Του Γρηγόρη Χατζή,
Οι Νήσοι Φώκλαντ αποτελούν ομάδα νήσων, στο Νότιο Ατλαντικό Ωκεανό. Είναι ιδιαίτερα γνωστές, λόγω του πολέμου που έγινε στην περιοχή το 1982 μεταξύ της Αργεντινής και της Μεγάλης Βρετανίας για την κατοχή τους.
Ήταν Παρασκευή, 2 Απριλίου 1982, όταν η Αργεντινή εισέβαλε στις νήσους αυτές -οι οποίες αποτελούσαν υπερπόντιο έδαφος της Μεγάλης Βρετανίας- σε μία προσπάθεια να αποδείξει την κυριαρχία που υποστήριζε ότι είχε επί αυτών, ίσως λόγω και της γεωγραφικής εγγύτητας που έχει η χώρα με τα νησιά αυτά. Ποιες ήταν, όμως, οι γενικότερες συνθήκες που πυροδότησαν αυτή την σύγκρουση;
Αρχικά, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως τα νησιά Φώκλαντ αποτελούσαν «μήλον της Έριδος» για διάφορες χώρες ήδη από τα τέλη του 17ου αιώνα. Το 1690 τα ανακάλυψε ο John Strong, Βρετανός ναυτικός, και τους έδωσε το σημερινό τους όνομα. Έτσι, για χρόνια αποτελούσαν αγγλικό έδαφος. Στη συνέχεια, την κυριαρχία τους απέκτησαν διάφορες χώρες μέχρι να αποτελέσουν ξανά, από το 1834, έδαφος της Μεγάλης Βρετανίας.
Η Αργεντινή, στις αρχές της δεκαετίας του 1980, βρισκόταν υπό καθεστώς δικτατορίας του στρατηγού Galtieri. Επικρατούσε μια κοινωνική αναταραχή και μια οικονομική εξαθλίωση των ανθρώπων, ως αποτέλεσμα των γενικότερων αναταραχών στην πολιτική σκηνή του κράτους, ήδη από τα μέσα του 20ου αιώνα. Έτσι, το χουντικό καθεστώς βρήκε την ευκαιρία να τονώσει το εθνικό αίσθημα των πολιτών για να βελτιώσει την κατάσταση. Στόχος ήταν η κατάληψη των νησιών Φώκλαντ που θα υπογράμμιζε την κυριότητα της χώρας επί αυτών.
Στις 2 Απριλίου του 1982, μετά από εντολή του στρατηγού Galtieri, η επιχείρηση αρχίζει. Ο στρατός της Αργεντινής με επικεφαλής τον στρατιωτικό Mario Menendez, εισβάλλει και καταλαμβάνει τα νησιά, τα οποία φυλάσσονταν από βρετανική φρουρά με υπεύθυνο τον ταγματάρχη Norman. Οι Βρετανοί δεν περίμεναν ότι οι Αργεντινοί θα προέβαιναν πράγματι σε αυτή την επιχείρηση, γεγονός που έφερε αρχικά αιφνιδιασμό. Γρήγορα όμως, στις 5 Απριλίου, η Πρωθυπουργός της χώρας, Margaret Thatcher απαίτησε την ανακατάληψη των νησιών, που ως τότε αποτελούσαν βρετανικό έδαφος. Βασικό ρόλο στην προσπάθεια αυτή, αποτέλεσαν δύο αεροπλανοφόρα, υπό τον υποναύαρχο Woodward.
Η φρουρά των Αργεντινών που είχε προσωρινά καταλάβει τα νησιά έμοιαζε λιγότερο έτοιμη για ένα πόλεμο, ούσα εξάλλου και μικρότερη σε μέγεθος από τον στρατό των Βρετανών που συμμετείχε στη σύγκρουση. Στις 25 Απριλίου, οι Βρετανοί πετυχαίνουν να ανακαταλάβουν την Νότια Γεωργία, κοντινό νησί, επίσης κατειλημμένο από τον στρατό της Αργεντινής. Την 1η Μαΐου, βομβάρδιζαν πλέον και τα Φώκλαντ, συγκεκριμένα το αεροδρόμιο της πρωτεύουσας, Stanley. Στην συνέχεια, στις 4 Μαΐου βυθίζουν το ‘’General Belgrano’’, καταδρομικό των Αργεντινών, οι οποίοι δύο μέρες αργότερα βυθίζουν το βρετανικό πολεμικό ‘’Sheffield’’.
Σε διπλωματικό επίπεδο, οι Η.Π.Α., μετά από διχογνωμία στο εσωτερικό τους, αποφασίζουν να στηρίξουν την Μεγάλη Βρετανία στον πόλεμο. Το ίδιο πράττει και η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα. Η Γαλλία αντιθέτως, τάσσεται υπέρ των Αργεντινών, τους οποίους στηρίζει και με την αποστολή πολεμικού υλικού. Το ίδιο κάνει και η πλειονότητα των χωρών της Λατινικής Αμερικής, εκτός από την Χιλή, που είχε διαμάχη σε επίπεδο συνόρων με την Αργεντινή.
Η ένοπλη σύγκρουση φθάνει στο αποκορύφωμα της, όταν στις 21 Μαΐου 1982, 9.000 Βρετανοί στρατιώτες επιχειρούν να ανακαταλάβουν τα Φώκλαντ. Αυτό το καταφέρνουν τελικά στις 14 Ιουνίου του ίδιου χρόνου, μετά από δύο φάσεις επίθεσης, όταν εισβάλλουν στην πρωτεύουσα Stanley και την κατακτούν ξανά. Η επιχείρηση είναι σαρωτική, η φρουρά των Αργεντινών παραδίδεται και 9.800 στρατιώτες τους αιχμαλωτίζονται. Ένας πόλεμος 74 ημερών, με χρήση κάθε είδους πολεμικού μέσου, έχει μόλις φτάσει στο τέλος του, με νικητές τους Βρετανούς.
Σε επίπεδο απωλειών, η Αργεντινή μέτρησε 649 νεκρούς, ενώ είχε και σχεδόν 1000 τραυματίες. Αργότερα μάλιστα, 500 στρατιώτες που επέζησαν, αυτοκτόνησαν. Οι Βρετανοί έχασαν 255 στρατιώτες και περίπου 700 ακόμα τραυματίστηκαν. Ακόμα, 11.500 Αργεντινοί, αιχμαλωτίστηκαν συνολικά από τους Βρετανούς. Για τους νικητές, επιπλέον, δαπανήθηκαν στον πόλεμο πάνω από 2 δις δολάρια, ενώ μέτρησαν και απώλειές σε πολεμικά πλοία και αεροπλάνα, κυρίως λόγω των πυραύλων με τους οποίους οι Αργεντινοί στόχευαν τα βρετανικά πολεμικά.
Σε πολιτικό επίπεδο, στην Αργεντινή, η ήττα ενέτεινε την λαϊκή δυσαρέσκεια, με αποτέλεσμα την πτώση της δικτατορίας και την καταδίκη του στρατηγού Galtieri σε 12 χρόνια φυλάκισης, αλλά και την επιστροφή της δημοκρατίας, στη χώρα της νότιας Αμερικής, ένα χρόνο αργότερα, το 1983. Στη Μεγάλη Βρετανία, τη νίκη της χώρας στον πόλεμο εξαργύρωσε η πρωθυπουργός Margaret Thatcher, με την επανεκλογή της στις επόμενες εκλογές, επίσης το 1983. Ο πόλεμος αυτός ήταν αδιαμφισβήτητα και ένα θέμα γοήτρου για τους Βρετανούς, που με την νίκη τους επιδίωξαν να παραμείνουν μία μεγάλη δύναμη στην διεθνή σκήνη.
Ο πόλεμος στα Φώκλαντ ήταν πρωτοφανής, όχι τόσο για τις απώλειες που προκάλεσε ή την διάρκεια του, που δεν ξεπέρασε τους δύο μήνες, αλλά για το ότι συνέβη στα τέλη του 20ου αιώνα σε μία περίοδο που τουλάχιστον η πλευρά των Βρετανών βρισκόταν σε σχετική ευημερία. Η διαμάχη για την κυριαρχία τους συνεχίζει μέχρι και σήμερα, ανάμεσα στις δύο χώρες αν και επίσημα αυτά αναγνωρίζονται ως υπερπόντιο έδαφος των Βρετανών από την διεθνή κοινότητα. Χαρακτηριστικό γεγονός αποτελεί το δημοψήφισμα που έγινε στα Φώκλαντ το 2013 στο οποίο με το συντριπτικό ποσοστό 99,8% οι κάτοικοι τάχθηκαν υπέρ της κυριαρχίας του νησιού από την Μεγάλη Βρετανία. Ούτε τότε όμως οι Αργεντινοί συμφώνησαν χαρακτηρίζοντας μάλιστα, την διαδικασία «παρωδία». Και έτσι, η αντιπαράθεση φαίνεται πως θα μαίνεται για πολλά χρόνια ακόμα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- britannica.com, Falkland Islands War, Διαθέσιμο εδώ
- nytimes.com, Patagonians can’t forget Falkland war, Διαθέσιμο εδώ
- sansimera.gr, Ο Πόλεμος των Φώκλαντς, Διαθέσιμο εδώ
