Της Γεωργιάνας Τσίχλη,
Είδηση βόμβα έσκασε με το άκουσμα της πρότασης νομοσχεδίου στη Φλόριντα, βάσει του οποίου απαγορεύεται οποιαδήποτε συζήτηση σχετικά με την έμμηνο ρύση [Α] στα σχολεία, πριν τη συμπλήρωση της ηλικίας των δεκατριών ετών, με στόχο τον κρατικό έλεγχο της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης. Να σημειωθεί, επίσης, πως ο Κυβερνήτης Ρον ΝτεΣάντις έχει ήδη εγκρίνει νόμους, που περιορίζουν το δικαίωμα ανοιχτού διαλόγου και συζήτησης, σχετικά με θέματα φύλου, σεξουαλικότητας και διαφορετικότητας στα σχολεία. (1)
Ανατρεπτικό, επίσης, το νομοσχέδιο που προτάθηκε από τον πολιτειακό βουλευτή Rob Harris, στη Νότια Καρολίνα, σχετικά με την άμβλωση, βάσει του οποίου η γυναίκα που προχωράει σε έκτρωση [β] πρέπει να τυγχάνει μεταχείρισης ανάλογης του δολοφόνου, πράγμα που σημαίνει αυξημένη ποινή, αν όχι θανατική. Σύμφωνα με το νόμο “House Bill 3549”, ακόμα και αν η άμβλωση είναι αποτέλεσμα του κινδύνου που προκάλεσε η εγκυμοσύνη, η γυναίκα θα πρέπει να αποδείξει στο δικαστήριο την αθωότητά της. (2)
Στον αντίποδα, στο άρθρο 304 του ελληνικού ποινικού κώδικα προβλέπεται πως η άμβλωση συνιστά καταρχήν ποινικό αδίκημα, ωστόσο, η έγκυος νομότυπα δύναται να προχωρήσει σε έκτρωση α) εντός των πρώτων τριών μηνών κύησης, σε κάθε περίπτωση β) εντός των επόμενων μηνών, εάν υφίστανται συγκεκριμένες συνθήκες, τις οποίες ορίζει ο Νόμος.
Ας ρίξουμε μια ματιά και στην ισλαμική εθιμοτυπία, που επαναλαμβανόμενα υποχρεώνει τις γυναίκες να ακολουθούν συγκεκριμένες οδηγίες, αναφορικά με τις επιλογές τους, το ντύσιμό τους, τη δυνατότητα ή μη μόρφωσης και εργασίας τους, με αποτέλεσμα την ολοκληρωτικά κατευθυνόμενη και ελεγχόμενη συμπεριφορά τους.
Η «θρησκευτική» επιταγή προς τις γυναίκες να φορούν μπούρκα (burka) [Γ], σε χώρες όπως το Αφγανιστάν, συνιστά μία οφθαλμοφανή καταπάτηση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τουλάχιστον για τα ελληνικά και ευρωπαϊκά δεδομένα (Χάρτης θεμελιωδών δικαιωμάτων της ΕΕ). Πρόκειται για την ενδυμασία που καλύπτει όλο το σώμα και το πρόσωπο της γυναίκας, με μόνο ένα πλέγμα στην περιοχή των ματιών της, τόσο πυκνό, ώστε να μην είναι ευδιάκριτα τα μάτια της και που, συγκριτικά με τις άλλες ενδυμασίες των μουσουλμάνων (π.χ Χιτζάμπ), καλύπτει «τα περισσότερα». Τυχόν επίδειξη ακάλυπτων μερών του σώματος δικαιολογεί λεκτική ή και σωματική επίθεση από τους άλλους.
Σε μερικές ισλαμικές χώρες, η απαγόρευση εκπαίδευσης και εργασίας [Δ] στις γυναίκες και η μη δυνατότητα μεταβολής θρησκεύματος είναι δεδομένες, η πρόσβαση σε μέσα πληροφόρησης και δικτύωσης [Ε], ιδιαίτερα σε ορισμένες χώρες, είναι από περιορισμένη έως απαγορευμένη και η σημασία του λόγου της γυναίκας [ΣΤ], ενίοτε, μηδαμινή. Μετατοπίζοντας αυτές τις συνθήκες στον Ευρωπαϊκό χώρο, θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για προσβολή:
1) Της ελευθερίας σκέψης, συνείδησης και θρησκείας (Άρθρο 10 Χάρτη), που εμπεριέχει και το δικαίωμα μεταβολής πεποιθήσεων και θρησκεύματος. Στο Σύνταγμα της Ελλάδος, από την άλλη, (άρθρο 13 Σ) ορίζεται ρητά ότι οι θρησκευτικές πεποιθήσεις του καθενός δεν επηρεάζουν την απόλαυση άλλων δικαιωμάτων που παρέχονται από το Κράτος.
2) Της ελευθερίας έκφρασης και πληροφόρησης (Άρθρο 11 Χάρτη), καθώς και του δικαιώματος ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας (παρ. 1 άρθ. 5 του Συντάγματος), δεδομένου ότι δεν βλάπτονται δικαιώματα άλλων και δεν παραβλέπονται ο Νόμος και τα χρηστά ήθη.
3) Του δικαιώματος στην εκπαίδευση (Άρθρο 14 Χάρτη), βάσει του οποίου πολίτες της Ε.Ε. έχουν δικαίωμα στη δωρεάν υποχρεωτική εκπαίδευση και στην ακόλουθη επαγγελματική κατάρτιση.
Μία άλλη γνωστή πρακτική, που άπτεται, κυρίως, σε ηθικές αρχές της κάθε χώρας ή των επιμέρους τοπικών κοινωνιών, είναι τα «εγκλήματα τιμής»[Ζ]. Στο όνομα της διαφύλαξης των ηθών μιας οικογένειας, γυναίκες ή και έφηβες υπόκεινται από σοβαρή κακοποίηση έως και θανάτωση, κατόπιν, κυρίως, κάποιας «προκλητικής» συμπεριφοράς απέναντι στο άλλο φύλο, που κρίνεται ασεβής για την οικογένειά τους. Πολλές και διαφορετικές ήταν, κάθε φορά, οι τιμωρίες, με τον λιθοβολισμό να αποτελεί τον συνηθέστερο τρόπο δημόσιας τέλεσης ανθρωποκτονίας. Στη Συρία αξίζει να ειπωθεί πως τα εγκλήματα αυτά αποποινικοποιήθηκαν το 2020. (5)
Δε θα μπορούσε να μη γίνει αναφορά στο φαινόμενο του ακρωτηριασμού των γεννητικών οργάνων ή, αλλιώς, της «κλειτοριδεκτομής»–Female Genital Mutilation (FGM), που εξακολουθεί να συμβαίνει σε αρκετές περιοχές του κόσμου και σχετίζεται με τη μερική ή ολική αφαίρεση της κλειτορίδας των κοριτσιών (7). Στόχος αυτής της βάναυσης πρακτικής είναι η μείωση της λίμπιντο της γυναίκας, ώστε να εξασφαλιστεί, τελικά, η προγαμιαία παρθενιά και η συζυγική πίστη. Ο τρόπος και η έκταση αυτής διαφέρουν ανάλογα με τη φυλή, τα έθιμα κλπ., η διακινδύνευση της υγείας της εκάστοτε κοπέλας, οι μολύνσεις και ο πόνος παραμένουν κοινές!
Την πρωτιά στις πρακτικές ακρωτηριασμού των γεννητικών οργάνων των κοριτσιών έχουν: η Αίγυπτος, το Σουδάν, η Σομαλία, το Μάλι, η Ινδονησία και η Γουϊνέα.
Όλη αυτή η προσπάθεια υποταγής στον μελλοντικό σύζυγο, δαιμονοποίησης της σεξουαλικής πράξης και επέμβασης στη σωματική ακεραιότητα των γυναικών σε ευρωπαϊκό επίπεδο –δυνητικά– θα παραβίαζε:
1) το Δικαίωμα στην Ανθρώπινη αξιοπρέπεια (άρθρο 1 Χάρτη και άρθρο 2 του Συντάγματος), το οποίο είναι απόλυτο και απαραβίαστο.
2) το Δικαίωμα στην ακεραιότητα του προσώπου, βάσει του οποίου «Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στη σωματική και διανοητική του ακεραιότητα». Η μη εθελούσια, επομένως, επέμβαση στο σώμα μιας γυναίκας κατ’ αυτόν τον τρόπο, δεν δικαιολογείται. Σε επίπεδο υγείας, το ελληνικό Σύνταγμα στην παρ. 5 του άρθρου 5 προβλέπει τα εξής: «Καθένας έχει δικαίωμα στην προστασία της υγείας και της γενετικής του ταυτότητας», ενώ, η παρ. 3 του άρθρου 21 του Συντάγματος, προβλέπει την υποχρέωση της πολιτείας να φροντίζει για την προστασία της υγείας, της νεότητας κτλ.
3) τα Δικαιώματα του παιδιού, βάσει των οποίων το συμφέρον και η προστασία του παιδιού αποτελούν βασικές υποχρεώσεις της πολιτείας, δεδομένου ότι η κλειτοριδεκτομή λαμβάνει χώρα, κυρίως, σε ανήλικα κορίτσια.
Η παραπάνω πρακτική, για τα ελληνικά και ευρωπαϊκά δεδομένα (βλ. Άρθρο 7 παρ. 2 Σ και άρθρο 4 Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ–Απαγόρευση των βασανιστηρίων και των απάνθρωπων ή εξευτελιστικών ποινών ή μεταχείρισης), ενδέχεται να αποτελεί και «βασανιστήριο».
Σε όλες τις παραπάνω πρακτικές περιορίζεται το υποτιμημένο για πολλούς ανθρώπους δικαίωμα της αυτοδιάθεσης των γυναικών. Δικαιώματα, όπως αυτά της ισότητας ανδρών και γυναικών (Άρθρο 23 Χάρτη), της ισότητας απέναντι στο Νόμο (άρθρο 20 Χάρτη), της απαγόρευσης διακρίσεων (Άρθρο 21 Χάρτη) παραβιάζονται στην πλειοψηφία των παραπάνω περιπτώσεων. Το γεγονός πως, ανά τον κόσμο, και, εν έτει 2023, δεν είναι δεδομένη η ισότητα των δύο φύλων, θα πρέπει να μας προβληματίσει. Δεν είναι μόνο οι «οφθαλμοφανείς ανισότητες», ανισότητες! Στον σύγχρονο κόσμο των ανεπτυγμένων κρατών επικρατούν εξίσου στερεοτυπικές αντιλήψεις, που αναπαράγονται από γενιά σε γενιά εις βάρος των γυναικών και, σταδιακά, οδηγούν σε κακοποιητικές (λεκτικά ή ψυχικά) συμπεριφορές. Το γεγονός πως η ανισότητα είναι πιο ωραιοποιημένη, δεν αποτελεί λόγο υποτίμησής της.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Φλόριντα: Θέλουν να απαγορέψουν τις συζητήσεις στα Δημοτικά για την περίοδο των γυναικών, ieidiseis.gr, διαθέσιμο εδώ
- Women’s Rights: Τελικά στις ΗΠΑ έχει πραγματική αξία η ζωή της σύγχρονης γυναίκας;, glow.gr, διαθέσιμο εδώ
- Μαντήλα, μπούργκα, χιτζάμπ και νικάμπ – Tι ισχύει σε χώρες της Ευρώπης, sigmalive.com, διαθέσιμο εδώ
- Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης | European Union Agency for Fundamental Rights, europa.eu, διαθέσιμο εδώ
- «Εγκλήματα τιμής», αναγκαστικοί γάμοι και κλειτοριδεκτομές: Οι πιο επικίνδυνες χώρες να ζει μια γυναίκα, in.gr, διαθέσιμο εδώ
