Του Γιώργου Σαλπιγγίδη,
Το βιβλίο που έχουμε προς παρουσίαση «καλείται να εντρυφήσει σε σημαντικές στιγμές της πρόσφατης ιστορίας μας, ορισμένες από τις οποίες μπορεί να είναι λιγότερο γνωστές», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο προλογικό σημείωμα. Μέσα από μια πληθώρα θεματικών, συναντάμε γεγονότα που άφησαν το στίγμα τους στη σύγχρονη πολιτική ιστορία της χώρας, με «ορισμένα μοτίβα, όπως ο Διχασμός, ο Εμφύλιος και οι συγκρούσεις συντηρητικού και ριζοσπαστικού λαϊκισμού» να είναι διαχρονικό φαινόμενο.
Δημιουργός, λοιπόν, του βιβλίου αυτού που φέρει τον τίτλο Μικρή Πολιτική Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας είναι ο Θάνος Μ. Βερέμης και το βιβλίο διατίθεται από τις Εκδόσεις Πατάκη. Ο συγγραφέας, με τη διεισδυτική του πένα, αποτελεί έναν από τους πολυγραφότατους ακαδημαϊκούς της χώρας. Είναι Ομότιμος Καθηγητής Πολιτικής Ιστορίας στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά έχει διδάξει και σε πανεπιστήμια του εξωτερικού, όπως το Χάρβαρντ, την Οξφόρδη, το LSE κ.α. Επίσης, υπήρξε από τα ιδρυτικά μέλη του ΕΛΙΑΜΕΠ και Πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας (2004-2010).
Το εν λόγω πόνημα, όπως φανερώνει και ο τίτλος, ερευνά την πολιτική ιστορία της χώρας, με το βάρος να δίνεται ως επί τω πλείστον στον 20ο αιώνα, αν και δεν λείπει ο σχολιασμός για τον 19ο και 21ο αιώνα, προσφέροντας μια πληρέστερη εικόνα. Πιο αναλυτικά, η εξιστόρηση αρχίζει με τα εσωτερικά προβλήματα από την πτώχευση της χώρας το 1893, ως αποτέλεσμα της μη απόδοσης των μεταρρυθμίσεων και των έργων του Τρικούπη, αλλά και της σταφιδικής κρίσης, εκτείνεται στον λεγόμενο ατυχή ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, με αποτέλεσμα την επιβολή του Διεθνούς Οικονομική Ελέγχου (Δ.Ο.Ε.) το επόμενο έτος. Έτσι, τα μέτρα του Δ.Ο.Ε. συνέβαλαν, όπως περιγράφεται, στην εξυγίανση των οικονομικών και βοήθησαν τα επόμενα χρόνια τις κυβερνήσεις του Ελευθερίου Βενιζέλου για την ενίσχυση του στρατού, ώστε η Ελλάδα να μπορέσει να συμμετάσχει στους Βαλκανικούς Πολέμους (1912-1913).
Έπειτα, η προσοχή στρέφεται στην εξωτερική πολιτική της χώρας, την περίοδο 1900-1920, αλλά και στο διεθνές κλίμα που επικρατούσε, όπως οι συνεννοήσεις με τα άλλα Βαλκανικά κράτη, η φούντωση του κινήματος των Νεοτούρκων, οι συνομιλίες στο Συνέδριο Ειρήνης που έλαβε χώρα στις Βερσαλλίες το 1919 κ.α. Σε αυτό το πλαίσιο δεν παραλείπεται και ο σχολιασμός της πολιτικής κατάστασης με τις συγκρούσεις Βενιζέλου και Βασιλιά Κωνσταντίνου για τη στάση της Ελλάδας στον Α´ Παγκόσμιο Πόλεμο, που οδήγησε στον Εθνικό Διχασμό και στην έξωση τελικά του Βασιλιά, ο οποίος είχε ερωτική αλληλογραφία με την κόμισσα Πάολα φον Οστράιμ και, μεταξύ άλλων, εμπεριείχε «κρατικά μυστικά τα οποία θα ενδιέφεραν τις ξένες δυνάμεις».
Το τέλος, όμως, του Α´ Παγκοσμίου άνοιξε ένα νέα πικρό, όπως αποδείχθηκε, κεφάλαιο της ελληνικής ιστορίας, τη Μικρασιατική Εκστρατεία και Καταστροφή. Εδώ ο συγγραφέας δεν αναλώνεται στην παράθεση των πολεμικών γεγονότων, αλλά επικεντρώνεται στις πολιτικές και διπλωματικές ζυμώσεις με τις χώρες που είχαν λόγο πάνω στο ζήτημα. Παράλληλα, φέρνει στο φως σημαντικές στιγμές της περιόδου του Μεσοπολέμου, με την τελευταία Κυβέρνηση του Βενιζέλου, την επιβολή του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου και την αρχή των πολιτικών συγκρούσεων ανάμεσα στους αριστερούς και τους δεξιούς. Έτσι, φτάνουμε στο διάστημα της Κατοχής της Ελλάδας από τις δυνάμεις του Άξονα, τις προσπάθειες Αντίστασης, αλλά και την μεγάλη πληγή του Εμφυλίου.
Επίσης, στο προσκήνιο μπαίνει και η εποχή μετά την απελευθέρωση, με τα πρώτα δειλά βήματα για την προσπάθεια της πολιτικής σταθερότητας με τον Αλέξανδρο Παπάγο να βρίσκεται στο τιμόνι, ενώ ο θάνατός του, τον Οκτώβριο του 1955, έδωσε την αφορμή στον Βασιλιά Παύλο να εμπλακεί περισσότερο στα πολιτικά πράγματα, δίνοντας την πρωθυπουργία στον Κωνσταντίνο Καραμανλή, παρακάμπτοντας, έτσι, την ιεραρχία του κόμματος. Ωστόσο, λίγα χρόνια αργότερα η πολιτική ζωή θα δεχτεί μια νέα αλλαγή με την άνοδο της Ένωσης Κέντρου και του Γεωργίου Παπανδρέου, αλλάζοντας τις ισορροπίες των δυνάμεων, κάτι που παρουσιάζεται με πολύ γλαφυρό τρόπο.
Στο κάδρο των εξελίξεων της εποχής μπαίνει, στη συνέχεια, και το διάστημα της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών, με τον καθηγητή να ερευνά τόσο τα όσα προηγήθηκαν και οδήγησαν σε αυτή (είτε πρόκειται για τις εσωτερικές διεργασίες είτε για τη συμμετοχή του ξένου παράγοντα) όσο και τα ολέθρια πεπραγμένα της. Η πτώση της Χούντας τον Ιούλιο του ´74 θα οδηγήσει την αφήγηση στη Μεταπολίτευση και τις προσπάθειες εδραίωσης της Δημοκρατίας, με την Ελλάδα να επιχειρεί να γίνει μέλος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και, εν τέλει, να τα καταφέρνει. Επιπρόσθετα, διαβάζουμε και τις πολιτικές που ακολούθησαν οι κυβερνήσεις στον οικονομικό τομέα, στην εξωτερική πολιτική, βλέπουμε τις διαφωνίες ανάμεσα στα κόμματα και το πώς χειρίστηκαν οι κυβερνήσεις ορισμένα κρίσιμα σημεία που επηρεάζουν ακόμα και το σήμερα.
Εν κατακλείδι, όπως ίσως να έγινε σαφές, το βιβλίο αυτό καταπιάνεται με μια πλούσια θεματική διατρέχοντας μέσα στις σελίδες τους βασικούς σταθμούς της σύγχρονης πολιτικής ιστορίας, άλλοτε γνωστούς κι άλλοτε όχι.
