Του Στέλιου Καραγεώργη,
Μετά την διαδοχική κατάληψη των πόλεων του Μαδράς, της Καλκούτας και της Τριχινούπολης, από τους Βρετανούς υπό την ηγεσία του Robert Clive, η αγγλική Εταιρία Ανατολικών Ινδιών ανέπτυξε τις εμπορικές της δραστηριότητες σε ολόκληρη την περιοχή των Ινδιών. Εξαίρεση αποτελούσε η Βεγγάλη, η οποία τελούσε υπό την κατοχή του Ινδού Siraj ud-Daulah, πολέμιου της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Οι Βρετανοί, μη διαθέτοντας επαρκείς δυνάμεις για να αντιμετωπίσουν στρατιωτικά τον Siraj, και θέλοντας να κερδίσουν χρόνο, τον αναγνώρισαν ως αντιβασιλέα της Βόρειας Επαρχίας, της περιοχής του Γάγγη. Ο Siraj σε ηλικία μόλις 20 χρονών, είχε προηγουμένως λεηλατήσει τη Καλκούτα, και κατείχε τη Βεγγάλη, επιβάλλοντας επαχθείς φόρους στους κατοίκους της.
Ωστόσο, κατά το έτος 1756, ο Siraj έχοντας συγκεντρώσει στρατό 30.000 ανδρών, ξεκίνησε την προσπάθειά του να εξάλειψει τη βρετανική παρουσία από τη Καλκούτα, η οποία παρέμενε σημαντικό εμπορικό κέντρο, παρά τις λεηλασίες που είχε υποστεί. Η πόλη αριθμούσε μια φρουρά 260 Βρετανών, και ο κυβερνήτης της Εταιρίας Ανατολικών Ινδιών μόλις πληροφορήθηκε για την επικείμενη επίθεση των Ινδών, διέφυγε με τους ανώτερους αξιωματικούς και τα γυναικόπαιδα από την πόλη, στις 10 Ιουνίου. Οι εκκλήσεις της φρουράς, που έμεινε πίσω προς υπεράσπιση της πόλης, για παροχή ενισχύσεων δεν εισακούστηκαν, με αποτέλεσμα να παραδοθεί στον στρατό του Siraj.
Οι αιχμάλωτοι Βρετανοί κλείστηκαν σε ένα μπουντρούμι, που δεν ξεπερνούσε τα 6 τετραγωνικά μέτρα, και είχε μόνο δύο μικρά παράθυρα. Η αποπνιχτική ζέστη και το ελάχιστο νερό που τους παρείχαν, οδήγησε στον θάνατο 123 από τους 146 αρχικά συλληφθέντες. Εξαιτίας της κακομεταχείρισης των αιχμαλώτων, η συγκεκριμένη φυλακή έλαβε το προσωνύμιο «Μαύρη τρύπα της Καλκούτας».
Οι Βρετανοί αρνούμενοι να αποδεχθούν την ήττα τους, διόρισαν επικεφαλής των δυνάμεών τους, στις Ινδίες τον στρατηγό Clive, που μόλις είχε γυρίσει από την Αγγλία. Ο Clive ξεκίνησε αμέσως την αναδιοργάνωση του βρετανικού στρατού, καταφέρνοντας να συγκεντρώσει 700 Βρετανούς πεζούς, 100 μιγάδες, 2.100 Ινδούς στρατιώτες που είχαν εκπαιδευτεί κατάλληλα, και 10 κανόνια. Παράλληλα, τα πιεστικά μέτρα του Siraj με την υπέρογκη φορολογία είχαν προκαλέσει την δυσαρέσκεια του τοπικού πληθυσμού. Αυτό οδήγησε τον αξιωματικό του στρατού του, Mir Jafar, να στραφεί εναντίον του, προκαλώντας επανάσταση.
Με την βοήθεια και του Βασιλικού Ναυτικού, οι Βρετανοί ανακατέλαβαν με ευκολία τη Καλκούτα, αφού μετά από μικρής κλίμακας επιθέσεις, και τους κανονιοβολισμούς των πολεμικών πλοίων, οι δυνάμεις του Siraj οπισθοχώρησαν προς τη Βεγγάλη. Καθώς ήδη μαινόταν ο αγγλογαλλικός πόλεμος στην Ευρώπη, ο Clive προήλασε και κατέλαβε τη σημαντική γαλλική βάση του Σαντερναγκόρ. Στη συνέχεια, εξασφάλισε την υποστήριξη του Jafar, με την υπόσχεση να του ανατεθεί η αντιβασιλεία, όταν θα ηττώντο ο Siraj. Ως αντάλλαγμα, ο Jafar αναλάμβανε την υποχρέωση να αποζημιώσει τους Βρεττανούς με 2 εκατομμύρια λίρες, και τον ίδιο τον Clive με 500 χιλιάδες.
Ο συνασπισμένος στρατός Βρετανών, Ινδών και επαναστατών του Jafar, βάδισε προς την δασώδη περιοχή του Πλεσύ, έξωθεν της Βεγγάλης. Ο στρατός του Siraj, αποτελούμενος από 15 χιλιάδες ιππείς, 35 χιλιάδες πεζούς, που υποστηρίζονταν από 40 κανόνια κινήθηκε εναντίον των δυνάμεων του Clive, οι οποίες καθηλώθηκαν στο δάσος από το εχθρικό πυροβολικό. Η κατάσταση θα αλλάξει ριζικά, όταν ξαφνικά θα ξεσπάσει τροπική καταιγίδα, που θα βρέξει το μπαρούτι, αχρηστεύοντας έτσι τα κανόνια του Siraj. Η πρωτοβουλία των κινήσεων θα περάσει στα στρατεύματα του Clive, τα οποία με την επικουρία των 10 κανονιών, θα τρέψουν σε άτακτη φυγή τους στρατιώτες του Siraj, κυνηγώντας τα, σε βάθος 6 μιλίων. Ο Siraj μόλις που θα καταφέρει να γλυτώσει την αιχμαλωσία, διαφεύγοντας με μια καμήλα.
Έπειτα από την μάχη του Πλεσύ, η Βεγγάλη απελευθερώθηκε, και αντιβασιλέας διορίστηκε ο Jafar. Ωστόσο, εκκρεμούσε το χρέος του, προς τους Βρετανούς και τον Clive. Βρισκόμενος σε οικονομικό αδιέξοδο, καθώς το θησαυροφυλάκιο του Siraj είχε μόλις 1,5 εκατομμύριο λίρες, ο Jafar αναγκάστηκε να συμφωνήσει για αποπληρωμή του υπόλοιπου ποσού σε δόσεις, που θα είχαν υποστεί ανατοκισμό. Τελικά, επιστρέφοντας το 1760 στην Αγγλία, ο «Clive των Ινδιών» ήταν πλέον ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους της εποχής του, έχοντας παράλληλα καταστήσει την αγγλική Εταιρία Ανατολικών Ινδιών πανίσχυρη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Adams-Davenport, William H. (1894), The makers of British India, London: John Hogg.
- T.G. Percival Spear, Robert Clive, British colonial administrator, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
- Workman, Bernard & Major-General Surtees (1967), Ιστορικές Σελίδες, Μεγάλες Μάχες, Σ. Μαραντού (μτφ.), Αθήνα: Ι. Σιδέρης.
