Της Χρυσούλας Θεοδώρου,
Η οικονομική κρίση που ξεκίνησε στην Ελλάδα το 2008 και συνεχίζεται μέχρι και σήμερα είχε βαθιές επιπτώσεις στον δημόσιο τομέα της χώρας, συμπεριλαμβανομένων των τοπικών κυβερνήσεων. Η κρίση, η οποία προκλήθηκε από έναν συνδυασμό παραγόντων, όπως τα μη βιώσιμα επίπεδα δημόσιου χρέους, τη συρρίκνωση της οικονομίας και, έπειτα, την πανδημία της COVID-19 και την επισιτιστική κρίση που ακολούθησε, οδήγησε σε μια σειρά μέτρων λιτότητας που επιβλήθηκαν από τους διεθνείς πιστωτές σε αντάλλαγμα για οικονομική βοήθεια, αλλά και από την ίδια την πολιτεία προκειμένου να ανταπεξέλθει στις δύσκολες και πρωτόγνωρες αυτές συγκυρίες. Τα μέτρα αυτά είχαν σημαντικό αντίκτυπο στα οικονομικά και τις υπηρεσίες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η οποία εξακολουθεί να αισθάνεται τις επιπτώσεις της κρίσης μέχρι και σήμερα.
Μία από τις βασικές επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στους ελληνικούς Δήμους ήταν η σοβαρή μείωση της χρηματοδότησης. Αυτή η μείωση της χρηματοδότησης είχε αλυσιδωτές επιπτώσεις στις Δημοτικές Υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που είναι απαραίτητες για την καθημερινή ζωή των κατοίκων. Για παράδειγμα, πολλοί Δήμοι αναγκάστηκαν να μειώσουν τη συχνότητα αποκομιδής των απορριμμάτων ή να περικόψουν τη συντήρηση των δρόμων, με αποτέλεσμα την υποβάθμιση των υποδομών και τις ανθυγιεινές συνθήκες διαβίωσης σε ορισμένες περιοχές.
Οι Κοινωνικές Υπηρεσίες έχουν, επίσης, επηρεαστεί σημαντικά από την οικονομική κρίση και την πανδημία. Η πανδημία είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση των ποσοστών ανεργίας και της φτώχειας, γεγονός που οδήγησε σε μεγαλύτερη ανάγκη για κοινωνική βοήθεια. Τις επάλληλες περικοπές του προϋπολογισμού ακολούθησε, όπως αναμενόταν, η μείωση των Κοινωνικών Υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένης της στήριξης των οικογενειών με χαμηλό εισόδημα, των ηλικιωμένων και των ατόμων με αναπηρία. Αυτό έχει αφήσει πολλές ευάλωτες ομάδες χωρίς την απαραίτητη υποστήριξη που οφείλει η πολιτεία να παρέχει ως ένα κράτος πρόνοιας.
Ένας άλλος τομέας που επηρεάστηκε αισθητά είναι οι υποδομές. Το έργο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης αναφορικά με τη συντήρηση των δημόσιων υποδομών, όπως δρόμους, γέφυρες και δημόσια κτίρια, καθίσταται εξαιρετικά δυσχαιρές λόγω των περικοπών στον προϋπολογισμό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση των υποδομών, η οποία μπορεί να καταστεί επικίνδυνη για τους πολίτες και να επηρεάσει αρνητικά την ποιότητα ζωής συλλήβδην.
Παρά τις προκλήσεις που αντιμετώπισαν οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης κατά τη διάρκεια του 2020, υπήρξαν ορισμένα παραδείγματα καινοτομίας και προσαρμογής. Πολλοί Δήμοι και Κοινότητες βρήκαν δημιουργικές λύσεις για να διατηρήσουν τις υπηρεσίες και να υποστηρίξουν τους πολίτες τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Για παράδειγμα, ορισμένοι αύξησαν τη χρήση της τεχνολογίας για την παροχή υπηρεσιών εξ αποστάσεως, ενώ άλλοι δημιούργησαν συνεργασίες με κοινοτικές οργανώσεις για την παροχή υποστήριξης σε ευάλωτους πληθυσμούς.
Η κρίση ανέδειξε, επίσης, τον σημαντικό ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην υποστήριξη της ανθεκτικότητας των κοινοτήτων και στην αντιμετώπιση κρίσεων. Αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο η ανάγκη να υποστηριχθούν και να ενδυναμωθούν οι Δήμοι και η Αποκεντρωμένη Διοίκηση στο σύνολό της, ώστε να παρέχουν βασικές υπηρεσίες και υποστήριξη στους πολίτες τους. Καθώς η χώρα συνεχίζει να αντιμετωπίζει οικονομική αβεβαιότητα, θα είναι σημαντικό να επενδύσουμε στους Δήμους και να τους παρέχουμε τους πόρους που χρειάζονται για να ανακάμψουν και να στηρίξουν τις κοινότητές τους.
Ωστόσο, υπάρχουν ανησυχίες αναφορικά με τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα τέτοιων πρωτοβουλιών, καθώς η οικονομική κρίση συνεχίζει να υφίσταται. Χωρίς συνεχείς επενδύσεις από την Κυβέρνηση ή άλλες πηγές, η Τοπική Αυτοδιοίκηση ενδέχεται να αδυνατεί να ανταποκριθεί στην παροχή βασικών υπηρεσιών, τη στιγμή που η ανάγκη αυτή καθίσταται άμεση και αδήριτη για τον πολίτη, ο οποίος ημέρα με την ημέρα οδηγείται σε αθλιότητα, λόγω της συνεχιζόμενης οικονομικής δυσπραγίας.
Εν κατακλείδι, η συνεχιζόμενη οικονομική κρίση με αποκορύφωμα την πανδημία του κορωνοϊού και την αύξηση του πληθωρισμού είχε σημαντικό αντίκτυπο στα οικονομικά της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τις υπηρεσίες στους ελληνικούς δήμους. Η μειωμένη χρηματοδότηση, η μειωμένη ποιότητα των δημόσιων υπηρεσιών και η στροφή προς τις ιδιωτικοποιήσεις έχουν διαμορφώσει ένα δύσκολο περιβάλλον για τις τοπικές κυβερνήσεις. Ωστόσο, ορισμένοι δήμοι κατάφεραν να προσαρμοστούν και να βρουν καινοτόμες λύσεις για να συνεχίσουν να παρέχουν βασικές υπηρεσίες στους κατοίκους τους. Στο μέλλον, θα είναι σημαντικό να συνεχιστεί η παρακολούθηση της κατάστασης και η υποστήριξη των τοπικών κυβερνήσεων στις προσπάθειές τους να διατηρήσουν τις βασικές υπηρεσίες και να προωθήσουν την ευημερία της κοινότητας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τα οικονομικά των Δήμων βασικό θέμα στη δεύτερη μέρα του Συνεδρίου της Κ.Ε.Δ.Ε., myota.gr, διαθέσιμο εδώ
- Grants Against the Greek Crisis, snf.org, διαθέσιμο εδώ
- Σύνοδος Δικτύου Βαλκανικών Πόλεων Β40 στην Ελλάδα – Δημήτρης Παπαστεργίου: Στόχευση στις πραγματικές ανάγκες των πολιτών, kede.gr, διαθέσιμο εδώ
