Του Γιώργου Γιαννούλη,
Έχουν γραφτεί πολλά για το δυστύχημα στα Τέμπη και το παρελθόν των ελληνικών σιδηροδρόμων μοιάζει δαιδαλώδες. Σκοπός του παρόντος άρθρου δεν είναι να βγει ένα διαδικτυακό οιονεί εισαγγελικό «πόρισμα». Αυτή είναι δουλειά της Δικαιοσύνης και μόνο! Στόχος, όμως, είναι η καταγραφή των γεγονότων και η διαρκής μνήμη για όλα όσα συνέβησαν και συμβαίνουν στον κυκεώνα του προβληματικού τμήματος του ελληνικού δημοσίου…
Μια σύντομη αναφορά των γεγονότων
Αρχικά, το 2000 αγοράστηκε ηλεκτρονικό σύστημα τηλεδιοίκησης, με σκοπό τη λειτουργία του σε πλήρη μορφή το 2004 εν όψει των Ολυμπιακών Αγώνων. Διαβάζουμε ότι τα συστήματα άρχισαν να υπολειτουργούν από το 2009. Το 2011, ξεκινά η αποψίλωση του Ο.Σ.Ε., με μείωση του προσωπικού και, κατά συνέπεια, υποβάθμιση της ασφάλειας. Το 2014, υπεγράφη μια Συμφωνία, η οποία δεν τηρήθηκε ποτέ στο σύνολό της… Το 2017, ιδιωτικοποιήθηκε η ΤΡΑΙΝΟΣΕ έναντι του ποσού των € 45 εκατ., ποσό που είναι κοντά σε εκείνο για το οποίο επιδοτείται ετησίως η εταιρεία, εξαιτίας της γραμμής Αθήνα-Θεσσαλονίκη που χαρακτηρίζεται «άγονη»… Άρα, το Ελληνικό κράτος πούλησε την ΤΡΑΙΝΟΣΕ για € 45 εκατ. και συμφώνησε να δίνει € 50 εκατ. κάθε χρόνο ως επιδότηση στην Εταιρεία που έκανε την αγορά. Η απόλυτη παράνοια! Αξίζει να σημειωθεί ότι, πριν τη συγκεκριμένη συμφωνία, έγινε διαγραφή των χρεών της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, συνολικού ύψους € 692.161.809,27. Η κακοδιαχείριση και τα έργα που δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ οδήγησαν στην εικόνα που έχουμε σήμερα.
Τι (δεν) θα γινόταν στα Τέμπη αν λειτουργούσαν όλα πλήρως, όπως αρμόζει σε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα;
Σε πρώτο επίπεδο, τα φωτοσήματα θα έδειχναν ότι πρέπει να σταματήσουν τα τρένα. Σε δεύτερο επίπεδο, δηλαδή ακόμα και στην περίπτωση λάθους από τους μηχανοδηγούς –αν δεν έβλεπαν τα φανάρια–, θα έπρεπε να ενεργοποιηθεί το σύστημα αυτόματης πέδησης των αμαξοστοιχιών, μέσω των αισθητήρων σε γραμμές και τρένα και, φυσικά, θα μπορούσε να αποφευχθεί η σύγκρουση, καθώς η ακινητοποίηση θα γινόταν σε μεγάλη απόσταση. Σχετικά έγγραφα των εργαζομένων εξετάζονται από τον ειδικό εφέτη ανακριτή. Αφορούν τα τρία βασικά συστήματα ασφαλείας –τηλεδιοίκηση, φωτοσήματα και ETCS–, τα οποία θα απέτρεπαν το δυστύχημα σε κάθε περίπτωση. Θα πρέπει να μάθουμε ποιοι ακριβώς γνώριζαν και τις ευθύνες οι οποίες υπάρχουν σε κάθε επίπεδο.
Η Σύμβαση «717/2014» και οι πάσης φύσεως –πολιτικές, επιχειρησιακές– ευθύνες…
Δέκα χρόνια νωρίτερα, το 2013, προκηρύχθηκε διαγωνισμός ανάταξης σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης. Χαρακτηρίστηκε «ανάταξη», διότι αφορούσε το σύστημα του 2000, που, όμως, δεν λειτούργησε ποτέ συνολικά, με αποτέλεσμα, 13 χρόνια αργότερα, να χρειάζεται αναβάθμιση. Έτσι, τα χρήματα που είχαν επενδυθεί, χάθηκαν…
Το 2014 υπεγράφη σύμβαση μεταξύ ΕΡΓΟΣΕ και Κοινοπραξίας ALSTOM και ΤΟΜΗ με κόστος € 41.297.174,41. Το έργο αφορούσε σηματοδότηση, ETCS και τηλεδιοίκηση σε 52 σταθμούς και 3 κέντρα (Αθήνα-Προμαχώνας) μέχρι το 2017. Όμως, το 2015 ξεσπά σύγκρουση μεταξύ των δύο εταιρειών για το έργο και τον εξοπλισμό. Το 2017-2018 παρενέβη η Κομισιόν και η ΕΔΕΛ για τις καθυστερήσεις. Φθάνουμε στο 2021 με την Κοινοπραξία να διασπάται και την ALSTOM να αναλαμβάνει εξ’ ολοκλήρου. Τα έτη 2022-2023 ξεκίνησαν έρευνες η ελληνική και η ευρωπαϊκή Εισαγγελία για την ασφάλεια. Η εν λόγω Σύμβαση τροποποιήθηκε συνολικά 5 φορές από το 2018 μέχρι το 2021, με αιτιολογία άλλοτε τις δαπάνες (με την τελευταία στα € 13.000.000) και άλλοτε τον εκσυγχρονισμό των γραμμών. Σήμερα, η Σύμβαση έχει ολοκληρωθεί σε ποσοστό 78,7%, σύμφωνα με τα δεδομένα της ΕΡΓΟΣΕ.
Οι δολιοφθορές στο δίκτυο…
Εικοσιτρία ολόκληρα χρόνια, κανείς δεν μερίμνησε ουσιαστικά για τη φύλαξη της δημόσιας περιουσίας των Ελληνικών Σιδηροδρόμων. Συνεπεία αυτής της κατάστασης είναι κάποιοι να πλουτίσουν, χρησιμοποιώντας τον χαλκό και τα καλώδια που έκλεβαν ακόμα και με δικά τους οχήματα μέσα στις ράγες του ΟΣΕ. Κάμερες, συρματοπλέγματα στο μέγιστο δυνατόν και συχνές περιπολίες από την Αστυνομία θα μειώσουν αυτές τις περιπτώσεις και τον κίνδυνο δυστυχήματος. Καμία ανοχή δεν πρέπει να επιδεικνύεται και, ορθώς, η Κυβέρνηση μετέτρεψε την κλοπή και την αγοραπωλησία χαλκού σε κακούργημα. Μένει να δούμε την εφαρμογή της εν λόγω διάταξης…
Οι σήραγγες και τα προβληματικά τρένα
Κάποιοι, λοιπόν, δεν δίστασαν να κλέβουν και να πωλούν τον χαλκό, ακόμα και αυτό το διάστημα, που υποτίθεται ότι θα γίνονταν έργα. «Υποτίθεται», διότι στα Τούνελ από τα οποία περνούν τα τρένα, δεν έχει γίνει τίποτα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι εικόνες ντροπής που αντικρίζει κανείς στην «Κακιά Σκάλα». Σπασμένες λάμπες φωτισμού, βανδαλισμένες εγκαταστάσεις, ξηλωμένα καλώδια, ανενεργό σύστημα επικοινωνίας και ελλιπής εξαερισμός είναι μόνο μερικά προβλήματα στο συγκεκριμένο τούνελ. Ούτε λόγος, φυσικά, για πυρασφάλεια… Γι’ αυτό, δεν ξεκίνησαν τα δρομολόγια του Προαστιακού προς Κόρινθο και Κιάτο. Πρόβλημα με τον ελλιπέστατο εξοπλισμό υπάρχει –μεταξύ άλλων– και σε Αφίδνες και Αχαρνές. Τα, δε, τρένα που μας έφερε η Hellenic Trains καταγγέλλεται ότι έχουν ζητήματα ασφαλείας. Αυτός είναι και ο λόγος που αποσύρθηκαν από τη Γερμανία και την Ελβετία. Συνεπώς, πρέπει να γίνει ενδελεχής έλεγχος για όσο χρειαστεί με βάση πάντα την ασφάλεια των επιβαινόντων.
Το βαθύ, αναχρονιστικό (παρά)κράτος
Ο Πρωθυπουργός υποσχέθηκε την επιβεβλημένη αλλαγή, αναλαμβάνοντας και τη δική του πολιτική ευθύνη, καθώς είναι στον πρωθυπουργικό θώκο εδώ και τέσσερα χρόνια. Ευθύνη, λοιπόν, υπάρχει και δεν ανήκει μόνο σε έναν παράγοντα. Επιτακτική ανάγκη και στόχος είναι η διάλυση της νοοτροπίας που, όπως είδαμε, κοστίζει ανθρώπινες ζωές. Θα το «ξηλώσουν»; Υπάρχει εύλογη δυσπιστία, καθώς δεν είναι καθόλου απλό να θίξεις συμφέροντα δεκαετιών. Όποια Κυβέρνηση επιχειρήσει και τα καταφέρει, θα είναι αξιέπαινη.
Η αποκρουστική εικόνα του σήμερα
Η Κυβέρνηση, λοιπόν, υπόσχεται αλλαγές… Είναι το ελάχιστο που μπορεί να κάνει! Θα πρέπει να δοθούν απαντήσεις από τους αρμόδιους και να «σπάσει» κάθε εγκληματική νοοτροπία. Δεν μπορεί να προσλαμβάνεται ένας άνθρωπος ο οποίος φαίνεται να είναι ανίκανος, χωρίς έλεγχο και ουσιαστική εκπαίδευση. Μαθαίνουμε ότι ο σταθμάρχης, αν και άπειρος, είχε κάνει χρήση του ηλεκτρονικού πίνακα τις προηγούμενες μέρες, αλλά εκείνη τη νύχτα προτίμησε τη χειροκίνητη λειτουργία. Την εξήγηση θα τη δώσει στις αρμόδιες αρχές. Επίσης, δεν είναι λογικό εν έτη 2023 να υπάρχουν χειρόγραφες σημειώσεις για τα δρομολόγια, λες και είμαστε 100 χρόνια πίσω. Δεν νοείται να μην υπάρχει έλεγχος και να αλλάζουν οι βάρδιες με διορθωτικό υγρό.
Αυτόματη χάραξη δρομολογίων και τηλεδιοίκηση
Είναι γεγονός ότι τηλεδιοίκηση δεν υπάρχει, όπως δεν υπήρχε και το 2018, σύμφωνα με τις αναφορές της Προέδρου της Ρ.Α.Σ. στη Βουλή. Υπήρχε όμως, ηλεκτρονικός πίνακας ελέγχου –σε κάποιον βαθμό– και αυτόματης χάραξης διαδρομής. Ο σταθμάρχης και οι υπόλοιποι εργαζόμενοι θα μπορούσαν να δουν –αν ήταν στις θέσεις τους– ότι επί τουλάχιστον 20 λεπτά, το τρένο ήταν σε λάθος γραμμή και θα ειδοποιούσαν. Δυστυχώς, αυτό δεν έγινε και αίτημα όλων είναι να βρει η Δικαιοσύνη τους λόγους.
Aξιοσημείωτη είναι η κακή νοοτροπία και οι διαχρονικές παθογένειες. Τελικά, θα μάθουμε πως επένδυσαν οι υπεύθυνοι στην αναβάθμιση του δικτύου; Γιατί δεν έγινε επαρκής έλεγχος από την πολιτική ηγεσία το διάστημα 2014-2023; Ελέγχονται οι όποιες σχετικές επιχειρήσεις; Η ανυπαρξία του κράτους ειδικά μετά την περιβόητη Σύμβαση 717/2014 είναι φανερή και κανείς από τους ιθύνοντες δεν είναι στο απυρόβλητο. Όταν δεν προχωρούν τα έργα, σπαταλούνται χρήματα και –το κυριότερο– κινδυνεύουν ανθρώπινες ζωές, όλοι οι εμπλεκόμενοι έχουν ευθύνη! Να πάψει επιτέλους η ευθυνοφοβία.
Τέλος, το αίσθημα δικαίου απουσιάζει από την κοινωνία μας. Η αίσθηση της ατιμωρησίας κυριαρχεί… Συνεπώς, πρέπει να ακουστεί η κοινωνία, ο απλός κόσμος, ώστε να μην επαναληφθεί ποτέ τέτοια τραγωδία. Το «Ποτέ ξανά», θα αποκτήσει νόημα, όταν αποφασίσουμε να διώξουμε τη σαθρή νοοτροπία και τα «πλοκάμια» του βαθέως κράτους. Το οφείλουμε στις ψυχές που χάθηκαν στην τραγωδία, αλλά και σε όσους έμειναν πίσω. Ως κοινωνία, δεν θα ξεχάσουμε ποτέ, θα μιλάμε με κάθε τρόπο μέχρι την ουσιαστική δικαίωση…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Δεν έγιναν ούτε σήμερα τα δρομολόγια του προαστιακού για Κιάτο, Μεσημεριανό Δελτίο Ειδήσεων, OPEN TV, διαθέσιμο εδώ
- Δυστύχημα στα Τέμπη: Στο κάδρο των ευθυνών μπαίνουν ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ και εργολάβοι, ΕΡΤ, διαθέσιμο εδώ
- Οι αμαρτωλές καθυστερήσεις στο ηλεκτρονικό σύστημα ελέγχου των τρένων – Γεφύρι της Άρτας η σύμβαση 717 του ΟΣΕ, thetoc.gr, διαθέσιμο εδώ
- Το Δημόσιο διέγραψε το χρέος 692 εκατ. ευρώ της ΤΡΑΙΝΟΣΕ -Για να πωληθεί, iefimerida.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τέμπη: Αποκάλυψη – Ο σταθμάρχης ήξερε να χρησιμοποιεί τον πίνακα και να κάνει χάραξη – Το μοιραίο βράδυ δεν έκανε τίποτα, thetoc.gr, διαθέσιμο εδώ
