Της Κατερίνας Τσαγκαράκη,
Μετά τη λήξη του Γαλλοπρωσικού πολέμου, το 1871 και πριν την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το 1914 στην Ευρώπη και κυρίως στη Γαλλία θα επικρατήσει μία εποχή ευημερίας, ανάπτυξης και αισιοδοξίας. Η περίοδος αυτή θα ονομαστεί «Μπελ Επόκ», που σημαίνει «όμορφη εποχή» αναδρομικά, περιγράφοντας τη ζωή πριν τη φρίκη του Μεγάλου Πολέμου, που θα άλλαζε δραματικά τη νοοτροπία της Ευρώπης. Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι η σύντομη αποτύπωση της ζωής στη Γαλλία πριν την έλευση ενός πρωτοφανούς πολέμου, που θα αλλάξει για ακόμη μια φορά τις ζωές πολλών ανθρώπων.
Οι καινοτομίες στην επιστήμη και την τεχνολογία, αλλά και το φθηνό εργατικό δυναμικό συνέβαλαν στην περαιτέρω ανάπτυξη της βιομηχανίας, που έφερε στο προσκήνιο δύο νέες κοινωνικές τάξεις, αυτή των αστών και εκείνη των εργατών. Αριστοκράτες και γαιοκτήμονες πέρασαν σε δεύτερη μοίρα, και το λόγο είχαν πλέον οι αστοί. Επρόκειτο για μια περίοδο που η αστική τάξη θριαμβεύει και η αντίστοιχη εργατική δεχόταν ριζικές αλλαγές. Σύντομα δημιουργήθηκαν αστικές συγκοινωνίες, όπως το τραμ και το μετρό για τη μεταφορά των εργατών, ενώ ο σιδηρόδρομος επεκτάθηκε ενώνοντας όλο και πιο πολλές πόλεις μεταξύ τους. Οι πλούσιοι, μάλιστα, μίσθωναν ιδιωτικά βαγόνια για πολυτελή άνεση κατά τη μετακίνησή τους, αλλά και για επίδειξη ισχύος.
Πολύ αργότερα, οι μετακινήσεις εξελίχθηκαν καθώς πλέον πραγματοποιούνταν με το αυτοκίνητο, το οποίο στην αρχή ήταν προνόμιο των πολύ εύπορων αστών. Ο τηλέγραφος έδωσε τη θέση του στο τηλέφωνο για ακόμη πιο γρήγορη επικοινωνία, ενώ το ηλεκτρικό ρεύμα και η παροχή τρεχούμενου νερού βελτίωσαν στο μέγιστο τις μέχρι πρότινος συνθήκες ζωής. Παράλληλα, άνθισαν και οι επιστήμες, τόσο οι θετικές, με την εμφάνιση της μικροβιολογίας, της σύγχρονης φυσικής και τη δημιουργία του θεσμού των βραβείων Νόμπελ για την αναγνώριση της προσφοράς τους, όσο και οι κοινωνικές, με την ιστορία και την κοινωνιολογία.
Το Παρίσι της «Μπελ Επόκ», αποτελούσε κέντρο πολιτισμού και διασκέδασης. Νέες μορφές ψυχαγωγίας έκαναν την εμφάνισή τους και προσέλκυαν την ελίτ και τα μεσαία στρώματα. Πολυτελή εστιατόρια, όπως το «Μαξίμ» έγιναν μέρη για πλουσίους, ενώ είναι περίοδος που καθιερώνονται τα επαγγελματικά δείπνα και η σαμπάνια τελειοποιείται και ρέει άφθονη στα σουαρέ των προνομιακών τάξεων. Σε μία εποχή προβολής και πολυτέλειας πρωταρχικό ρόλο παίζει και η μόδα, η οποία ανθίζει στο Παρίσι με τη δημιουργία της υψηλής ραπτικής. Τα φανταχτερά και εξωτικά πούπουλα και οι γούνες είναι κυρίαρχο χαρακτηριστικό της εμφάνισης των κυριών. Η σύνδεση των μεγαλουπόλεων μέσω του σιδηρόδρομου με τις λουτροπόλεις, όπως η Γαλλική Ριβιέρα είναι ακόμη ένα στοιχείο ψυχαγωγίας και ανάπαυλας για την ανώτερη τάξη.
Τα μπιστρό, οι μουσικές σκηνές και τα καμπαρέ σαν το Μουλέν Ρούζ και το σπίτι του Καν-Καν είναι τα στέκια της πόλης, όπου σύχναζαν οι λιγότερο εύποροι και προσωπικότητες του καλλιτεχνικού χώρου, όπως ο Τουλούζ Λοτρέκ, ο οποίος εμπνέεται από τις διασημότητες της εποχής, χορευτές/τριες, τραγουδιστές και κοσμικές εταίρες απεικονίζοντάς τους στις αφίσες του. Ο μποέμ τρόπος ζωής άλλαζε σταδιακά, αποκτώντας άλλη αίγλη στα στέκια της Μονμάρτης.
Αλλαγές παρουσιάζονται και στην τέχνη με τη δημιουργία νέων καλλιτεχνικών ρευμάτων. Ο Ιμπρεσιονισμός εξελίσσεται αυτή την εποχή, ο ρεαλισμός και ο νατουραλισμός κυριαρχούν στην ποίηση και τη λογοτεχνία, ενώ αλλαγές σημειώνονται και στο θέατρο με τον εξπρεσιονισμό και άλλες σύγχρονες μεθόδους. Στη διακόσμηση θα επικρατήσει το αρτ νουβώ, που χαρακτηρίζεται από κυκλικές μορφές και σιγά σιγά θα εδραιωθεί σε όλη την Ευρώπη. Τα θέατρα και οι όπερες της εποχής είναι διακοσμημένες σε αυτό το ύφος.
Οι δρόμοι της πόλης ήταν πολυσύχναστοι από μεγάλες προσωπικότητες που ξεχώρισαν στους παραπάνω τομείς. Μερικοί εξ αυτών ήταν ο Μανέ, ο Πικάσο, ο Φλωμπέρ, ο Μπαλζάκ και ο Εμίλ Ζολά. Ωστόσο, δεν απολάμβαναν όλοι τις διασκεδάσεις και τα επιτεύγματα της «Μπελ Επόκ». Η Γαλλία και το Παρίσι μπορεί να άκμαζαν, υπήρχε όμως και μία μεγάλη κατώτερη τάξη, η εργατική, που δεν γνώρισε ποτέ την ανάπτυξη. Η φτώχεια παραμένει ενδημική, οι συνθήκες εργασίες είναι κακές, ενώ οι εργάτες δουλεύουν πολλές ώρες και σημειώνονται εργατικά ατυχήματα. Η αύξηση της εγκληματικότητας θα είναι έντονη, και εξαιτίας της αρκετοί θα μεταναστεύσουν σε άλλες ηπείρους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Χείλων, Μπελ Επόκ/Belle Époque (1871-1914), chilonas.com, Διαθέσιμο εδώ
- Σιακαντάρης, Γιώργος, Τα 100 χρόνια που άλλαξαν την Ευρώπη: από τον Ναπολέοντα στην Μπελ Επόκ, bookpress.gr, Διαθέσιμο εδώ
