Του Πέτρου Κολυάρδου,
Την περασμένη εβδομάδα, πραγματοποιήθηκε το 21ο Πανελλήνιο Διαβητολογικό Συνέδριο με τη συμμετοχή πολλών καταξιωμένων γιατρών από πολλές διαφορετικές χώρες του κόσμου. Αν προσπαθήσει κανείς να κάνει μία αδρή αποδελτίωση των όσων αναφέρθηκαν, θα καταλήξει σε ένα κοινό σημείο. Το σημείο αυτό σηματοδοτεί μία νέα εποχή για τον διαβήτη, στην οποία πολλές από τις γνωστές έως τώρα θεωρίες περί τύπου Ι και ΙΙ αποτελούν παρελθόν. Χιλιάδες μελέτες για τη διατροφή, την άσκηση, τον μεταβολισμό και πολλούς άλλους συντελεστές της ασθένειας επιβεβαιώνουν όλα όσα προαναφέρθηκαν και, παράλληλα, θέτουν τον αναβατήρα για την έναρξη νέων ερευνών, που ως στόχο θα έχουν την κατάλληλη προσέγγιση και θεραπεία των διαβητικών ασθενών σε αυτήν τη νέα και φαινομενικά πρωτόγνωρη εποχή για την ασθένεια.
Έτσι, η ιατρική κοινότητα προχωρά, κρίνοντας ως αναποτελεσματικά και ακατάλληλα φάρμακα, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τη μετφορμίνη! Στο σημείο αυτό, όμως, δημιουργείται ένα ερώτημα για τον αναγνώστη. Πώς ένα ευρέως και περισσότερο από 100 χρόνια χρησιμοποιούμενο φάρμακο, το οποίο χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του διαβήτη και πολλών άλλων ασθενειών, τίθεται υπό αμφισβήτηση;
Για να καταφέρουμε να απαντήσουμε στο ερώτημα αυτό, ας προσπαθήσουμε πρώτα να αποσαφηνίσουμε διάφορες βασικές έννοιες, οι οποίες είναι απαραίτητες για να αντιληφθεί κάποιος τα νέα δεδομένα.
Ινσουλίνη και Διαβήτης
Μία από τις βασικότερες διεργασίες που επιτελούνται στο ανθρώπινο σώμα είναι ο μεταβολισμός. Η ινσουλίνη είναι μία ορμόνη που παράγεται σε ειδική μοίρα του παγκρέατος (και συγκεκριμένα από ομάδες κυττάρων που ονομάζονται νησίδια του Λάνγκερχανς) ή Β-κύτταρα. Αφού παραχθεί στο πάγκρεας, η ινσουλίνη δρα σε όλους τους ιστούς του σώματος και ιδιαίτερα στο κύριο μεταβολικό όργανο του οργανισμού, το ήπαρ. Βασικός ρόλος της είναι η συμβολή στην απορρόφηση γλυκόζης (σάκχαρο και κύριο νόμισμα προσφοράς ενέργειας) από τα κύτταρα. Αβίαστα συνάγεται το συμπέρασμα, πως η απουσία ινσουλίνης είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την απουσία ενέργειας για τα κύτταρα. Αυτό, όμως, με τη σειρά του, πυροδοτεί μία σειρά γεγονότων, που ως τελικό αποδέκτη έχουν το ίδιο το κύτταρο, το οποίο αδυνατεί να πραγματοποιήσει τις απαραίτητες διεργασίες και οδηγείται αυτόματα στον θάνατο.
Στο σημείο αυτό, είναι σημαντικό είναι να τονίσουμε πως έχει διαπιστωθεί ότι υπάρχει και μία μεταβολική διαταραχή ενδιάμεσης κατάστασης μεταξύ τύπου Ι και τύπου ΙΙ, αλλά οι υποθέσεις είναι πολλές και τα επιχειρήματα συχνά αντικρούονται, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει μία καθαρή ακόμη εικόνα για τους γιατρούς, σχετικά με τον ακριβή παθοφυσιολογικό μηχανισμό.
Διαβήτης Ι και ΙΙ
Τα δεδομένα έχουν αλλάξει. Ο γνωστός διαβήτης τύπου Ι, που ονομαζόταν νεανικός λεπτόσαρκος ή ινσουλινοεξαρτώμενος, αντιπροσωπεύει πλέον το 10% περίπου των περιστατικών σακχαρώδους διαβήτη παγκοσμίως. Υπάρχει κοινή συνισταμένη όλων των ασθενών αυτών; Φυσικά, φαίνεται ότι το ανοσοποιητικό σύστημα όλων των ανθρώπων που πάσχουν από διαβήτη τύπου Ι καταστρέφει τα κύτταρα που απελευθερώνουν την ινσουλίνη, με αποτέλεσμα να εξαλείφουν τελικά την παραγωγή ινσουλίνης από το σώμα. Ωστόσο, κάθε περίπτωση είναι διαφορετική και πλέον αυτός ο τύπος διαβήτη δεν εμφανίζεται μόνο σε νεανικές ηλικίες, αλλά και σε μεγαλύτερες και δεν είναι λίγες εκείνες οι περιπτώσεις που οδηγούν σε παχυσαρκία.
Τα τελευταία 50 χρόνια, αυξήθηκαν σημαντικά τα ποσοστά του διαβήτη, παράλληλα με την παχυσαρκία και, μάλιστα, στην Ελλάδα περισσότερο από ένα εκατομμύριο άνθρωποι πάσχουν από διαβήτη. Από το 2010 έχουν νοσήσει περίπου 285 εκατομμύρια άτομα, γεγονός που εγείρει έντονους προβληματισμούς, αν αναλογιστεί κανείς πως το 1985 οι ασθενείς ανέρχονταν μόλις σε 30 εκατομμύρια. Το 90% των περιστατικών αυτών πάσχουν από διαβήτη τύπου ΙΙ, ενώ και οι δύο μεταβολικές διαταραχές χαρακτηρίζονται από υψηλές τιμές γλυκόζης στο αίμα. Στον διαβήτη τύπου ΙΙ παράγεται ινσουλίνη, αλλά το πρόβλημα εντοπίζεται στους υποδοχείς της ορμόνης στα κύτταρα, με άμεση συνέπεια την ανικανότητα πρόσληψής της από αυτά. Τα μέχρι πρότινος δεδομένα έδειχναν πως ο διαβήτης τύπου ΙΙ αφορά μόνο σε μεγαλύτερες ηλικίες, κάτι το οποίο πλέον καταρρίπτεται, καθώς εργαστηριακές μελέτες και έρευνες δείχνουν πως τελικά απασχολεί όλες τις ηλικίες.
Προδιαβήτης και Μεταβολικό Σύνδρομο
Η αντίσταση στην ινσουλίνη, το μεταβολικό σύνδρομο και ο προδιαβήτης συνδέονται στενά μεταξύ τους και έχουν αλληλεπικαλυπτόμενες πτυχές. Το σύνδρομο πιστεύεται ότι προκαλείται από μια υποκείμενη διαταραχή της χρήσης και αποθήκευσης ενέργειας. Η αιτία του συνδρόμου είναι ένας τομέας συνεχιζόμενης ιατρικής έρευνας, ωστόσο τα νεότερα δεδομένα το περιγράφουν σαν μία παθολογική κατάσταση, που χαρακτηρίζεται από αυξημένη αρτηριακή πίεση, αυξημένα επίπεδα σακχάρου, αυξημένα τριγλυκερίδια και χαμηλή καλή χοληστερόλη – HDL. Έτσι, μία τέτοια συνάθροιση παθολογικών καταστάσεων δημιουργεί μία προδιάθεση για την εμφάνιση διαβήτη ή διάφορων καρδιαγγειακών επιπλοκών.
Νέα φάρμακα
Τα νέα φάρμακα που έχουν προστεθεί στη φαρέτρα της ιατρικής κοινότητας, τα τελευταία πέντε χρόνια, είναι πολλά και διαφορετικά. Ορισμένα χορηγούνται διαστοματικά και άλλα είναι ενέσιμα. Αν αξίζει να σταθούμε σε ένα από όλα αυτά, σίγουρα θα είναι οι αγωνιστές τύπου γλυκαγόνο πεπτιδίου 1 (GLP-1). Η κατηγορία αυτή ενέσιμου φαρμάκου, για τη θεραπεία του διαβήτη τύπου ΙΙ, όχι μόνο βελτιώνει τον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα, αλλά μπορεί, επίσης, να οδηγήσει και σε σημαντική απώλεια βάρους, αν, φυσικά, συνοδεύεται από μία προσπάθεια αλλαγής του τρόπου ζωής από μέρους του ασθενούς.
Η νέα θεραπεία – Αντλία Ινσουλίνης
Πρόκειται για μία τεχνολογική ανακάλυψη των τελευταίων χρόνων, που έχει έρθει να δώσει λύση στη θεραπεία όλων των μεταβολικών διαταραχών του διαβήτη. Περιλαμβάνει μία μικρή συσκευή, που μιμείται ορισμένους από τους τρόπους λειτουργίας ενός υγιούς παγκρέατος. Η αντλία ινσουλίνης καθιστά μη αναγκαίες τις συχνές ενέσεις, πραγματοποιώντας συνεχή χορήγηση ινσουλίνης ταχείας δράσης 24 ώρες την ημέρα.
Ασταμάτητες έρευνες, σχετικά με διάφορες μεταβολικές πορείες, την περίφημη μεταγευματική υπογλυκαιμία, την άσκηση, καθώς και πολλές άλλες συνιστώσες του διαβήτη, βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη. Με το πέρας αυτών, η ιατρική κοινότητα θα καταφέρει να αποσαφηνίσει και να ερμηνεύσει τα νέα δεδομένα με απώτερο στόχο την παροχή της βέλτιστης φροντίδας για τους διαβητολογικούς ασθενείς.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- New Drug Treatment Options for Diabetes, healthline. Διαθέσιμο εδώ
- Insulin pump, Diabetes UK. Διαθέσιμο εδώ
- The Next Generation in Diabetes Care, Abbott. Διαθέσιμο εδώ
- Ομιλίες, 21ο Πανελλήνιο Διαβητολογικό Συνέδριο, 2023
