Του Χρήστου Παπαγεωργίου,
Οι πρόσφατες εξελίξεις στη Γεωργία έχουν εύλογα προκαλέσει ανησυχίες και έχουν δημιουργήσει εικασίες τόσο για το πολιτικό μέλλον της χώρας στο εσωτερικό, όσο και για την πορεία της στον τομέα του εξωτερικού, στις σχέσεις της με τον Μεγάλο Γείτονα, τη Ρωσία. Παράλληλα, έχουν στρέψει την προσοχή ξανά στην πολυτάραχη και μακρόχρονη διαδρομή της προς το άπιαστο όνειρο – την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αρχικά, αξίζει να αναφερθούμε στην αιτία του ξεσπάσματος των τελευταίων ημερών, ενός ξεσπάσματος το οποίο σε πολλούς επανάφερε σκηνές του παρελθόντος. Η προώθηση ενός αμφιλεγόμενου νομοσχεδίου, που αναφερόταν σε «πράκτορες ξένης επιρροής», αποτέλεσε τη σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι και κλόνισε την εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς της χώρας τους. Εν ολίγοις, το νομοσχέδιο, σε περίπτωση που εγκρινόταν, θα σήμαινε την υποχρέωση μέσων ενημέρωσης, μη κυβερνητικών οργανισμών και ατόμων να εγγραφούν στο κράτος ως ξένοι πράκτορες, εάν λάμβαναν πάνω από το 20% της ετήσιας χρηματοδότησής τους από το εξωτερικό. Θα πρέπει να συγκρατήσουμε στο σημείο αυτό πως η συγκεκριμένη έννοια έχει αρνητική χροιά στην πρώην σοβιετική Δημοκρατία, δεδομένου ότι το έδαφός της είναι συνώνυμη του «κατασκόπου». Το σκηνικό αναμφίβολα κλίνει προς τον Ψυχρό Πόλεμο, τη στιγμή που η Γεωργία ακροβατεί μεταξύ του παρελθόντος και του παρόντος.
Και ενώ η Κυβέρνηση της Γεωργίας χαρακτηρίζει το νομοσχέδιο εμπνευσμένο από τις κινήσεις των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής το 1938 (αναφερόμενη στο Foreign Agent Registration Act (F.A.R.A.), το οποίο ξεκίνησε ως μέσον αντιμετώπισης της ναζιστικής προπαγάνδας, οι επικριτές του εν λόγω νομοσχεδίου το χαρακτηρίζουν «ρωσικό νόμο».
Η αιτία για την παραπάνω νομοθεσία έγκειται στο γεγονός πως στη Ρωσία ισχύει παρόμοιος νόμος από το 2012, ο οποίος θεωρείται πως στοχεύει επικριτές του Κρεμλίνου και αντιπολιτευόμενους του καθεστώτος του Vladimir Putin. Ουσιαστικά, οποιοσδήποτε λαμβάνει χρηματοδότηση και υποστήριξη «έξω από τη Ρωσία» θα πρέπει να καταχωρηθεί ως «ξένος πράκτορας». Μάλιστα, το 2022, ο εν λόγω νόμος επεκτάθηκε και σε όσους ασχολούνται με θέματα που άπτονται του στρατού, των εξοπλισμών και, γενικότερα, της ρωσικής αμυντικής πολιτικής. Η πρακτική αυτή, συγκεκριμένα, θεωρείται πως χρησιμοποιείται προκειμένου να συγκαλυφθούν σκάνδαλα που ξεσπούν στους συγκεκριμένους τομείς. Η πρακτική του ξένου πράκτορα στη χώρα αυτή, σε ένα γενικότερο πλαίσιο, έχει κατηγορηθεί πως επιτίθεται σε όσους λειτουργούν ενάντια στο καθεστώς, περιορίζοντας την ελευθερία έκφρασης των πολιτών, των μη κυβερνητικών οργανώσεων και των μέσων ενημέρωσης.
Θα μπορούσε να ειπωθεί πως το αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο της γεωργιανής Κυβέρνησης αποτελεί μια προσπάθεια να απομακρύνει τα βλαβερά, κατά την άποψή της, στοιχεία και να διασφαλίσει μια μεγαλύτερη διαφάνεια στις υποθέσεις της χώρας. Να υπενθυμιστεί, στο σημείο αυτό, πως ένα κράτος έχει υποχρέωση να διασφαλίζει τα συμφέροντά του και να μεριμνά για την ασφάλεια των πολιτών του. Δεν είναι κατακριτέα η επιδίωξη της λύσης που το κράτος θεωρεί περισσότερο θετική και επικερδή για εκείνο. Τι συμβαίνει, όμως, όταν εκείνη η «λύση» συγκρούεται με μια επιδίωξη του κράτους εκείνου, η οποία βρίσκεται στα σκαριά εδώ και μία δεκαετία και που δεν είναι άλλη από την ένταξή του στην Ευρωπαϊκή Ένωση;
Ανατρέχοντας στη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και, πιο συγκεκριμένα, στο άρθρο 63 (πρώην άρθρο 56 της ΣΕΚ) παρατηρούμε ότι απαγορεύεται «οποιοσδήποτε περιορισμός των κινήσεων κεφαλαίων μεταξύ κρατών-μελών και μεταξύ κρατών-μελών και τρίτων χωρών» και, επίσης, απαγορεύονται «όλοι οι περιορισμοί στις πληρωμές μεταξύ κρατών-μελών και μεταξύ κρατών-μελών και τρίτων χωρών».
Η υιοθέτηση του συγκεκριμένου νομοσχεδίου θα πήγαινε, επίσης, ενάντια στον πρόσφατα εγκεκριμένο (2022) από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή κανονισμό της Ευρωπαϊκής Πράξης για την Ελευθερία των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται, μεταξύ άλλων, η ομαλή λειτουργία των μέσων ενημέρωσης σε διασυνοριακό επίπεδο εντός της εσωτερικής αγοράς, αλλά και η μέριμνα για τη σταθερή χρηματοδότηση των ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης. Τίθεται, φυσικά, και ένα όριο, το οποίο απαγορεύει τη χρήση κατασκοπευτικού λογισμικού.
Τα συγκεκριμένα παραδείγματα έχουν σκοπό να καταδείξουν πως εάν η Γεωργία κινηθεί προς την κατεύθυνση της Ρωσίας, δηλαδή πρακτικά στην «αγκαλιά της Ρωσίας», θα απομακρυνθεί από την προοπτική της ένταξής της στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Θα πρέπει, λοιπόν, η γεωργιανή Κυβέρνηση να αναρωτηθεί κατά πόσο διαθέτει σταθερούς και αποτελεσματικούς θεσμούς, που να εγγυώνται τη Δημοκρατία (και τη διαφάνεια), όταν οι ίδιοι της οι νόμοι στιγματίζουν μέσα ενημέρωσης ως πράκτορες ξένων συμφερόντων.
Νωρίτερα, αναφερθήκαμε στις μνήμες που ξύπνησαν οι μαζικές διαδηλώσεις στη Γεωργία. Επεξηγώντας, λοιπόν, το προαναφερθέν, θα ανατρέξουμε στο μακρινό 2014, στην Επανάσταση του Maidan, η οποία ακολούθησε τα γεγονότα του Euromaidan το 2013 και οδήγησε στην έξωση του τότε πρωθυπουργού της Ουκρανίας, Viktor Yanukovych, από το τιμόνι της χώρας και οδήγησε, μεταξύ άλλων, στην κατάληψη της χερσονήσου της Κριμαίας από τη Ρωσία. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, πως η αναβράζουσα κατάσταση στη Γεωργία έχει δημιουργήσει κλίμα φόβου πως η χώρα ξεστρατίζει από τον στόχο της και επιστρέφει «πίσω».
Η απόσυρση του νομοσχεδίου από την Κυβέρνηση, εν τέλει, είναι καθησυχαστική; Προς το παρόν ναι, όμως φανερώνει, δυστυχώς, τις αδυναμίες της Γεωργίας ως χώρας και αποκαλύπτει τα πιθανά πισωγυρίσματα που επρόκειτο να λάβουν χώρα στο μέλλον.
Η κατάσταση που προκάλεσε η προώθηση του νομοσχεδίου δημιούργησε ένα προηγούμενο, το οποίο θα σπεύσουν να εκμεταλλευθούν οι πολιτικοί αντίπαλοι, αλλά και το ίδιο το κυβερνών κόμμα. Υπάρχει η πιθανότητα να παρουσιαστούν στο εγγύς μέλλον παρόμοιοι νόμοι, λιγότερο προκλητικοί, καλύτερα δομημένοι, υποσχόμενοι περαιτέρω ασφάλεια και διαφάνεια με πιο θετικό τρόπο και αντίκτυπο, όμως οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών αποκάλυψαν πως η Γεωργία απέχει πολύ από την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Caught between the West and Russia, could Georgia be the next Ukraine?, CNN, διαθέσιμο εδώ
- With historic ties to Russia but looking to the West, could Georgia be the next Ukraine?, NBC, διαθέσιμο εδώ
- Russia extends ‘foreign agents’ law to critics of military and security, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
