Toυ Νίκου Διονυσάτου,
Η Φινλανδία, παρά το ότι μπορεί να ανακηρύχθηκε πρόσφατα η πιο ευτυχισμένη χώρα στον κόσμο, βαδίζει, στις αρχές Απριλίου, σε μια από τις πιο κρίσιμες εκλογικές μάχες στην ιστορία της. Η χώρα της Σκανδιναβίας κυβερνάται, από το 2019, από τη νεαρή σοσιαλδημοκράτισσα, Sanna Marin, και τον συνασπισμό της, ο οποίος αποτελείται από πέντε κόμματα του κέντρου και της αριστεράς.
Η χαρισματική και εκθαμβωτική Sanna ανέλαβε τα ηνία της Φινλανδίας σε ηλικία μόλις 34 ετών, κατακτώντας τον τίτλο της πιο νεαρής ηγέτιδας κράτους στον κόσμο εκείνη την περίοδο και κερδίζοντας τον σεβασμό και θαυμασμό των απανταχού προοδευτικών. Και, παρόλο που πολλά άλλαξαν απ’ όταν πρωτοανέλαβε την πρωθυπουργία, η Sanna Marin εξακολουθεί, μέχρι σήμερα, να αποτελεί μια από τις πιο εμβληματικές πολιτικές φυσιογνωμίες της Ευρώπης και πρότυπο για εκατομμύρια νέους και νέες σε όλη την υφήλιο. Ωστόσο, τα πράγματα στο εσωτερικό της εκλογικής της βάσης μάλλον δεν είναι και τόσο ρόδινα.
Στις τελευταίες φινλανδικές εθνικές εκλογές τον Απρίλιο του 2019, οι Σοσιαλδημοκράτες κατέβηκαν υπό την ηγεσία του έμπειρου, Antti Rinne, και συγκέντρωσαν ένα τίμιο –για τα φινλανδικά δεδομένα– 17,7% των ψήφων, βγαίνοντας οριακά πρώτο κόμμα. Δεύτερο κόμμα, με 17,5%, βγήκε το υπερεθνικιστικό ακροδεξιό Κόμμα των Φινλανδών, προκαλώντας σοκ στην Ευρώπη, ενώ τρίτο κόμμα, με 17% των ψήφων, βγήκε ο κεντροδεξιός Εθνικός Συνασπισμός. Με τα τρία μεγαλύτερα κόμματα να μην έχουν συγκεντρώσει, λοιπόν, κάποιο ποσοστό που θα τους χάριζε άνεση κατά τον σχηματισμό Κυβέρνησης και το αναλογικό εκλογικό σύστημα της Φινλανδίας να τους «σφίγγει τον λαιμό» πολιτικά, ξεκίνησε ο «αγώνας δρόμου» για τη δημιουργία μιας Κυβέρνησης συνεργασίας.
Έτσι, μετά από 2 μήνες διαβουλεύσεων, τελικά, «βγήκε λευκός καπνός». Τον Ιούνιο του 2019, ο Antti Rinne έγινε Πρωθυπουργός της χώρας, ηγούμενος μιας πεντακομματικής Κυβέρνησης συνασπισμού, η οποία συμπεριλάμβανε, εκτός από το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, το Κεντρώο Κόμμα, τη Συμμαχία της Αριστεράς, τους Πράσινους και το Λαϊκό Κόμμα των Σουηδών Μειονοτικών. Τα προβλήματα, ωστόσο, σε έναν τόσο ποικιλόμορφο συνασπισμό δεν άργησαν να φανούν. Έτσι, τον Δεκέμβριο του 2019, ο Rinne εξαναγκάστηκε σε παραίτηση, 6 μόλις μήνες μετά την ανάληψη της πρωθυπουργίας, εξαιτίας μεγάλου πολιτικού σκανδάλου, που η Κυβέρνησή του κλήθηκε να αντιμετωπίσει. Μετά την αποκάλυψη του συγκεκριμένου σκανδάλου και των κατηγοριών διαφθοράς προς τους Σοσιαλδημοκράτες, το Κεντρώο Κόμμα –το οποίο είχε συγκεντρώσει σχεδόν το 14% των ψήφων στις τελευταίες εκλογές– απείλησε ανοικτά ότι θα έριχνε την Κυβέρνηση, σε περίπτωση μη παραίτησης του Πρωθυπουργού και, κάπως έτσι, «ήρθε με φόρα» στο προσκήνιο η Sanna Marin.
Σε διάστημα μερικών ημερών, η νεαρή πολιτικός μετατράπηκε από ένα φρέσκο πρόσωπο στο Υπουργικό Συμβούλιο της Φινλανδίας και “outsider” για τον πρωθυπουργικό θώκο σε Πρόεδρο του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος και νέα ηγέτιδα της πατρίδας της. Μέσα στα 3,5 χρόνια που ήταν Πρωθυπουργός, κατάφερε να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά κάποιες από τις μεγαλύτερες κρίσεις στη φινλανδική πολιτική ιστορία. Από τις συχνές και έντονες συγκρούσεις στο εσωτερικό της πεντακομματικής της Κυβέρνησης, μέχρι την παγκόσμια υγειονομική και οικονομική κρίση του κορωνοϊού, αλλά και τη Ρωσική Εισβολή στην Ουκρανία, φυσικά, η Sanna έδειξε σε υποστηρικτές και αντιπάλους πόσο γενναία και ικανή ήταν.
Μερικές μόλις εβδομάδες από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, σε μια από τις εντυπωσιακότερες κινήσεις της, η νεαρή Φινλανδή σοσιαλδημοκράτισσα δε δίστασε να «πετάξει από το παράθυρο» κομματικούς δογματισμούς δεκαετιών και να σώσει τη Φινλανδία, ξεκινώντας τη διαδικασία εισαγωγής της χώρας στο ΝΑΤΟ. Κι όταν (το πιθανότερο) ρωσικά «τρολ» προσπάθησαν, το φθινόπωρο του 2022, να τη σπιλώσουν, με τη χρήση βίντεο από κάποιο πάρτι στο οποίο συμμετείχε, εκείνη δε δίστασε στιγμή να δείξει το πολιτικό της ήθος, ξεκαθαρίζοντας ότι, καταρχάς, επρόκειτο για προσωπικές στιγμές και, κατά δεύτερον, τίποτα μεμπτό δεν είχε γίνει κατά τη διάρκεια του συγκεκριμένου πάρτι.
Παραταύτα, ακόμα και μετά από τόσες κρίσεις, η Κυβέρνηση των Σοσιαλδημοκρατών απειλήθηκε για άλλη μια φορά, στα τέλη του 2022, από τον «κακό της δαίμονα», το Κεντρώο Κόμμα. Με αφορμή μια διαφωνία, σχετικά με τα ζητήματα των Sami, ιθαγενών της Βόρειας Φινλανδίας, το Κεντρώο Κόμμα –το οποίο, παρεμπιπτόντως, είδε σταδιακά τα ποσοστά δημοφιλίας του να υποχωρούν– απείλησε απρόσμενα να άρει την υποστήριξή του στην Κυβέρνηση. Αυτό θορύβησε σημαντικά την Πρωθυπουργό, ωστόσο, με τις εθνικές εκλογές να πλησιάζουν, κατάφερε να αποσοβήσει «στο παρά πέντε» τη ρήξη. Και, κάπως έτσι, φτάνουμε στο σήμερα. Με την Τουρκία και την Ουγγαρία να έχουν δεσμευτεί ότι (τουλάχιστον) η Φινλανδία θα βρίσκεται, ως μέλος του ΝΑΤΟ, στη σύνοδο του οργανισμού τον Ιούλιο και τις εκλογές να έχουν προκηρυχθεί για τις 2 Απριλίου, τα πράγματα δείχνουν αρκετά αμφίρροπα στις δημοσκοπήσεις.
Παρά τα σταθερά ποσοστά τους, οι Σοσιαλδημοκράτες δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα ξαναεκλεγούν πρώτο κόμμα, καθώς τόσο το Κόμμα των Φινλανδών όσο και ο Εθνικός Συνασπισμός έχουν σημειώσει ορισμένα κέρδη από τη φθορά, κυρίως, του Κεντρώου Κόμματος. Ταυτόχρονα, τα υπόλοιπα τρία αριστερά κόμματα, που συνεργάστηκαν με τη Sanna, δεν αναμένεται να έχουν μεγάλες αυξομειώσεις, ενώ «ρόλο-κλειδί» θα παίξουν και τα δύο μικρότερα κοινοβουλευτικά κόμματα, δηλαδή, οι κεντροδεξιοί Χριστιανοδημοκράτες και το νεοφιλελεύθερο «Κίνημα Τώρα». Γενικά, πολλοί αναλυτές φοβούνται ότι με την αποδυνάμωση και την ενδεχόμενη απροθυμία των Κεντρώων να συνεργαστούν ξανά με τη Sanna, αλλά και τη συμβολική απώλεια της οριακής πρωτιάς των Σοσιαλδημοκρατών, θα μπορούσε να προκύψει μια Κυβέρνηση ευρείας συνεργασίας της κεντροδεξιάς με την ακροδεξιά, όπως περίπου συνέβη και στη Σουηδία, το περασμένο φθινόπωρο.
Αυτό το σενάριο, φυσικά, θα ήταν κάτι εξαιρετικά θλιβερό, αν λάβει κανείς υπόψιν το παγκόσμιο πολιτικό βάρος της Sanna Marin, αλλά και την εικόνα ενός ακροδεξιού κόμματος να της στερεί τη δυνατότητα να προσφέρει παραπάνω στη Φινλανδία και την κοινή ευρωπαϊκή μας οικογένεια. Ευτυχώς, δεν έχουμε φτάσει ακόμη σε αυτό το απευκταίο σενάριο, αλλά ο κίνδυνος μέχρι τις εκλογές είναι πάντοτε ορατός. Ο σημαντικότερος παράγοντας, που θα κρίνει το πολιτικό μέλλον της Sanna, άλλωστε, είναι το κατά πόσο θα καταφέρει να πείσει τους ψηφοφόρους της να συσπειρωθούν και να της χαρίσουν την πρωτιά.
Κάτι τέτοιο, θα έδινε την απαραίτητη πρωτοβουλία κινήσεων και νομιμοποίηση στους Σοσιαλδημοκράτες, ώστε να σχηματίσουν Κυβέρνηση. Εάν, μάλιστα, συμβεί αυτό, θα υπάρχει και μια επιπλέον δικλείδα ασφαλείας, καθώς η νεαρή Πρωθυπουργός έχει ήδη διαμηνύσει ότι, εφόσον εκλεγεί πρώτη, θα συμβιβαζόταν και με μια Κυβέρνηση μειοψηφίας, έστω μέχρι η χώρα να βρίσκεται με σιγουριά στο ΝΑΤΟ. Η ευθύνη και η αυτοθυσία, που συνεχίζει να επιδεικνύει αυτή η πολιτικός, είναι πράγματι κάτι παραπάνω από αξιοθαύμαστες, ακόμα και σε μια τόσο δύσκολη περίοδο παγκοσμίως.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, κλείνοντας το άρθρο, θα ήθελα να επισημάνω μια ακόμα μεγάλη παρακαταθήκη και παγκόσμια πρωτοτυπία της Κυβέρνησης της Sanna Marin. Και τα πέντε κόμματα της απερχόμενης φινλανδικής Κυβέρνησης είχαν για αρχηγούς τους γυναίκες. Το Υπουργικό της Συμβούλιο αποτελούνταν –κατά πλειοψηφία– από γυναίκες, ενώ, αυτή τη στιγμή, επτά από τους εννέα επικεφαλής των κοινοβουλευτικών κομμάτων, που κατεβαίνουν στις εκλογές της 2ας Απριλίου, είναι επίσης γυναίκες. Ακόμα και το ακροδεξιό Κόμμα των Φινλανδών, έχει γυναίκα επικεφαλής, έστω κι αν αυτή είναι η ξενοφοβική Riikka Purra, ή «Le Pen του Βορρά», όπως έχει αποκληθεί από ορισμένους. Αυτό το ρεκόρ γυναικείας πολιτικής εκπροσώπησης, μάλιστα, δεν είναι καθόλου τυχαίο, καθώς η Φινλανδία ήταν η πρώτη χώρα στον κόσμο που έδωσε ψήφο στις γυναίκες, το 1906, μέχρι στιγμής έχει γνωρίσει ήδη τρεις γυναίκες πρωθυπουργούς στην ιστορία της, ενώ ακόμα και η φινλανδική γλώσσα, εξαιτίας των Ουραλικών της χαρακτηριστικών, δεν έχει γραμματικά γένη.
Έχοντας κατά νου, επομένως, τη μακρά παράδοση της Φινλανδίας στον κοινωνικό φιλελευθερισμό και την κοινωνική ισότητα, ας ελπίσουμε για το καλύτερο. Είθε η Sanna του λαού, να αποδειχθεί τόσο δημοφιλής μεταξύ των ψηφοφόρων όσο της αξίζει, ο συνασπισμός των προοδευτικών δυνάμεών της να καταφέρει να υπερκεράσει τα εμπόδια, και η πολιτική σταθερότητα να επανέλθει σύντομα, καθώς η χώρα εισέρχεται σε μια νέα εποχή Νατοϊκής ασφάλειας και ευημερίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Three Finnish parties neck-and-neck in election race, EURACTIV, διαθέσιμο εδώ
- Finland’s nationalist party eye immigration cuts if they win elections, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- A really simple guide to Finland’s 2023 parliamentary election – YLE, διαθέσιμο εδώ
- Finns don’t love Sanna Marin as much as you do – POLITICO, διαθέσιμο εδώ
