Του Γιώργου Σαλπιγγίδη,
Την τελευταία δεκαπενταετία η Ελλάδα βρέθηκε αντιμέτωπη με μια πρωτοφανή πολιτική και οικονομική κρίση, που άλλαξε βαθιά τους κοινωνικούς και πολιτικούς θεσμούς. Οι ασταθείς κυβερνήσεις, τα δάνεια από το εξωτερικό και το κλίμα πόλωσης κυριαρχούν στα χρόνια αυτά και ανατρέπουν δεδομένα δεκαετιών. Η πολιτική ζωή του τόπου δέχτηκε μεγάλες πιέσεις, με την κεντροαριστερά να βγαίνει όλο και πιο ζημιωμένη.
Με βάση αυτό το σκηνικό και με κεντρικό άξονα τη διερεύνηση των λόγων της υποχώρησης, δημιουργήθηκε το βιβλίο Η Πτώση 2011: Το έτος μηδέν της κεντροαριστεράς, που φέρει την υπογραφή του Παντελή Καψή και διατίθεται από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο. Ο πολύπειρος δημοσιογράφος, με θητεία στο οικονομικό και πολιτικό ρεπορτάζ σε όλα τα μέσα – τηλεόραση, ραδιόφωνο και εφημερίδες, διατελώντας, μάλιστα, και Διευθυντής στα Νέα και το Βήμα, προσπαθεί να βρει, όπως αναφέρει, «τους λόγους της κατάρρευσης. Ήταν αναπόφευκτη ή έγιναν λάθη τα οποία αν τα είχε αποφύγει η εξέλιξη μπορεί να ήταν διαφορετική;». Με αυτήν την αφορμή, το βιβλίο προσπαθεί να δώσει απαντήσεις σε μια σειρά από ερωτήματα που προκύπτουν μέσα από τις σελίδες του.
Πριν ξεκινήσει την αφήγηση, ο συγγραφέας επιλέγει να παραθέσει ένα σύντομο, αλλά ουσιαστικό χρονικό των γεγονότων που σημάδεψαν την Ελλάδα, αρχίζοντας με την εκλογική νίκη του ΠΑ.ΣΟ.Κ. τον Οκτώβριο του 2009. Ξετυλίγεται, έτσι, το νήμα της ιστορίας των όσων έφερε η οικονομική κρίση, μαθαίνοντας στους νέους και θυμίζοντας στους παλιούς την κατάσταση που επικρατούσε, με το πώς κυλούσαν οι διαπραγματεύσεις με τους Ευρωπαίους, το πώς ενεπλάκη το Δ.Ν.Τ. στην κοινωνική αναταραχή που δημιουργήθηκε, αλλά και τη στάση των κομμάτων, φτάνοντας την εξιστόρηση έως τον Νοέμβριο του 2011 με την ορκωμοσία της Κυβέρνησης του Λουκά Παπαδήμου.
Προχωρώντας στο κυρίως κείμενο, βλέπουμε ότι είναι χωρισμένο σε 21 ενότητες με ειδικό ενδιαφέρον η κάθε μια. Όπως δηλώνεται και στον τίτλο, βασικός πυρήνας είναι η κεντροαριστερά, η οποία το διάστημα αυτό εκφραζόταν μέσα από το ΠΑ.ΣΟ.Κ., και αναζήτα πώς προέκυψε η διάσπαση και ο κατακερματισμός, θέτοντας το 2007 ως το έτος της αρχής του τέλους. Η χρονική αυτή περίοδος θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική, καθώς έχουμε τη δεύτερη εκλογική νίκη της Ν.Δ., με αποτέλεσμα να φουντώνουν οι φωνές της δυσαρέσκειας στη Χαριλάου Τρικούπη.
Έτσι, σχηματίστηκαν δύο πόλοι, με επικεφαλής, από τη μια, τον Γιώργο Παπανδρέου και, από την άλλη, τον Ευάγγελο Βενιζέλο, που αμφισβητούσε την ηγεσία και διεκδικούσε την προεδρία του κόμματος. Οι έντονες εσωτερικές τριβές που θα συνεχιστούν και τα επόμενα χρόνια και από τις δύο πλευρές, θα υποσκάψουν την αναγκαία ενότητα, με την περίοδο αυτή να παίζει «καθοριστικό ρόλο στην κατάρρευση της κυβέρνησης Παπανδρέου το 2011».
Το φθινόπωρο του 2009 βρίσκει τον Γιώργο Παπανδρέου στην πρωθυπουργία, τοποθετώντας σε κρίσιμες κυβερνητικές θέσεις άτομα που δεν ανήκαν στην «κομματική επετηρίδα». Μέσα στους επόμενους μήνες θα φανεί η δεινή οικονομική κατάσταση της χώρας, με τους Ευρωπαίους να καλούν την Ελλάδα να λάβει μέτρα για να μειωθεί το έλλειμμα στο 5% του Α.Ε.Π. Ο Παντελής Καψής περιγράφει με γλαφυρό τρόπο τις διεργασίες που έλαβαν χώρα στα ευρωπαϊκά τραπέζια διαπραγματεύσεων, αλλά και τις συσκέψεις των Ελλήνων αρμοδίων με τον Υπουργό Οικονομικών, Γιώργο Παπακωνσταντίνου, να αντιλαμβάνεται πως θα πρέπει να υπάρξει άμεσα δημοσιονομική προσαρμογή και να προσπαθεί να πείσει τα υπόλοιπα στελέχη. Αυτό το γεγονός θα φέρει μια ακόμα ρήξη μέσα στο κόμμα, με μια μειοψηφία μόνο να στηρίζει τον τσάρο της οικονομίας – που όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά μόνο κατ’ όνομα ήταν, ενώ η πλειονότητα διαφωνούσε.
Έπειτα, η προσοχή στρέφεται στις συνομιλίες του Πρωθυπουργού και μελών της Κυβέρνησης με τους εταίρους για να βρεθεί μια λύση, ώστε να σωθεί η χώρα από μια άτακτη χρεοκοπία, όπως με τον Πρόεδρο του Δ.Ν.Τ. Dominique Strauss-Kahn στα πλαίσια του Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός ή οι συνομιλίες στα Eurogroup και στις Συνόδους Κορυφής. Αποτέλεσμα αυτών των διαβουλεύσεων ήταν διάφορα μέτρα που κλήθηκε να λάβει η Κυβέρνηση και τα οποία ξεσήκωσαν τους πολίτες. Μάλιστα, παρουσιάζονται χαρακτηριστικά ορισμένες απεργιακές κινητοποιήσεις ή διαδηλώσεις ενδεικτικές του κλίματος, όπως οι συγκρούσεις για την παρεμπόδιση του ΧΥΤΑ στην Κερατέα ή οι μαζικές διαδηλώσεις στην Αθήνα, που είχαν ως αποτέλεσμα την πυρπόληση της Μαρφίν και τον θάνατο τριών ανθρώπων.
Αυτά κι άλλα γεγονότα οδήγησαν, κατά τον συγγραφέα, στη σταδιακή φθορά της κεντροαριστεράς, η οποία εκφραζόταν τότε ως επί το πλείστον από το ΠΑ.ΣΟ.Κ., με έντονες συγκρούσεις και παραφωνίες να υπάρχουν και μέσα στην ίδια την Κυβέρνηση, οδηγώντας πολλές φορές στην καθυστέρηση λήψης αποφάσεων. Το πόνημα αυτό μας εντάσσει στο κλίμα της εποχής, θυμίζοντάς μας καταστάσεις μέσα από μια ψύχραιμη ματιά, ενώ αποκαλύπτει και άγνωστες στο ευρύ κοινό πτυχές της ιστορίας που οδήγησαν στη συρρίκνωση του χώρου της κεντροαριστεράς το 2011.
