Της Πωλίνας Παλλιεράκη,
Όταν ένα πρέπει επισκιάζει το θέλω σου, τι συμβαίνει; Όταν το θέλω σου υποτάσσεται στον κόσμο του πρέπει, τι γίνεται; Επί παραδείγματι, «Δεν θέλω να διαβάσω, αλλά πρέπει να είμαι άριστος βάσει των πεποιθήσεων των γονιών μου…», ή «Θέλω να σπουδάσω τέχνες, αλλά πρέπει να γίνω γιατρός ή δικηγόρος, για να έχω μία καλή επαγγελματική αποκατάσταση».
Η σχέση που διαθέτουμε με τα πρέπει και τα θέλω μας έχει τα θεμέλιά της στην παιδική μας ηλικία. Ο δεσμός και η θέση που είχαμε εντός του οικογενειακού μας περιβάλλοντος, το πότε και το πώς αισθανόμασταν ικανοποιημένοι, επηρεάζουν τον άνθρωπο που είμαστε σήμερα στην καθημερινή μας ζωή. Τα πρώτα πρέπει που μας επιβλήθηκαν ακούστηκαν από τους γονείς, τους συγγενείς, έπειτα τους δασκάλους, τους εργοδότες μας και, εν γένει, από την κοινωνία εντός της οποίας ζούμε.
Στην πραγματικότητα, τα πρέπει είναι ενέργειες με τις οποίες καθημερινά ερχόμαστε σε επαφή και «οφείλουμε» να τις βγάλουμε εις πέρας. Το κάνουμε, ωστόσο, για εμάς τους ίδιους;
Τα πρέπει μάς αναγκάζουν να προβούμε σε τέτοιου είδους ενέργειες, με άμεσο σκοπό την ικανοποίηση οποιουδήποτε άλλου προσώπου, πέραν του εαυτού μας. Αλήθεια, έχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί, όταν, επί παραδείγματι, ο εργοδότης μας μας λέει να είμαστε 7 η ώρα στον χώρο εργασίας μας, πάντοτε είμαστε εκεί στην ώρα μας, ενώ εάν επιθυμούμε να κάνουμε κάτι για εμάς, λόγου χάριν να έχουμε μία καλύτερη φυσική κατάσταση και να ξεκινήσουμε γυμναστήριο «από Δευτέρα», διαρκώς το αναβάλλουμε για αύριο, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος;
Μερικά παραδείγματα των «πρέπει» είναι τα εξής:
- Πρέπει να κάνεις τα μαθήματά σου, για να έχεις καλύτερη απόδοση στο σχολείο και να περάσεις σε μια «καλή» σχολή.
- Πρέπει να συμπεριφέρεσαι με τον συγκεκριμένο τρόπο, για να γίνεις αποδεκτός από τους άλλους.
- Πρέπει να δουλέψεις υπερωρίες, επειδή το λέει ο εργοδότης ή/και για να πάρεις περισσότερα χρήματα.
Εν αντιθέσει με τα πρέπει, ο κόσμος του «θέλω» επιδεικνύει την ατομική μας επιθυμία και διάθεση που διαθέτουμε ενόσω την ικανοποιούμε. Τοποθετούμε τον εαυτό μας στην πρώτη βαθμίδα των προτεραιοτήτων μας, φροντίζουμε εμάς και γινόμαστε εμείς οι ίδιοι τα αφεντικά του εαυτού μας, δίχως να έχουμε ανάγκη τη γνώμη τρίτων. Ικανοποιώντας τα θέλω μας, καλλιεργούμε την πίστη, το θάρρος στις δυνάμεις του εαυτού μας, όπως και την αυτοακεραιότητα και τον αυτοσεβασμό μας.
Παραδείγματα των «θέλω» αυτών είναι τα παρακάτω:
- Θέλω να πάω ένα ταξίδι με την οικογένειά μου.
- Θέλω να δω αυτήν την ταινία, φαίνεται ενδιαφέρουσα.
- Θέλω να πάω στο γυμναστήριο, για να έχω μία καλύτερη φυσική κατάσταση.
Ο δεσμός που έχουμε, τόσο με τους άλλους όσο και με τον ίδιο μας τον εαυτό, προϋποθέτουν ισορροπίες, για τις οποίες οφείλουμε να δρούμε σε καθημερινή βάση. Το γεγονός που είναι σημαντικό να λαμβάνουμε υπόψι, είναι πως χρειάζεται να ιεραρχούμε πολλές φορές τις προτεραιότητές μας, να θέτουμε τον εαυτό μας στο επίκεντρο και να μην επιτρέπουμε σε άλλους να «εισβάλλουν στον χώρο μας». Ζώντας στο πλαίσιο μίας κοινωνίας, που διαρκώς αναμοχλεύει το μότο: «τα δικαιώματά μας παύουν να υφίστανται εκεί που ξεκινούν τα δικαιώματα του άλλου», οφείλουμε να αντιληφθούμε πόσο αναγκαίο είναι να ζυγοσταθμίζουμε τους στόχους μας, έτσι ώστε να γνωρίζουμε πότε και γιατί αξίζει να αγωνιστούμε, προκειμένου να τους επιτύχουμε.
Αναρωτηθείτε στο σημείο αυτό, τωόντι, πόσες φορές έχετε σκεφτεί αν ζείτε για να ικανοποιήσετε τους εαυτούς σας ή τους σημαντικούς άλλους;
Εάν από μόνοι μας πιστεύουμε πως δεν είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε αυτά που μας δυσκολεύουν, είναι σημαντικό να απευθυνθούμε σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας-ψυχοθεραπευτή που θα μας ταιριάξει. Έχουν αλλάξει οι καιροί πια, δεν πρέπει κάτι τέτοιο να θεωρείται «ταμπού» και ντροπή. Η κοινωνία μας πρέπει να εξελίσσεται, και εξέλιξη σημαίνει αλλαγή. Εάν είμαστε διατεθειμένοι, λοιπόν, να το κάνουμε αυτό, μονάχα δύναμη καταδεικνύει, καθώς υποδεικνύει την πίστη στον εαυτό μας, τη διαρκή προσπάθειά μας για αυτοβελτίωση και ψυχική ισορροπία.
Τέλος, αντιλαμβανόμαστε πως όλοι μας διαθέτουμε δύο μεταφορικούς εαυτούς, τον εαυτό του θέλω και τον εαυτό του πρέπει. Για να δούμε το θέμα κι απ’ την άλλη του πλευρά, ο εαυτός της επιθυμίας είναι μυωπικός και στοχεύει στην άμεση ικανοποίηση. Εάν αφηνόταν στη μοίρα του, θα έπραττε βάσει των άμεσων και σπλαχνικών του επιθυμιών. Αντίθετα, ο εαυτός του πρέπει να δρα με μία μέθοδο, που έχει στόχο τη μεγιστοποίηση μακροπρόθεσμων οφελών. Εάν και αυτός αφηνόταν στη μοίρα του, θα έπραττε, προκειμένου να ικανοποιήσει το μακροπρόθεσμο συμφέρον του.
Είναι αναγκαίο να συνειδητοποιήσουμε πως το πρέπει και το θέλω είναι δύο εντελώς αντικρουόμενα χαρακτηριστικά στοιχεία. Το να είμαστε σε θέση να αντιληφθούμε τη σχέση μας με τα πρέπει και τα θέλω, μας προτρέπει να αναγνωρίσουμε αυτό που στα αλήθεια είμαστε. Παράλληλα, μας προσδίδει ελευθερία. Όταν διακατέχουμε συναίσθηση των δυνάμεων που οδηγούν τις πράξεις μας, τότε είμαστε ικανοί να κρίνουμε πώς επιθυμούμε να ζήσουμε και να απαλλαχθούμε από την κυριαρχία του πρέπει. Έχουμε γαλουχηθεί από μικρά παιδιά να προσκολλώμεθα στο πρέπει και να αρνούμαστε τα θέλω μας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η σύγκρουση του θέλω και του πρέπει, maxmag.gr, διαθέσιμο εδώ
- ΠΡΕΠΕΙ ή ΘΕΛΩ; Ποιο είναι το σωστότερο να ακολουθείς;, tlife.gr, διαθέσιμο εδώ
- «Πρέπει» και «θέλω»: Πώς θα βρούμε τη χρυσή ισορροπία;, vita.gr, διαθέσιμο εδώ
