Της Σπυριδούλας Βλάχα,
Το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη, εκτός από ανείπωτο πόνο και θλίψη, έφερε, επίσης, και μία σειρά δηλώσεων και χαρακτηρισμών, οι οποίες μπορούν να χαρακτηριστούν κάτι παραπάνω από αμφιλεγόμενες. Την ώρα που ολόκληρη η χώρα θρηνεί και το τραγικό συμβάν είναι έτοιμο –για μία ακόμα φορά– να ξεχαστεί, ακούγονται φράσεις περί «ανθρώπινου λάθους» και «θυσιών».
Από το πρωί της 1ης Μαρτίου, όταν κατέστη γνωστή η σύγκρουση των δύο τρένων, ξεκίνησε να γίνεται λόγος, τόσο από δημοσιογράφους όσο και από πολιτικούς, περί ανθρώπινου λάθους, το οποίο οδήγησε στην κατάληξη που όλοι γνωρίζουμε. Πολλά ελληνικά μέσα, μάλιστα, δεν άργησαν να αποδώσουν ευθύνες στον σταθμάρχη, ο οποίος προφανώς δεν έκανε σωστά τη δουλειά του, παρουσιάζοντάς τον ως τον μόνο υπαίτιο, ο οποίος διέπραξε ένα λάθος, το οποίο στοίχισε τις ζωές τόσων ανθρώπων.
Ωστόσο, το ερώτημα είναι το εξής: Είναι δυνατόν να μιλάμε για «ανθρώπινα λάθη» και να επιρρίπτουμε ευθύνες σε έναν και μόνο άνθρωπο, τη στιγμή που ολόκληρος ο κρατικός μηχανισμός υπολειτουργεί εδώ και χρόνια, υπό την επίγνωση όλων των υπευθύνων; Αν θέλουμε, λοιπόν, να μιλήσουμε για λάθη ας το κάνουμε, αλλά ας το κάνουμε σωστά. Ετυμολογικά, η λέξη «λάθος» προέρχεται από το ρήμα λανθάνω, το οποίο σημαίνει ότι κάτι διαφεύγει της προσοχής μου. Και ναι, διέφυγε της προσοχής του σταθμάρχη να γυρίσει τους διακόπτες και σε αυτή την περίπτωση μπορούμε να μιλήσουμε για λάθος.
Ωστόσο, είναι λάθος το γεγονός ότι ενώ υπήρχαν συνεχείς διαμαρτυρίες και απεργίες των εργαζομένων, κανείς δεν τους πήρε στα σοβαρά; Είναι λάθος πως οι υπεύθυνοι του ΟΣΕ και οι αρμόδιοι Υπουργοί και Υφυπουργοί, ενώ είχαν επίγνωση της κατάστασης, παρουσίαζαν επιδεικτική άρνηση να βελτιώσουν τις σιδηροδρομικές υποδομές; Είναι λάθος πως οι εργαζόμενοι στον σιδηρόδρομο καθιστούσαν γνωστά τα ατυχήματα στις Αμαξοστοιχίες 51 και 61 των προηγούμενων ημερών μέσω επιστολής στο Υπουργείο Μεταφορών και Υποδομών, προειδοποιώντας για μελλοντικά ατυχήματα, με τους υπεύθυνους να επιδεικνύουν πλήρη αδιαφορία; Και εν τέλει, είναι λάθος πως στην εποχή της τεχνολογίας, η γραμμή Αθήνα-Θεσσαλονίκη λειτουργεί χειροκίνητα, αφήνοντας τη ζωή εκατοντάδων ανθρώπων καθημερινά να εξαρτάται από τις επιλογές και τα «λάθη» ενός μόνο ατόμου; Αν, λοιπόν, κάποιοι προτιμούν όλα αυτά να τα αποκαλούν «λάθη», μπορούν να το κάνουν. Προσωπικά, θα τα ονόμαζα «αμέλεια» και, μάλιστα, εγκληματική.
Στο παραπάνω κλίμα θλίψης, πόνου και αγανάκτησης, προστέθηκε η δήλωση του Άρη Πορτοσάλτε, ο οποίος συγκεκριμένα ανέφερε «Έχω την αίσθηση πως όταν έγινε το ναυάγιο του Εξπρές Σάμινα και χάθηκαν άνθρωποι έξω από την Πάρο εκσυγχρονίσαμε την ακτοπλοΐα. Μπήκαν καινούρια καράβια. Όταν έγιναν τρία δυστυχήματα, δύο στα Τέμπη με τους φίλους του ΠΑΟΚ και ένα με τα μαθητούδια από την Ημαθία και το τρίτο στον Άγιο Κωνσταντίνο πάλι με μαθητές, αποφασίσαμε να κάνουμε οδικό δίκτυο, φτιάξαμε σήραγγες και τρένου και δρόμων. Άρα, έπρεπε δυστυχώς να πεθάνουν… και εκεί παιδιά. Παιδιά σχολείου. Δυστυχώς. Αν μου επιτρέπετε, η θυσία είναι θυσία, έγινε, δυστυχώς. Έχω την αίσθηση ότι θα προχωρήσουμε εκτός και αν έχουμε αποφασίσει να κλείσουμε τον ΟΣΕ και πεθάνουμε το τρένο στην Ελλάδα». Λίγες ημέρες αργότερα, ο Πρωθυπουργός δήλωσε πως «Η καλύτερη δικαίωση για τη θυσία αυτών των παιδιών είναι να εξασφαλίσουμε ότι αυτό το οποίο έγινε στα Τέμπη δεν θα ξαναγίνει ποτέ στη χώρα μας».
Όμως, θα εκφραζόταν η ίδια άποψη από τον κύριο Πορτοσάλτε και τον κύριο Μητσοτάκη, εάν το δικό τους παιδί γυρνούσε με βαριά κατάγματα και τραυματισμούς –στην καλύτερη περίπτωση– από μία εκδρομή που αποφάσισε να πάει; Εάν το δικό τους παιδί βρισκόταν μέσα σε ένα από αυτά τα βαγόνια και τους επέστρεφαν το πτώμα του ή ένα μέλος από το νεκρό σώμα του, καθώς μόνο αυτό βρέθηκε; Εάν το παιδί τους αγνοούνταν επί μέρες και δεν το εντοπιζόταν ποτέ, επειδή εξαϋλώθηκε;
Στη συγκεκριμένη περίπτωση, δεν έχουμε να κάνουμε ούτε με απλά ανθρώπινα λάθη ούτε με θυσίες. Πρόκειται για τα γνωστά ελλείμματα σε ένα μόνο από τα πολλά πεδία ενός ολόκληρου συστήματος, τα οποία αγνοούνταν, αγνοούνται και, δυστυχώς, θα συνεχίσουν να αγνοούνται συνεχώς. Πρόκειται για την ευθύνη όλων όσοι δεν έκαναν καλά τη δουλειά τους και οι οποίοι προσπαθούν να αποποιηθούν όλα αυτά που τους «βαραίνουν», με το να κρύβονται πίσω από λέξεις όπως «λάθος» και «θυσία». Πρόκειται για την νοοτροπία του «έλα μωρέ, δεν βαριέσαι», για αυτόν τον διαρκή και απερίσκεπτο ωχαδελφισμό που μας διακατέχει και ο οποίος τοποθετεί αυτούς που δεν κάνουν τη δουλειά τους σε θέσεις ευθύνης, κοστίζοντας τις ζωές ανθρώπων.
Εάν, λοιπόν, κανείς δεν θέλει να μιλήσει για πραγματικές ευθύνες και αμέλεια, ας μην το κάνει. Ας έχουμε, όμως, το στοιχειώδες θάρρος και την ελάχιστη αξιοπρέπεια να μην αναφερόμαστε σε «λάθη» και «θυσίες», όταν μιλάμε για ανθρώπινες ζωές.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Δυστύχημα στα Τέμπη-Πορτοσάλτε: «Τα τρένα είναι της Hellenic, οτιδήποτε άλλο είναι ΟΣΕ και δεν δουλεύει», mynews.gr, διαθέσιμο εδώ
- Απίστευτο! Ο Πορτοσάλτε ξεκίνησε τη λέξη «θυσία» για την Τραγωδία στα Τέμπη – Πλέον την αναφέρει και ο Μητσοτάκης, sportime.gr, διαθέσιμο εδώ
- Λαθεύω, el.wiktionary.org, διαθέσιμο εδώ
- Δυστύχημα στα Τέμπη: Οι εργαζόμενοι προειδοποιούσαν, το υπουργείο αδιαφορούσε, left.gr, διαθέσιμο εδώ
