπει να παρατηρούμε το σώμα μας και να το αγαπάμε!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Καρκίνος θυρεοειδούς: στοχεύμενες θεραπείες για βέλτιστο αποτέλεσμα, hygeia.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Αναπλαστικός καρκίνος του θυρεοειδούς, sotiropoulos-georgios.gr. Διαθέσιμο εδώ
- ΚΑΚΟΗΘΕΙΣ ΟΓΚΟΙ ΤΟΥ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ ΑΔΕΝΑ, drmariolis.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Αναπλαστικό (αδιαφοροποίητο) καρκίνωμα θυρεοειδούς-τι είναι η σταδιοποίηση, πως γίνεται και η ποια η σημασία της στην πράξη, gsakorafas.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Thyroid Carcinoma, Version 2.2022, NCCN Clinical Practice Guidelines in Oncology, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
- Update from the 2022 World Health Organization Classification of Thyroid Tumors: A Standardized Diagnostic Approach, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
-
CREB3L1 promotes tumor growth and metastasis of anaplastic thyroid carcinoma by remodeling the tumor microenvironment, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
-
Nonsurgical Management of Thyroid Nodules: The Role of Ablative Therapies, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
-
The 2022 WHO classification of thyroid tumors: novel concepts in nomenclature and grading, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
-
Aggressive variants of follicular cell-derived thyroid carcinoma: an overview, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
-
Undifferentiated laryngeal carcinoma with hyaline bodies in a cat, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
-
Thyroid cancer and thyroid autoimmune disease: A review of molecular aspects and clinical outcomes, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
-
Undifferentiated carcinoma of the thyroid gland: sonographic findings, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
-
Reduced expression of interleukin 6 in undifferentiated thyroid carcinoma: in vitro and in vivo studies, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
-
Management of undifferentiated thyroid cancer, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
-
Primary squamous cell carcinoma of the thyroid: a case report, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
-
Thyrotropin (TSH) receptor and adenylate cyclase activity in human thyroid tumors: absence of high affinity receptor and loss of TSH responsiveness in undifferentiated thyroid carcinoma, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
-
James Lowe, Alan Stevens, ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ, Broken Hill Publishers Ltd, 1998
