Του Θάνου Αβαρικιώτη,
Λίγα μόλις χρόνια έπειτα από την Παγκόσμια Χρηματοπιστωτική Κρίση του 2008, η διεθνής οικονομία φαίνεται να έχει να αντιμετωπίσει ακόμα μια πρόκληση άνευ προηγουμένου. Στο άκουσμα της χρεοκοπίας της Silicon Valley Bank, ξύπνησαν μνήμες από την ανακοίνωση της πτώχευσης της ιστορικής Lehman Brothers και των όσων συνέβησαν πριν από 15 περίπου χρόνια. Το ερώτημα που θέτουν όλοι είναι αν το γεγονός αυτό μπορεί να θεωρηθεί μεμονωμένο ή θα προκαλέσει ένα domino από κραχ στην αμερικανική οικονομία;
Πρώτα από όλα, πρέπει να διευκρινιστεί πως μία κορυφαία τράπεζα που δρούσε στον χώρο των start-ups, έφτασε μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα να χάσει όλη την αξία της και να κηρύξει πτώχευση. Όλα ξεκινούν από το πρόσφατο 2020, όταν η πανδημία ξέσπασε και οι αγορές αρχικά πάγωσαν, καθώς οι περισσότερες χώρες μπήκαν σε καραντίνα. Έπειτα από το αρχικό σοκ των αγορών, η Silicon Valley Bank εδραιώθηκε στον χώρο των tech start-up επιχειρήσεων, αφού στην εποχή της καραντίνας δημιουργήθηκαν πολλές νέες επιχειρήσεις που βασίζονταν στην τεχνολογία. Με αυτόν τον τρόπο, σε συνδυασμό με τη «χαλαρή» νομισματική πολιτική, τα ταμεία της τράπεζας γέμισαν από ρευστό και η δυναμική της εταιρείας αυξήθηκε. Είναι σύνηθες για όλες τις τράπεζες παγκοσμίως να επενδύουν το ρευστό που τους υπολείπεται, ώστε τα χρήματα που κατέχουν όχι μόνο να μην χάσουν την αξία τους μέσω του πληθωρισμού, αλλά και να την πολλαπλασιάσουν με στοχευμένες και ασφαλείς επενδύσεις. Έτσι και η συγκεκριμένη τράπεζα, λόγω των μαζικών καταθέσεων και της αυξημένης ρευστότητας, πήρε την απόφαση να επενδύσει τα μεγαλύτερο μέρος των διαθέσιμων χρημάτων της σε μακροχρόνια κρατικά ομόλογα, τα οποία θεωρούνται απολύτως ασφαλείς επενδύσεις, καθώς η αδυναμία πληρωμής τους συνεπάγεται με πτώχευση ολόκληρου του κράτους.
Ως εδώ όλα βαίνουν καλώς και, ουσιαστικά, δεν υπάρχει καμία απολύτως αστοχία ή κάποια καταχρηστική κίνηση, ώστε να οδηγηθεί η τράπεζα στο να βάλει κυριολεκτικά λουκέτο από τη μια μέρα στην άλλη. Η ζημιά της τράπεζας προκλήθηκε από λάθος υπολογισμούς, που, βέβαια, για το κύρος, αλλά και το γνωστικό επίπεδο των εργαζομένων της δεν δικαιολογεί μια τόσο λανθασμένη κίνηση. Ας αναλύσουμε πώς οδηγήθηκε η τράπεζα ως εκεί.
Έπειτα από τις αλλεπάλληλες καραντίνες, μπήκε ξαφνικά μαζικά υψηλός όγκος ρευστού στην αγορά, ενώ εκείνη δεν είχε επανέλθει στα επίπεδα παραγωγής προ πανδημίας. Έτσι ο πληθωρισμός εκτοξεύθηκε, με την Κυβέρνηση των Η.Π.Α. να πρέπει να λάβει κάποιες σημαντικές αποφάσεις, ώστε να περιορίσει το φαινόμενο αυτό. Πρώτο και κύριο ήταν η αύξηση των επιτοκίων, με σκοπό να μειωθεί ο όγκος του ρευστού και, όπως γνωρίζουμε, εδώ και περίπου 2 χρόνια η Fed δεν έχει σταματήσει να ανακοινώνει αυξήσεις των επιτοκίων. Το γεγονός αυτό κρύβει μεγάλες επιπτώσεις στα ομόλογα, καθώς τα επιτόκια με τα ομόλογα έχουν μια αντίστροφη θέση, δηλαδή όσο τα επιτόκια αυξάνονται η αξία των ομολόγων μειώνεται. Συνεπώς, γίνεται αντιληπτό πως η αξία της θέσης που είχε λάβει η Silicon Valley Bank είχε μειωθεί ήδη αρκετά.
Επιπροσθέτως, τον τελευταίο καιρό, οι δυσχερείς οικονομικές συνθήκες οδήγησαν πολλούς καταθέτες της τράπεζας να ζητήσουν έναν μεγάλο όγκο χρημάτων από τις καταθέσεις τους. Η τράπεζα, όμως, από την πλευρά της, δεν είχε διαθέσιμο τον όγκο του ρευστού που ζητούσαν οι πελάτες τους και μόνη λύση αποτελούσε να κλείσει πρόωρα τη θέση της, ώστε να είναι σε θέση να εκπονήσει τις υποχρεώσεις της προς τους καταθέτες. Με αυτήν, όμως, την κίνηση, η τράπεζα έχασε ένα τεράστιο ποσό, της τάξεως των περίπου € 2 δις. Η ζημία, προφανώς, είναι γιγάντια και θα έπρεπε κάπως να κλείσει αυτή η μεγάλη «τρύπα» που είχε δημιουργηθεί. Για να το πετύχει αυτό ανακοίνωσε στους μετόχους ότι η τράπεζα πρέπει να προχωρήσει σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, με απλά λόγια οι μέτοχοι να συμβάλλουν όλοι μαζί για να συγκεντρωθεί αυτό το ποσό. Δυστυχώς για την τράπεζα, οι μέτοχοι, όπως φάνηκε, δεν ήταν διατεθειμένοι να συνεισφέρουν σε αυτή την προσπάθεια της τράπεζας.
Ταυτοχρόνως, με το άκουσμα του γεγονότος αυτού οι καταθέτες, έχοντας το αίσθημα φόβου σχετικά με την ασφάλεια των καταθέσεών τους, έσπευσαν να σηκώσουν όλοι μαζικά τα χρήματά τους και, έτσι, δημιουργήθηκε ένα ατελείωτο bank run. Η Silicon Valley Bank αδυνατούσε να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις των πελατών της και έτσι μέσα σε λίγες ώρες ανακοίνωσε την πτώχευσή της. Με αυτόν τον τρόπο μια τράπεζα τεραστίων διαστάσεων έκλεισε οριστικά από μία λάθος απόφαση που πάρθηκε προ περίπου 3 ετών. Μια απόφαση που πολλοί θα ισχυριστούν παρορμητική και χωρίς ιδιαίτερη μελέτη, καθώς με κάποια θεωρητικά απλά μακροχρηματοοικονομικά εργαλεία θα μπορούσαν να είχαν προβλέψει τα αποτελέσματα αυτά.
Αν μπορεί να υπάρξει κάποιο θετικό από το γεγονός αυτό είναι πως το αμερικανικό κράτος θα βοηθήσει έμπρακτα τους καταθέτες, που πλήρωσαν το λάθος της συγκεκριμένης τράπεζας, αναλαμβάνοντας την ευθύνη να πληρώσει στο ακέραιο όλες τις καταθέσεις. Σε καμία απολύτως περίπτωση δεν θα δώσει κάποια σανίδα σωτηρίας στη Silicon Valley και θα είναι υπόλογοι των αποφάσεών της. Η επέμβαση αυτή της αμερικανικής Κυβέρνησης θεωρείται ζωτικής σημασίας, καθώς, έτσι, θα αποφευχθεί ένα domino δυσάρεστων εξελίξεων στην παγκόσμια οικονομία. Με την πρωτοβουλία αυτή θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε το γεγονός αυτό μεμονωμένο και πως δεν θα επηρεάσει την οικονομία.
Όμως, στον ίδιο δρόμο με αυτόν της Silicon Valley βάδιζαν και άλλες τράπεζες μικρότερου βεληνεκούς, που, τελικά, οδηγήθηκαν στο ίδιο αποτέλεσμα. Για τον λόγο αυτό, η Κυβέρνηση έχει πάρει την απόφαση να δημιουργήσει ένα ταμείο, το οποίο θα βοηθάει τις τράπεζες σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, που θα δανείζονται από εκεί το ποσό που είναι αναγκαίο, ώστε να αντιμετωπιστούν παρόμοια μελλοντικά φαινόμενα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Κατάρρευση Silicon Valley Bank: Το εφιαλτικό «φάντασμα» του 2008, tvxs.gr, διαθέσιμο εδώ
- Silicon Valley Bank: Γιατί κατέρρευσε η τράπεζα – Βρισκόμαστε μπροστά σε ένα «νέο 2008»;, protothema.com, διαθέσιμο εδώ
